نشست کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران برگزار شد. مهمان‌های این نشست محسن خدابخش، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار و وحید روشن‌قلب، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار یود.
موضوع نشست بررسی احکام، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار بود. این نشست باهدف مشارکت در تصمیم سازی، تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های ناشران بورس و کارایی بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های صادره و رفع اشکالات اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار، جلب اعتماد سرمایه‌گذاران به بورس و توسعه بورس برگزار شد.
در ابتدای نشست محسن حاجی‌بابا گفت: هدف از این نشست مشارکت در تصمیم‍‌سازی‌های ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار است، چراکه هر تصمیمی که اتخاذ می‌شود بخشی از سهامداران زیان کرده و مخالفانی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، هر تصمیم اقتصاد باید نفع طرفین را در نظر بگیرد و در مسیری حرکت کند که مبتنی بر منافع باشد نه اینکه همه را بر اساس مجازات در نظر بگیرند.
در این نشست عنوان شد که در ارتباط با ناشران سازمان بورس موضوعات ذیل مطرح است:
-کمیته انتصابات سازمان بورس و اوراق بهادار دارای ابهاماتی است. اعضای مستقل از بین سهامداران اقلیت انتخاب می‌شوند. چگونگی انتخاب این اعضا در مجمع مشخص نیست. عملکرد این کمیته شفاف نیست و تنها در حد فیلترینگ ورود سهامداران اقدام می‌کند.
در سازمان بورس مسیرهای بازدارندگی از تخلفات می‌بایست بر اساس منافع تعیین شوند. به‌طوری‌که سهامداران مطلع باشند که در صورت هرگونه تخلفی، به منافع آنان زیان وارد خواهد شد.
-بازارگردانی در بورس به‌عنوان یک حرفه هست. در بازارگردانی نقض مالکیت هست. خریدوفروش‌های دستوری به بازارگردانان منطقی و قابل‌قبول نیست و بازار را دچار سرگیجه می‌نماید. ناشران باید بر اساس از اطلاعاتی که از شرکت‌ها دریافت می‌نمایند بر بازارگردانی نظارت داشته باشند.
-بازارگردانی باید منافع سهامدار خرد را در کاهش یا افزایش سرمایه رعایت کند.
-در سال‌های گذشته هشدارهای لازم به روند بورس و سقوط قطعی بورس داده شد. بر مبنای سه روش برای افزایش نرخ سهام، اوراق قرضه، انتشار سهام بدون رعایت حق تقدم، شرکت تأمین سرمایه که در ایران نرخ بسیار بالایی دارند، چگونگی سقوط بورس به مقامات و مسئولین کشور تذکر داده شد.
-اطلاعات شرکت‌ها در حال حاضر به‌صورت سناریو محور منتشر می‌شود. کمیسیون بازار پول و سرمایه قبلاً درخواست داده بود که اطلاعات شرکت‌ها به‌صورت سه‌ماهه و یا شش‌ماهه منتشر شود.
در ادامه توضیح داده شد که کمیسیون بازار پول و سرمایه بر این نظر است که نهادهای مالی توسعه‌یافته و درصدد کمک به سازمان است تا شرکت‌ها در بورس افزایش یابند. از همین رو، اعلام می‌دارد که هر نوع دخالت در بازار می‌تواند بازار را متشنج و از مسیر آزاد خود منحرف نماید، و یا اینکه به نفع فروشنده یا خریدار تأثیر بگذارد. این موضوع در سال‌های ۹۲ و ۹۳ حتی در جراید تحت عنوان ” کوبیدن میخ تابوت بورس” به‌گونه‌ای مورد تأکید قرار گرفت که بازدهی و سود شرکت‌هاست که می‌تواند به حفظ سهام بیانجامد و نه دستور یا دخالت دولت.
به همین علت، از سازمان بورس و اوراق بهادار درخواست می‌شود در مقابل قیمت‌گذاری دستوری به‌شدت مقاومت کند.
هرگونه تغییری در نهاده‌های تولیدی کشور، در سودآوری شرکت‌ها تأثیر مثبت با منفی به‌جای می‌گذارد. بنابراین، هیچ قانون، احکام، دستورالعمل و یا بخشنامه‌ای که در ارتباط با نهاده‌های تولیدی صادر می‌گردند نباید از تاریخ انتشار به مدت ۳ ماه به مورداجرا گذاشته شوند. درواقع، تصمیمات متخذه در این راستا، می‌بایست ۳ ماه پس از انتشار به اجرا گذاشته شوند تا از هرگونه رانتی ممانعت گردد.
در خصوص افزایش سرمایه، شرکت‌های می‌بایست از بورس مجوز بگیرند. بورس باید به شرکت‌ها اعتماد داشته باشد. هر چند حضور متخلفین قابل انکار نیست، اما می‌توان از حسابرسان مورد اعتماد سازمان بهره برده و شرکت‌هایی را که بازرسان آن‌ها عضو جامعه حسابداران رسمی کشور هست، مشمول مجوز افزایش سرمایه دانست. در حال حاضر، دریافت مجوزها دارای پروسه زمانی است و بوروکراسی دارد. شرکت‌های متقاضی برای پذیرش در بورس همچنان با این بوروکراسی و پروسه زمانی روبرو می‌باشند.
در خصوص ساختار سازمان بورس و اوراق بهادار که مجلس شورای اسلامی در طرح نسبت به اصلاح آن اهتمام ورزیده و نمایندگان کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران، حضور جدی و مشارکت چشمگیری در جلسات کمیسیون اقتصادی مجلس دارند، موضوع معافیت مالیاتی سود تقسیم نشده شرکت‌ها مطرح است. البته این موضوع در طرح احکام تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی در کمیسیون جهش و رونق تولید مجلس شورای اسلامی نیز از سوی کمیسیون مطرح شده است. اتاق ایران بر این نظر است که سود تقسیم نشده شرکت‌ها باید از مالیات معاف شود تا بنیه شرکت‌ها تقویت شده و از فشارهای مضاعف بر شرکت‌ها به‌منظور دریافت تسهیلات کاسته شود.
درحال حاضر، وضعیت بازار ایجاب می‌نماید که تعداد شرکت‌ها زیاد شده و امکان ورود شرکت‌ها به بورس فراهم گردد. باید شرکت‌های واجد شرایط را به سرعت پذیرش نمود.
متاسفانه بازار بورس از هشت سال گذشته تاکنون که از افزایش حجم قابل توجهی در شاخص‌ها برخوردار بوده است، یعنی افزایش شاخص‌ها از ۸۰ هزار به ۲ میلیون، در صورتی اتفاق افتاده است که از زیرساخت‌های لازم برخوردار نبوده است. صرفاً، آحاد مردم به سرمایه گذاری دعوت شده‌اند. مردمی که از علم و دانش کافی در این زمینه برخوردار نبوده و با دعوت مسئولین کشور به سمت سرمایه گذاری در بورس سوق داده شدند. سازمان بورس و اوراق بهادار که وظیفه اصلی آن، آموزش است، می‌بایست برای فعالان بازار، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و شرکت‌های متقاضی ورود به بورس، آموزش‌های لازم را ارائه نماید. بسیاری شرکت‌های متقاضی ورود و یا افزایش سرمایه، مدت‌هاست که پذیرفته نمی‌شوند و یا مجوز افزایش سرمایه دریافت نمی‌کنند. طبق اذعان سازمان بورس پروتکل‌ها ساده هستند و بوروکراسی چندانی وجود ندارد. بلکه شرکت‌ها با مدارک ناقص مراجعه کرده و یا در استعلام‌های خارج از سازمان با معطلی و سردرگمی مواجه می‌شوند. بنابراین بورس باید آموزش‌های لازم را تدارک نماید. برای این منظور، طراحی وب سایت آموزشی، بهره برداری از فضاها و شبکه‌های مجازی و روش‌های هوشمند آموزش می‌بایست در سازمان قانونمند شوند.
سازمان برای هر مجموعه فعالان بازار سرمایه، آموزش‌های تخصصی طراحی نماید. مدیران مالی شرکت‌های بورسی، هر سه ماه یا شش ماه یکبار تحت آموزش‌های سازمان قرار گیرند. می‌توان در اتاق نیز آموزش‌های تخصصی برای فعالان اقتصادی و اعضا اتاق ترتیب داد.
سازمان موضوع رتبه‌بندی را با وجود گذشت بیش از دو سال، تعیین تکلیف نماید. هنوز هم شرکت‌هایی دارای مجوز می‌شوند که عملاً سهام ارزشمندی ندارند و درعوض شرکت‌های سودآور مجوز ورود یا افزایش سرمایه دریافت نمی‌نمایند.
در حال حاضر ۱۰۰ درصد تأمین منابع مالی شرکت‌ها از بانک‌هاست و بورس نتوانسته است به ترویج بازار سرمایه و تأمین منابع مالی بنگاه‌ها دست یابد. سازمان بورس از مدل تأمین مالی شفافی برخوردار نیست.
در خصوص بازار بدهی، باید کارهایی صورت گیرد. ازجمله اینکه استعلام از بانک مرکزی روند طولانی دارد، در حالی که این استعلام‌ها قابل حذف بوده و می‌توانند به صورت موردی انجام شوند.
از طرف دیگر، بوروکراسی و رفت و برگشت تقاضاها، از موافقت اصولی تا دریافت مجوز انتشار در ارکان سازمان پروسه طولانی دارد.
سازمان رویکردی را اتخاذ نماید که طرح‌های نیمه‌تمام دارای بازار شده و یا در فرابورس ارزش گذاری شوند تا امکان بهره برداری از این طرح‌ها فراهم شود.
رتبه‌بندی اعتباری شرکت‌های که در سال گذشته عملیاتی شده است تنها تا سقف ۶۰ درصد از سود شرکت‌ها امکان انتشار اوراق دارند. این امر موجب شده است که فقط برخی شرکت‌های بزرگ بتوانند انتشار اوراق داشته باشندو شرکت‌های بخش خصوصی مشارکتی نداشته باشند.
معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران، ضمن ابراز خرسندی از اطلاعات دریافتی، اذعان نمود سازمان بورس و اوراق بهادار از شرکت‌ها انتظار دارد بازار سرمایه را مورد آنالیز قرار داده و نظرات خود را در خصوص عرضه و تقاضا و ارزش سهام شرکت‌ها اعلام نمایند. اگر همه شرکت‌ها اطلاعات کافی از عرضه و ارزش سهام شرکت‌ها خود را اعلام کنند، بورس را برای حمایت از نهادهای مالی، افزایش شرکت‌ها در بورس، کمک خواهند کرد. سازمان هم بر این اعتقاد است که بازارگردانی برای این است که نقدشوندگی باشد. درواقع بازارگردانی به این منظور ایجاد شده است که نقدشوندگی وجود داشته باشد و دستورالعمل‌های بازارگردانی نیز باید با رویکرد نقدشوندگی تنظیم شوند. بازارگردان نمی‌بایست متضررگردد.
به همین منظور، طی هفته‌های گذشته به بازارگردان اجازه داده شده است که بتوانند حراج برگزار نمایند. به طور مثال، در صورت نوسانات قیمت‌های جهانی که یک عامل بیرونی است، بازارگردان موظف نیست که همه سهام را عرضه کند و به صف خرید برود، بلکه می‌تواند یک حراج گذاشته و عرضه سهام نماید.
-دستورالعمل‌هایی که در سازمان تدوین می‌شوند مصوب هیات مدیره سازمان است و تعصبی روی مباحثی که تصویب می‌شوند وجود ندارد و می‌توان به رفع اشکالات و اصلاحات آن‌ها پرداخت.
سازمان می‌تواند پیش از آنکه دستورالعمل‌ها از سوی کمیته تدوین برای هیات مدیره ارسال گردند تا به تصویب برسند، آن‌ها را برای اتاق ایران و کمیسیون بازار پول و سرمایه ارسال و از نظرات اعضا بخش خصوصی مطلع گردد. این تصمیم در سازمان نهادینه خواهد شد.
سازمان بورس و اوراق بهادار به دنبال شفاف‌سازی است. در حال حاضر، شرکت‌ها موظف‌اند دارایی‌های خود را در کدال شفاف نمایند. به طور مثال، شرکت‌ها روی زمین مانور نمی‌دهند.
از دیگر اهداف سازمان دعاوی حقوقی است که اعلام شده است شرکت‌ها دعاوی حقوقی خود را چه به نفع و چه به ضرر، اعلام نمایند. در بحث کمیته، سازمان گزارشات فروش شرکت‌ها را به‌صورت شش‌ماهه حسابرسی نشده و یکساله حسابرسی شده منتشر می‌نماید. درحال حاضر تقریباً اطلاعات تمام شرکت‌ها منتشر شده است. به‌طوری‌که ظرف مدت چهارسال گذشته، از انتشار ۴۰ درصد به ۹۹ درصد گزارشات دست یافته است که پیشرفت خوبی برای سازمان بشمار می‌آید.
در بحث کیفیت، رویکرد سناریو محور برای ۱۰۰ شرکت اجبار شده است. این رویکرد برای تمامی شرکت‌ها امکان پذیر نمی‌باشد مانند شرکت‌های سرمایه گذاری. اما در خصوص شرکت‌های تولیدی، الزام شده است که سه متغیر را گزارش بدهند که شامل متغیرهای قیمت جهانی، نهاده‌ها، نرخ ارز و سایر متغیرهایی که متغیر اصلی را لحاظ نماید.
در این نشست مقرر شد کمیته تدوین سازمان بورس و اوراق بهادار، هرگونه احکام، دستورالعمل و بخشنامه‌های صادره سازمان را در ارتباط با واحدهای تولیدی و فعالان بازار، پیش از تصویب هیات مدیره برای کمیسیون بازار پول و سرمایه ارسال تا پس از دریافت نظرات کارشناسی اعضا بخش خصوصی و بازنگری در مفاد مورد نظر، به تصویب هیات مدیره سازمان برساند.
همچنین مقرر شد سازمان بورس و اوراق بهادار، زمینه آموزش‌های لازم را برای شرکت‌های بورسی، شرکت‌های متقاضی پذیرش در بورس و فعالان بازار سرمایه فراهم نماید.
در ادامه عنوان شد که سازمان بورس و اوراق بهادار در همکاری با کمیسیون بازار پول و سرمایه نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی فعالان اقتصادی بخش خصوصی در اتاق ایران اقدام نمایند. باید کمیسیون بازار پول و سرمایه نسبت به تدوین راهکارهای تسهیل‌کننده تأمین منابع مالی بنگاه‌ها از بازار سرمایه و بورس اهتمام ورزد. کمیسیون بازار پول و سرمایه به‌منظور تلاش برای برخورداری از یک کرسی در هیات دولت، با کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی مکاتبه نماید.
در این نشست، مقرر شد کمیته تدوین سازمان بورس و اوراق بهادار، احکام، بخشنامه و دستورالعمل‌ها را پیش از اعلام به هیات مدیره سازمان جهت تأیید و تصویب، مورد مشورت و بازنگری کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق ایران و بخش خصوصی قرار دهد.
همچنین، مطرح شد که هرگونه تصمیم، قانون و دستورالعملی که در ارتباط با واحدهای تولیدی است و در سود و زیان شرکت‌ها مؤثر هستند، می‌بایست سه ماه پس از تاریخ انتشار اجرایی شوند.
از طرف دیگر می‌بایست زمینه پذیرش شرکت‌ها تسهیل شود و تعداد شرکت‌های بورسی افزایش یابد. برای این منظور، سازمان می‌بایست برحسب وظیفه اصلی خود که آموزش است اقدام نماید. پیشنهاد شد که سازمان بورس و اوراق بهادار، مباحث آموزشی برای سهامداران، سرمایه‌گذاران و مدیران مالی شرکت‌های بورسی و یا متقاضی ورود به بورس برگزار کند. ضمن آنکه، مشاورانی را آموزش دهند و به شرکت‌های متقاضی معرفی نمایند.
موضوع افزایش سرمایه و مجوزهایی که باید از سوی سازمان بورس اعطا شوند، رتبه‌بندی شرکت‌ها، مشکلات بازار بدهی و عرضه طرح‌های نیمه‌تمام در فرابورس و یا بازاری دیگر، ازجمله موضوعاتی بودند که در این نشست مطرح شدند.
در پایان مطرح شد که دولت می‌بایست از هرگونه مداخله‌ای در بازار سرمایه اجتناب نماید و سازمان بورس و اوراق بهادار نیز می‌بایست موضع قاطعانه‌ای نسبت به مداخله دولت در بازار بورس داشته باشد.
