تحقیق و تفحص جزو حقوق مصرح مجلس شورای اسلامی است، هدف آن بررسی تخلفات احتمالی، رسیدگی به نارضایتی ها و پیگیری شکایت های عمومی در مورد سازمانی خاص است، رویه آن چنین است که اول به صورت طرح در کمیسیونی که سازمان مورد تحقیق و بررسی به حوزه آن مربوط است مطرح می شود، بعد به صحن علنی می آید و با رای نمایندگان تصویب می شود، هیاتی از نمایندگان برای اجرای ان انتخاب می شود، و به سازمان مورد تحقیق و تفحص فرستاده می شود تا با دسترسی هایی که قانون پیشبینی کرده، رویه ی مورد نظر تحقیق و تفحص بررسی و گزارش آن به صحن علنی ارائه شود، بنا بر این تحقیق و تفحص از سازمان ها می تواند با موضوعات مختلف یا با یک موضوع در زمان های مختلف تکرار شود، بدون این که گزارش آن تکراری شود، واقعا همین است؟
نگاهی به محور های تحقیق و تفحص از خودروسازی ها در سال های اخیر نشان می دهد که ماجرا واقعا و صرفا همین نیست. درست است که صنایع خودرو سازی در کشور یکی از پر حاشیه ترین صنایع موجود است، و ده ها و صدها خبرنگار، مدیر، متخصص اقتصادی، نهاد های قضایی و نظارتی و دیگران حاشیه های آن را دنبال می کنند، اما آیا این همه تحقیق و تفحص توجیه دارد؟ آیا سوالات تحقیق و تفحص، چنان که تیتر اخبار در مورد این رویه ها، تکراری نشده است؟
تحقیق و تفحصی که در سال های 82 و 83 از صنایع خودروسازی انجام شد ختم به گزارشی 400 صفحه ای شد که تنها 63 صفحه از آن در مجلس قرائت شد، گزارش به خوبی مشکلات بنیادین صنعت خودرو را که تازه آن وقت هنوز درگیر هیولای تحریم دهه 90 نشده بود نشان می داد و حاشیه های بسیاری هم پیدا کرد، اما رویه ای در صنایع خودروسازی تغییر نکرد، اواخر سال 84 تحقیق و تفحص دیگری درخواست شد و سال 85 گزارش دیگری از تحقیق و تفحص از خودروسازی ها به مجلس ارائه شد، سال 91 یک بار دیگر تحقیق و تفحص درخواست شد، که گزارش آن در تیر 93 قرائت شد و حالا در 1400، یک بار دیگر تحقیق و تفحصی با 15 محور درخواست شده است. در همه ی این سال ها تحقیق و تفحص های بسیار دیگری هم درخواست شده است، نمایندگان به وفور در مورد درخواست تحقیق و تفحص صحبت کرده اند و چند درخواست هم دراین مورد در مجلس صحن علنی مجلس رد شده است، به نظر می آید در خواست تحقیق و تفحص از خودروسازی ها هم از قانون پایستگی انرژی پیروی می کند و از این صحن به آن صحن و از این کمیسیون به ان کمیسیون و از این مجلس به مجلس بعدی همواره ادامه دارد!
نمی توان حکم کلی به بی فایده بودن یا بی اهمیت بودن تحقیق و تفحص از صنایع مختلف داد، به هر حال نمایندگان مجلس به صرف کسب تعدادی رای و نشستن در صندلی های سبز ساختمان بهارستان عالم به مسائل کشور نمی شوند، و گاهی ناچارند برای آشنایی با روند کاری سازمان ها و صنایع مختلف به صورتی هیاتی در آن سازمان ها جلوس کنند و مسائل را از نزدیک بررسی کنند، گزارش دقیقی از این که هزینه هر کدام از این تحقیق و تفحص ها چقدر است و دقیقا چه نوع اطلاعاتی در حین بررسی رد و بدل می شود وجود ندارد، اما به نظر می رسد اگر بنا بود تحقیق و تفحص ها منجر به حل مساله ای قابل رویت در صنعت خودروسازی کشور و در جاهای دیگر شود، باید تا به حال اثری از آن نتایج در جایی دیده می شد.
