رمزگشایی از اظهارات وزیرخارجه عربستان و درخواست او از تهران

خبرهایی که از نشست وین و از زبان سخنگویان ایران و آمریکا و حتی مقام های چینی و روسی و اروپایی در روزهای گذشته به سطح رسانه ها راه یافت، امیدها را به بازگشت به ساعت صفر برجام زنده کرد اما در این بین حرف های تازه وزیرخارجه سعودی، بیش از سایر خبرها تامل برانگیز نشان داد.
فیصل بن فرحان روز جمعه در گفت وگو با سی ان ان ، اگرچه حرف های قبلی رهبران کشورش بر ضد ایران را تکرار کرد اما برای اولین بار بعد از سال ها سماجت بر دشمنی، از ضرورت همکاری ایران سخن گفت.
وی به صراحت گفت که کشورش دنبال محقق کردن آرزوهایی است که این امر میسر نخواهد بود مگر با استقرار ثبات در منطقه و آرامش در عربستان و این هم شدنی نیست مگر با همکاری ایران!

همکاری با ایران

فرحان اگرچه در طول این مصاحبه ادعاهای قبلی در ارتباط با نقش منطقه ای ایران و فعالیت های هسته ای را  تکرار کرد، اما طرح موضوع “همکاری با ایران” در شرایطی است که تا پیش از این زیربار هیچ پیشنهادی در خصوص گفت وگو با ایران نمی رفت.

خبرگزاری ایرنا در این باره نوشت:

این موضع اخیر سعودی ها را از چند منظر می توان تحلیل کرد؛

۱- اثربخشی حملات یمنی ها به عربستان

۲- نگرانی از احتمال عادی شدن روابط ایران و آمریکا

۳- تغییر شرایط منطقه ای به ضرر عربستان، با توجه به گرایش نه چندان مثبت دولت بایدن به ریاض و دولت های عرب منطقه

حقیقت امر این است که عربستان در ارتباط با حملات یمنی ها و خسارات وارده به تاسیسات نفتی و اقتصادش در تنگنا قرار گرفته است، اما آیا این به تنهایی می تواند عامل تغییر رویکرد ریاض نسبت به مسائل منطقه و از جمله ایران باشد؟
در ارتباط با این سوال باید توجه داشت که دولت سعودی در دوره ریاست جمهوری ترامپ هم زیر ضربات شدید قرار داشت، اما با پول پاشی و حمایت های واشنگتن امیدهای زیادی داشت تا بحران یمن را به نفع خود به سرانجام برساند.
اما اکنون، دو عنصر جدید هم وارد بازی شده است که این امید سعودی ها را به یاس مبدل کرده است؛ یکی نگاه نسبتا سرد دولت بایدن به حکام سعودی و دیگری احتمال حل و فصل اختلاف بر سر برجام که این روزها سایه اش بر فضای روابط خارجی عربستان پهن شده است.
عربستان قطعا به این جمع بندی رسیده است که در دوره بایدن دستکم برای سه سال آینده و بدبینانه تر طی ۸ سال آینده، نمی تواند روی حمایت واشنگتن حساب ویژه کند. در این دوره موضوعاتی مانند پرونده ۱۱ سپتامبر، حقوق بشر در عربستان، فشار به سعد الجبری مقام اطلاعاتی پیشین عربستان که دو فرزندش توسط محمد بن سلمان زندانی شده اند و قتل قاشقچی و بسیار موضوعات دیگر، بر روابط آمریکا و عربستان سنگینی می کند.

جنگ یمن

اصرار دولت بایدن بر پایان دادن به جنگ یمن و خبرهای دو روز اخیر مبنی بر خروج نظامیان آمریکایی از عربستان و یا انتقال سامانه های پدافندی از این کشور، تنها بخشی از سیگنال های منفی واشنگتن به عربستان تلقی می شود.
به همین دلیل است که سعودی ها پس از  شکست ترامپ در انتخابات، رسما از عادی سازی رابطه با تل آویو هم سخن گفتند و راه های مختلف برای ایجاد یک جبهه ضد ایرانی در منطقه را امتحان کردند؛ ائتلافی که شاید در آن، سعودی ها علاوه بر اسرائیل، ترکیه و برخی دیگر کشورهای منطقه را هم مدنظر داشته اند.
این تقلای سعودی ها برای ایجاد یک ائتلاف جدید در منطقه در حالی تاکنون جریان داشته است که نقاط افتراق و شکاف ها میان دولت های منطقه آنقدر دارای پیچیدگی های متنوعی است که خود این دولت ها می دانند که ماه عسل هایش عمر درازی ندارند.
با اینحال اگرچه در اظهارات اخیر فیصل بن فرحان در ارتباط با ضرورت حل مسائل منطقه به سختی می توان صداقت را شاهد بود، اما حتی اگر بازگشت عربستان به عقلانیت، ناشی از جبر تحولات ، خسارات جنگ و از سر اضطرار هم بوده باشد، می توان آن را به فال نیک گرفت، چرا که هر یک روز جلوگیری از خسارت به سرمایه های ملت های مسلمان، سود به حساب می آید.