از دیگر اهداف مهم این وزارتخانه در سال ۱۴۰۰ داخلی‌سازی ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری در راستای رویکرد جایگزینی واردات، بازسازی و نوسازی در حوزه صنایع پیشران است. از سوی دیگر، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به‌عنوان یکی از سازمان‌های تابع وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف‌شده ۱۲ هزار دستگاه ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری و برون‌شهری را جایگزین کند. صنعت قطعه برای افزایش و توسعه داخلی‌سازی قطعات چقدر آمادگی دارد و آیا تایرسازان می‌توانند به اهداف تعیین شده دست یابند.
داخلی‌سازی مواد اولیه
محمدمهدی شکورزاده، عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در حوزه طرح نهضت تعمیق ساخت داخل گفت: در حوزه خودکفایی قطعات خودروهای داخلی تا حد زیادی به اهداف مورد نظر دست پیدا کرده‌ایم. اما بخشی از خودکفایی‌ها برای کاهش ارزبری قطعات در حوزه بومی‌سازی مواد اولیه موردنیاز تولید داخل است. وی افزود: سرمایه‌گذاری برای تولید و تامین مواد اولیه داخلی مستقل از خودروسازی است.
مواد اولیه در صنایع گوناگون از جمله خودروسازی مصرف دارد که می‌توان از محصولات پلیمری، فولادی و.. در این حوزه نام برد؛ بنابراین خودکفایی آنها در حیطه صنعت خودرو نبوده و نیاز به ایجاد صنایع جدید در کشور دارد. رئیس انجمن قطعه‌سازان خراسان رضوی ادامه داد: گاهی این کاهش ارزبری مثبت است و گاهی هم منفی. این امر بستگی به شرایط اقتصادی و صرفه‌جویی ارزی دارد؛ در نتیجه این امر به مفهوم این نیست که کار درستی است یا خیر.
ظرفیت توسعه در حوزه خودروهای سنگین
شکورزاده در ادامه سخنان خود به اهداف در نظر گرفته شده در حوزه خودروهای سنگین اشاره کرد و گفت: موضوعی که در اقتصاد و صنعت کشور بسیار تاثیرگذار است و سرمایه‌گذاری در آن می‌تواند به کاهش ارزبری کمک و صنعت خودرو را به‌شدت متحول کند، سرمایه‌گذاری در خودروهای تجاری است. وی یادآور شد: تولید خودروهای سنگین برای حمل‌ونقل درون‌شهری و برون‌شهری بسیار ضروری است. در اهداف تعیین‌شده در حوزه ناوگان حمل‌ونقل عمومی نوسازی حدود ۱۰ هزار دستگاه اعم از خودروهای سنگین درون‌شهری مانند اتوبوس و برون‌شهری مانند کشنده‌ها دیده شده که داخلی‌سازی آنها بسیار ارزش دارد.
او ادامه داد: خودکفایی در این بخش در کاهش ارزبری تاثیر بسیار مثبتی دارد. علاوه‌بر اینکه در سیاست‌های توسعه اقتصادی کشور نقش بسزایی ایفا خواهد کرد. عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور با بیان اینکه برای خودکفایی خودروهای سنگین امروز زمان مناسبی است، گفت: سرمایه‌گذاری‌ها برای خودروهای سنگین معدنی و کشنده‌ها ضروری است و درحال‌حاضر بیش از ۱۰۰ هزار خودرو در کشور نیاز به نوسازی دارد.
وی اضافه کرد: سن خودروهای سنگین در حال تردد کشور به‌طور میانگین بالای ۳۰ سال است که تاثیر زیادی در مصرف سوخت و قطعات یدکی دارد؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد اگر خودکفایی خودروهای سنگین در دستور کار قرار گیرد و مشوق‌هایی نیز در این زمینه تعیین شود، به‌طور قطع به نفع صنعت و اقتصاد کشور در حوزه توسعه صنایع پیشران خواهد بود. مضاعف بر اینکه این محصولات امکانات صادرات و ارزآوری زیادی دارند.
این فعال صنعت خودرو کشور تصریح کرد: برعکس خودروهای سواری که بازاری بسیار رقابتی دارند به‌نظر می‌رسد می‌توان در حوزه خودروهای سنگین قابلیت رقابت بهتری برای خودروسازی داخل داشته باشد.
شکورزاده گفت: پیشنهاد می‌کنم برای خودکفایی بیشتر در نهضت تعمیق ساخت داخل، روی خودروهای سنگین سرمایه‌گذاری شود. در این راستا، اگر واحدهای ایران‌خودرو دیزل و سایپا دیزل به بخش خصوصی واگذار شوند، زمینه برای توسعه بیشتر فراهم می‌شود که کمک بسیاری به کاهش ارزبری و خودکفایی و توسعه حمل‌ونقل کشور می‌کند.
اشباع بازار و نیاز به صادرات
رشد حدود ۱۹ درصدی تایر در کشور بخشی دیگر از اهداف تعیین‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در حوزه صنایع پیشران است. مصطفی تنها، سخنگوی انجمن صنعت تایر ایران در این‌باره به صمت گفت: سال گذشته تولید تایر ۲۸ درصد رشد داشت. امسال هم برنامه افزایش حدود ۱۹ درصدی تولید تایر دور از دسترس نیست، حتی تولیدکنندگان داخلی می‌توانند بیش از این عدد را نیز محقق کنند.
وی افزود: تحقق این امر پیش‌نیازهایی دارد. درحال‌حاضر در برخی سایز تایرها بازار داخل به اشباع نزدیک شده است. به‌عنوان مثال در بخش تایرهای بایاس سنگین، بازار تقریبا اشباع است. در برخی سایز تایرهای سواری هم باید این امکان وجود داشته باشد که تولیدکننده صادرات کند تا تولیدکننده امکان توسعه فعالیت را داشته باشد؛ از این‌رو با توجه به اشباع بازار، نیاز به صادرات است. او ادامه داد: وقتی بازار نیاز نداشته باشد، افزایش تیراژ تولید با وجود ممنوعیت صادرات توجیهی ندارد.
تنها با اشاره به ممنوعیت صادرات از سال ۹۸ برای تایر گفت: این ممنوعیت همچنان پابرجاست درحالی که تولیدکنندگان داخلی در حوزه تایرهای بایاس نیاز دارند صادرات داشته باشند. این امر باعث به‌وجود آمدن انگیزه در صاحبان صنعت شده و در ادامه منجربه افزایش تیراژ تولید می‌شود.
سخنگوی انجمن صنعت تایر کشور تاکید کرد: در بخش تولید بایاس به فوریت نیاز به صادرات داریم تا افزایش ظرفیتی که سال گذشته رشد داشتیم، جذب بازار تقاضا شود.
انگیزه توسعه تولید
تنها ادامه داد: در تایرهای سواری در برخی سایزها تایرهای SUV (تایر خودروهای شاسی‌بلند) از خارج وارد می‌شد که درحال‌حاضر در داخل تولید می‌شود. با صادرات می‌توان انگیزه ایجاد کرد تا سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود و در حوزه این نوع تایرها تنوع تولید داشت.
او گفت: تایرهای خودروهای شاسی‌بلندها در چند سایز گوناگون تولید می‌شود و این آمادگی وجود دارد که آن را تنوع بدهیم. تولیدکنندگان با تحقیقات و پژوهش به دانش فنی مورد نیاز دست پیدا کرده‌اند و می‌توانند تولید بیشتری داشته باشند اما اگر اجازه صادرات داده شود که محصولات در انبار رسوب نشوند.
تنها اظهارکرد: در برخی سایز تایرها، بازار تقاضا وجود ندارد و با نرخ خوب می‌توان صادر کرد. صادرات ارزآور بوده و سود خوبی نصیب صنعت تایر کشور می‌کند و با تحقیقات توسعه موردانتظار محقق می‌شود.
این فعال صنعت تایر کشور با بیان اینکه صادرات سرمایه‌گذاری را توجیه‌پذیر می‌کند، یادآور شد: تولیدکنندگان هزینه کافی برای تحقیق و توسعه ندارند. اگر تولیدکنندگانی که روی تحقیق‌وتوسعه متمرکز شده و سرمایه‌گذاری کرده‌اند در حوزه بازار تقاضا مطمئن باشند، می‌توانند در این‌باره سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهند.
ظرفیت خالی رادیال سنگین
تنها در پاسخ به این پرسش که در صنعت تایر داخل چقدر ظرفیت افزایش تیراژ تولید وجود دارد، گفت: ما ظرفیت می‌سازیم و محدود به گذشته نیستیم. امسال در ۲ تا ۳ سایز تایر خودروهای سواری بازار خوبی فراهم بود و تمام کارخانه‌ها افزایش ظرفیت داشتند. ماشین‌آلات خریده و شروع به سرمایه‌گذاری در گلوگاه کردند. انگیزه وجود داشته باشد این کار ادامه پیدا می‌کند.
او خاطرنشان کرد: تولید در شرایط تحریم با مشکل روبه‌رو است؛ تامین ارز یک بحران بزرگ برای هر تولیدکننده است و تورم حدود ۵۰ درصدی شوخی نیست. تولید در شرایط پرنوسان بسیار دشوار است، زیرا هر خریدی در نوبت بعد با نرخ بالاتر باید انجام شود. تنها اظهارکرد: تولیدکنندگان می‌توانند روی افزایش تولید کار کنند به‌شرط اینکه بازار تامین باشد. برای تولید نخست ثبات اقتصادی و فضای کسب‌و‌کار مناسب نیاز است.
سخنگوی انجمن صنعت تایر ایران در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه در کدام سایز تایرها ظرفیت خالی در کشور وجود دارد که نیاز به افزایش تیراژ و توسعه است، گفت: ما در تایرهای رادیال سنگین مشکل داریم و همچنان تولید ناکافی برای مصرف داخل است. کارخانه‌ای در دست راه‌اندازی است اما باز هم کفاف نیاز بازار داخل را نمی‌دهد.
تنها با بیان اینکه باید تولیدکنندگان تقویت و حمایت شوند تا طرح‌های توسعه‌ای محقق شود، گفت: در حوزه تولید تایرهای رادیال سنگین فقط یک کارخانه فعال است که حدود ۳۰ درصد نیاز بازار را تامین می‌کند. کارخانه‌ای دیگر نیز به لحاظ سخت‌افزاری کارهای مقدماتی را انجام داده و امسال تولیدش وارد بازار می‌شود.
سخن پایانی
بنابر این گزارش ظرفیت‌های خالی برای خودکفایی و توسعه نهضت تعمیق ساخت داخل در صنعت قطعات خودرو باید در حوزه خودروهای سنگین و تایرهای رادیال آنها باشد. به‌گفته فعالان و کارشناسان صنعت قطعه نیاز است تا برای توسعه صنایع پیشران روی کشنده‌ها سرمایه‌گذاری شود.
