به گزارش ایسنا، روزنامه همشهری در ادامه نوشت: «بر اساس آمارهای اداره طرح جامع معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در سال ۱۳۹۹ و طبق مدل‌های کلان‌نگر این معاونت، این اعداد زمان‌های طلایی عمر شهرنشین‌های تهرانی به حساب می‌آید. این در حالی است که بررسی نقشه‌های پایش ترافیکی هفته گذشته حکایت از افزایش ترافیک اغلب معابر پایتخت نسبت به هفته‌های قبل‌تر دارد و انگار ترافیک مهرماهی امسال زودتر فرا رسیده است.
بر این اساس بزرگراه‌هایی مانند شهید همت، شهید حکیم، شهید اشرفی اصفهانی، جلال آل احمد، شهید نواب صفوی، شهید سعیدی، شهید صدر و تونل و بزرگراه هاشمی رفسنجانی نه‌تنها در ساعت صبحگاهی و عصرگاهی که در اغلب ساعات شبانه‌روز ترافیک سنگین داشته‌اند. حتی ترافیک در تعدادی از بزرگراه‌ها گاهی قفل می‌شود که از جمله آنها شمال به جنوب بزرگراه شهید مدرس، حوالی تقاطع بزرگراه صدر تا خیابان ولیعصر (پارک وی) و بزرگراه شهید چمران از محدوده سئول تا خیابان ولیعصر است. به همین خاطر شهروندان باید خود را بیش از پیش برای سفرهای درون‌شهری فصل خزان آماده کنند و مدیریت زمان و سفر و استفاده از وسایل حمل‌ونقل همگانی را در برنامه روزانه خود بگنجانند. البته شهرداری تهران هم با افتتاح یک ایستگاه جدید مترو، خرید و بازسازی ۴۷۵ دستگاه اتوبوس و اورهال (بازسازی اساسی) ۳۱رام قطار مترو به استقبال پاییز رفته است.
اتلاف وقتی معادل یک‌ونیم بار سفر به ماه
روزانه در تهران نزدیک به ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو تردد می‌کنند که از این میزان بیش از ۷ میلیون مربوط به تهران می‌شود و حدود یک میلیون و ۶۰۰ خودرو هم از شهرهای اقماری و اطراف به پایتخت می‌آیند. شاید جالب باشد بدانید که طبق آمار مرکز کنترل ترافیک شهر تهران تعداد سفر خودروهای سواری نسبت به ۳ سال پیش ۴۳درصد افزایش یافته است. یعنی از ۶ میلیون به ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار سفر رسیده است. حالا تصور کنید اگر چاره‌ای برای این حجم خودرو اندیشیده نشود مقدار زمانی که هر شهروند در ترافیک سر می‌کند، حتی آنهایی که از وسایل انبوه‌بری مثل اتوبوس و تاکسی استفاده می‌کنند، چقدر خواهد بود. به هر ترتیب، اکنون به‌صورت میانگین هر پایتخت‌نشین در مجموع سالانه ۱۸۸ ساعت از عمرش در ترافیک هدر می‌رود؛ زمانی معادل یک‌ونیم بار رفت و برگشت به کره ماه با آپولو ۱۱.
رعایت‌نکردن قانون، عامل اصلی تشدید ترافیک
مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک شهر تهران درباره علل به وجود آمدن ترافیک شدید این روزها و شیوه‌های کنترل آن می‌گوید: «ترافیک شهری سه عامل اصلی دارد: «انسان»، «راه» و «وسیله نقلیه» که هر کدام از این عوامل نباشد ترافیک شکل نخواهد گرفت. ازدحام در شهر به عوامل زیادی بستگی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ازدیاد خودرو، ایرادات هندسی معابر، فرهنگ غلط استفاده از خودروی شخصی، عدم پوشش کافی حمل‌ونقل عمومی و عدم فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی اشاره کرد.»
به گفته کورش جدی ثانی در این بین، برای کنترل و بهبود ترافیک شهرها از چهار عامل مهندسی ترافیک، وضع قوانین و اجرای آن، آموزش ترافیک و به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات (در جهت حرکت به سمت شهر هوشمند) استفاده می‌شود. مهندسی ترافیک با ایجاد، نگهداشت و بازسازی راه‌ها و زیرساخت‌ها سعی در کاهش میزان ترافیک شهری دارد. قوانین و مقررات باعث می‌شود افراد از انجام بسیاری از رفتارهایی که موجب ترافیک می‌شود، خودداری کنند و به همین دلیل قوانین می‌توانند در کاهش میزان ترافیک نقش داشته باشد.
او معتقد است ایجاد فرهنگ رانندگی و عبور و مرور صحیح از مهم‌ترین عواملی هستند که می‌توانند در کاهش میزان ترافیک شهری نقش بسیار مهم و مؤثری ایفا کنند. همچنین ایجاد و به‌کارگیری بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز می‌تواند در مدیریت تقاضای سفر به‌ویژه جلوگیری از سفرهای غیر ضرور، سفر به قصد انجام امور کاری، تحصیلی، بهداشتی، آموزشی، بانکی و … نقش بسزایی داشته باشد.
هم‌اکنون با همه‌گیری بیماری کرونا نقش فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات) در مدیریت تقاضای سفر پررنگ‌تر از قبل شده و نیاز است در این بخش سرمایه‌گذاری بیشتری داشته باشیم. کوروش جدی‌ثانی، مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک تهران، در این باره می‌گوید: «با توجه به این که شرکت کنترل ترافیک تهران متولی پیاده‌سازی و راهبری سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند یا همان ITS است، برای مدیریت، ساماندهی و نظم‌بخشیدن به ترافیک شهری هر سال در قالب برنامه‌های عملیاتی و بر اساس بودجه، اعتبارات تخصیصی و ماموریت‌های محوله در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک، برنامه‌هایی برای مدیریت و کنترل تقاضای سفر، با استفاده از فناوری‌های روز را در دستور کار خود دارد. هوشمندسازی معابر و حمل‌ونقل بار و مسافر از مبدأ حرکت تا رسیدن به مقصد و برگشت به خانه می‌تواند نقش مهمی در کاهش میزان ترافیک شهری داشته باشد. به طور مثال روزانه معابر مهمی در شهر تهران وجود دارد که با ازدحام ساعتی روبه‌رو هستند؛ بزرگراهایی همچون شهید همت، شهید نواب محدوده پل امام خمینی(ره) تا انتهای تونل توحید، امام علی (ع)، شهید حکیم، شهید حاج‌قاسم سلیمانی و معابر شریانی اصلی و فرعی. نکته قابل توجه این که تمامی این ازدحام‌ها در ساعتی است که نشان از توزیع نامناسب حجم ترافیک در معابر در بازه‌های زمانی روزانه دارد.»
مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک تهران نوع رفتار برخی از رانندگان در تهران را که با رعایت‌نکردن حقوق دیگر شهروندان همراه است عامل تشدید ترافیک می‌داند و می‌گوید: «متأسفانه تعداد این دست رانندگان کم نیست. مواردی همچون رعایت‌نکردن رانندگی بین خطوط و رعایت فاصله قانونی بین دو خودرو، سرعت غیر مجاز، سبقت‌های خطرناک، استفاده‌نکردن از چراغ راهنما، تغییر ناگهانی مسیر، رعایت‌نکردن حق تقدم و احترام به خطوط عابرپیاده و به طور کلی قانون‌گریزی در عبور و مرور، از عوامل اصلی ایجاد صف و ازدحام‌های طولانی در سطح معابر تهران شده که خود باعث هدررفت زمان می‌شود. لازم به ذکر است تبدیل زمان تلف‌شده به معادل ریالی به این سادگی قابل محاسبه نیست؛ چرا که زمان برای هر یک از افراد جامعه هزینه‌ای خاص دارد. به طور مثال هزینه وقت تلف‌شده یک مامور آتش‌نشان یا اورژانس در زمان ماموریت قابل اندازه‌گیری نیست چون پای جان انسان‌ها در میان است.»
تجهیز ۱۰۰ تقاطع به چراغ‌های UPS تا پایان آبان
جدی‌ثانی در عین حال ماموریت‌های شرکت کنترل ترافیک را کنترل، پیشگیری و کاهش ترافیک با استفاده از فناوری‌های هوشمند عنوان می‌کند و می‌گوید: «مدیریت تمامی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی در تقاطع‌ها و معابر شهر تهران اعم از هوشمند، برنامه‌پذیر و چشمک‌زن به عهده این شرکت است. بنابراین درست عمل‌کردن این تجهیزات می‌تواند تا حد زیادی از رفتارهای غیر مسئولانه و قانون‌گریزی برخی از رانندگان در نادیده گرفتن قوانین مرتبط با رعایت حق تقدم در عبور از تقاطعات و معابر شهری و ایجاد گره‌های کور ترافیکی مؤثر واقع شود. از این رو یکی از سیاست‌هایی که به جد پیگیر آن هستیم تامین اعتبارات لازم برای این موضوع است که در آینده نه‌چندان دور انجام خواهد شد. تبدیل چراغ‌های چشمک‌زن به هوشمند و همچنین مجهزکردن این چراغ‌ها به دستگاه‌های UPS برای جلوگیری از اثرات نامطلوب قطع برق بر عبور و مرور وسایل نقلیه یکی از اقدامات در دستور اقدام به حساب می‌آید. البته با دستور مستقیم معاون حمل‌ونقل وترافیک شهرداری تهران، شرکت کنترل ترافیک تهران از ابتدای سال ۴۰ تقاطع مهم را که از سوی پلیس محترم راهور تهران بزرگ اعلام شده بود، به این دستگاه‌ها مجهز کرده و در فاز بعدی، ۱۰۰ تقاطع اعلامی دیگر تا پایان آبان‌ماه مجهز خواهد شد.»
اقداماتی برای به حداقل رساندن ترافیک مهرماه
مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک تهران به مسئولیت نگهداری، هوشمندسازی، رصد دائم و راهبری به‌ویژه در معابر خاصی مثل تونل‌های اصلی شهر تهران (رسالت، توحید، نیایش، امیرکبیر و غزه) و بزرگراه طبقاتی صدر اشاره می‌کند و می‌گوید: «فرض کنید چراغ‌های چند تقاطع در طول خیابان طالقانی برای مدت کوتاهی از کار بیفتند یا تصادفی در داخل تونل توحید رخ دهد یا مشکلی در بزرگراه طبقاتی صدر ایجاد شود. حتما می‌توانید به‌هم‌ریختگی عبور و مرور در این معابر را تصور کنید. پس مسئولیت ما در شرکت کنترل ترافیک برای هر ساعت از روز است و همه ایام برای ما همانند ابتدای مهر و بازگشایی مدارس اهمیت دارد.»
جدی‌ثانی می‌گوید با توجه به شیوع کرونا رصدها امسال ویژه‌تر صورت می‌گیرد: «با توجه به مشکلاتی که همه‌گیری بیماری کرونا در سال گذشته و امسال ایجاد کرده، الگوی سفرهای شهری دستخوش تغییرات ملموسی شده است. یکی از این تغییرات، جابه‌جایی ساعات اوج ترافیک در طول روز و تغییرات در مقاصد سفر است. به طور مثال با حذف سفرها به قصد امور آموزشی یا کاری در عوض شاهد افزایش سفرها به قصد سفرهای تفریحی و درمانی هستیم. بنابراین برای پاییز امسال که فعالیت‌های آموزشی هم احتمالا بیشتر از سال گذشته است، مجموعه‌های تحت امر معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران با ایجاد خطوط اتوبوس مدرسه، افزایش ناوگان تاکسی و اتوبوس در خطوط مختلف، کاهش سر فاصله اعزام ناوگان حمل‌ونقل عمومی اعم از اتوبوس و مترو، اجرای طرح شناوری شروع کار در ادارات دولتی و ممنوعیت تردد ناوگان حمل مواد غذایی در پیک ازدحام صبحگاهی، به استقبال این ایام می‌روند.»
او اضافه می‌کند: «از شهروندان نیز انتظار می‌رود در راستای کاهش ازدحام در ایام پیش رو، از وسایل نقلیه شخصی در ساعات اوج ترافیک کمتر استفاده کنند و از سفرهای غیر ضرور خود به‌خصوص در ساعات اوج ترافیک صرف نظر کرده و امور خود را با اپلیکشن‌های موجود در بستر IT انجام دهند تا از بار ترافیک در ساعات اوج ترافیک کاسته شود و در صورتی که مجبور به حرکت در سطح معابر هستند، قبل از حرکت و جابه‌جایی، مقصد و وسایل نقلیه مورد استفاده خود را بر اساس اطلاعات کسب‌شده از سامانه‌های موجود مشخص کنند و سپس تصمیم به حرکت بگیرند.»
آسیب ترافیک بیش از آسیب‌های سیگارکشیدن است
سولماز حسینیون، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه تاب‌آوری شهری: ترافیک با همه دردسرهایش صبر ایوب می‌خواهد و بس. محاصره‌شدن در ترافیک‌های طولانی برای هیچ شهروندی خوشایند نیست. آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی، سلامتی و زیست‌محیطی از جمله عایدی‌های ترافیک برای شهر و شهروندانش است. با توجه به آن که حدود ۹ میلیون خودروی شخصی به طور روزانه در خیابان‌های تهران در حال تردد هستند، باید بگوییم خیابان‌های تهران در وضعیت انفجار به سر می‌برند اما فقط زبان حرف‌زدن ندارند. مدیریت چنین وضعیتی به طور حتم نیاز به همکاری یکپارچه‌ای دارد که امروز در حوزه حمل‌ونقل و کنترل ترافیک به‌خوبی در حال کنترل و هدایت است. اما برای کاهش ترافیک جدا از اقدامات مدیران، نیاز به مشارکت همه‌جانبه شهروندان داریم تا برای جابه‌جایی‌هایشان در شهر به جای خودروهای شخصی از سایر وسایل حمل‌ونقل استفاده کنند. امروزه ترددهای بی‌هدف و طولانی برای شهر آسیب به کالبد شهر، کالبد انسان‌ها و روح لطیف آنهاست. ترافیک شهرهای بزرگ به دو ترافیک داخل شهرها و ترافیک مبادی ورودی به شهرهای بزرگ تقسیم می‌شود.
طبق تحقیقات علمی، تلف‌شدن زمان در ترافیک و نشستن طولانی‌مدت در وسایل حمل‌ونقل می‌تواند بیش از سیگار کشیدن آسیب به همراه داشته باشد و پنجمین علت مرگ‌ومیرها معرفی شده است. این روزها سبک زندگی‌ها تغییر کرده و ترافیک جای خودش را در میان زندگی شهرنشینان به خوبی باز کرده است؛ در حالی که این نوع سبک زندگی اشتباه است. بسیاری از کشورها آسیب‌های ناشی از ترافیک در زندگی شهرنشینان را مورد مطالعه و بررسی قرار داده‌اند و برای پیشگیری، کنترل و افزایش تاب‌آوری در شهر برنامه‌های جامعی در نظر گرفته‌اند. به نظر می‌آید شهرهای بزرگی مانند تهران که با ترافیک درگیر هستند به چنین مطالعاتی نیاز دارند. بحث سلامت از لحاظ شهرسازی موضوع مهمی است و کشوری که مردم آن سالم باشند، آن کشور بالطبع ثروتمند محسوب می‌شود. اما کشوری که مردمانش هزینه‌های هنگفت صرف درمان کنند برای جامعه ضرر است. ترافیک همچنین کیفیت خواب، کیفیت فعالیت‌های اجتماعی افراد و موارد دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آمارهای بین‌المللی درباره کشور ما نشان می‌دهد به لحاظ مشکلات روحی و روانی از پرآسیب‌ترین کشورها هستیم و به طور حتم بخشی از آن به ترافیک ارتباط دارد.»
