الناز جمالي – كارشناس بازار سرمايه
در بخش ابتدایی این بررسی، مسائل و دغدغه‌های اصلی صنعت به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند اقتصاد کلان، سیاستگذاری و صادرات مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه همگام با عرف تحلیل‌های بنیادی سطوح خردتر صنعت بحث اصلی گزارش را تشکیل داده است و در ارتباط با آن، شاخص‌های بازدهی و میزان سودآوری نمادهای صنعت قطعه‌سازی مورد اشاره قرار گرفته‌اند. در بخش دوم گزارش هم که در همین صفحه منتشر خواهد شد، نمادهای شرکت‌های این صنعت به صورت جزئی‌تر بررسی شده‌اند.
4 گروه مشکل در قطعه‌سازی
سال‌هاست که صنعت قطعه‌سازی حتی در مراحل و زمان‌های گوناگون به مرز خودکفایی بالا و صادرات رسیده، اما در چهار سال اخیر و پس از شدت گرفتن تحریم‌ها و افزایش ناگهانی نرخ ارز این صنعت مولد که کارآفرینی گسترده‌ای در آن صورت گرفت، به سمت مشکلاتی چون تامین مواد اولیه (به دلیل وارداتی بودن بخشی از آن) و سپس بالا رفتن قیمت قطعه تمام‌شده و طلب‌های پرداخت‌نشده خودروسازان رفت. جایگاه صنعت قطعه‌سازی در کل صادرات صنعتی کشور نیز در سال‌های اخیر با روند نزولی مواجه بود و به‌شدت دچار افول شد. مشکلات قطعه‌سازان را در چهار گروه می‌توان دسته‌بندی کرد: بحران نقدینگی و مطالبات معوق، جزو دسته اول مشکلات است. مشکل دوم، اصلاح قیمت فروش قطعات، مشکل سوم تامین مواد اولیه داخلی و خارجی و مشکل چهارم، خریدهای اعتباری و مدت‌دار است. البته فعالان این بخش همواره از دو موضوع کمبود شدید نقدینگی و قیمت‌گذاری دستوری گله‌مند هستند و از میان دو چالش یادشده، نقدینگی همواره نقش پررنگ‌تری در فعالیت قطعه‌سازان داشته و از آن به‌عنوان یکی از موانع پیشرفت یاد شده است.
بررسی روند شاخص‌های کلان نشان می‌دهد که صنعت قطعه‌سازی کشور در شرایط بدی به سر می‌برد و از سیاست مشخصی پیروی نمی‌کند. ادامه روند موجود، بر سرعت تعطیلی این واحدها خواهد افزود (همان‌گونه که در چهار سال اخیر نزدیک به 100واحد تعطیل یا حذف شده‌اند) و با توجه به سهم بالای این صنعت در اشتغال‌زایی بخش صنعت، معضل بیکاری کشور عمیق‌تر خواهد شد. همچنین ذکر این نکته لازم است که بدهی معوق شرکت‌های خودروساز به شرکت‌های قطعه‌سازی کشور و نحوه تعامل بین خودروسازان و قطعه‌سازان در ایجاد چالش‌های کنونی صنایع قطعه‌سازی نقش پررنگی ایفا می‌کنند که به بررسی بیشتر نیاز دارد و تا به امروز به نتیجه مطلوبی نرسیده‌اند.
قطعه‌سازان بورسی
شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز بورس جزو خبرسازترین صنایع موجود در بازار بورس ایران هستند. یکی از مهم‌ترین صنایع حال حاضر بورس تهران و کل اقتصاد ایران و جهان، صنعت خودرو محسوب می‌شود، به‌طوری که روند این روزهای بازار سهام تا حدودی به روند معاملاتی این گروه گره خورده است. به همین سبب کوچک‌ترین خبر موثق مثبت یا منفی در حوزه صنعت خودرو و قطعه‌ساز می‌تواند به‌شدت اوضاع سهام خودرویی را تحت تاثیر قرار دهد. اخبار غیرموثق و شایعات نیز دقیقا به همین دلیل تاثیر بسیار زیادی بر روند قیمت سهام صنعت خودرو و قطعه‌ساز بورس دارند. صنعت قطعه‌سازی دارای شرکت‌های زیادی هستند، حال ببینیم هر یک از شرکت‌های صنعت قطعه‌ساز بورس چه محصولاتی تولید می‌کنند.
لیست شرکت‌های قطعه‌ساز بورس
خریخت: قطعات موتور، پوسته سیلندر، پوسته سرسیلندر
خنصیر: میل‌لنگ، میل سوپاپ، میل بادامک
خوساز: اکسل جلو و اکسل عقب سواری
خمحور: اکسل سواری، اکسل باری
خاذین: مجموعه صندلی اتومبیل، مجموعه رودری
خمهر: انواع سپر، انواع داشبورد، انواع تهویه مطبوع خودرو، انواع بخاری خودرو، انواع صندلی
خمحرکه: انواع گیربکس خودرو، مجموعه چرخ‌دنده، انواع موتورسیکلت
ختراک: تولید قطعات ریخته (ریخته‌گری‌شده) چدنی
خاهن: تولید قطعات فورج
خچرخش: تولید انواع گیربکس، انواع جعبه‌فرمان
ختور: تولید انواع رادیاتور و مبدل‌های صنعتی
خزر: تولید انواع فنر تخت و فنر لول برای اتومبیل و واگن راه‌آهن، اتصالات خطوط ریل راه‌آهن
خفنر: تولید انواع فنر تخت، فنر لول، فنرهای پارابولیک و میل تعادل سبک و سنگین، فنر ریل راه‌آهن
خکمک: تولید کمک فنر خودروها، قطعات کمک‌فنر اتومبیل
خشرق: تولید دسته سیم انواع اتومبیل
خکار: تولید انواع واترپمپ، اویل‌پمپ، مجموعه قطعات سیستم تهویه، سیستم هوا، سیستم خروجی دود، سیستم خنک‌کننده
خموتور: پدال برقی و دریچه هوا، تولید مجموعه کامل موتور اتومبیل ۳ و ۴ و ۶ سیلندر
خپویش: تولید انواع لوازم الکترونیکی اتومبیل مثل سیستم ضد سرقت، دزدگیر، جلو آمپر، آژیر، یونیت شیشه بالابر، قفل مرکزی، انژکتور، دسته راهنما
خرینگ: تولید انواع رینگ اتومبیل سبک و سنگین، محافظ زیر موتور، رام زیر موتور، قطعات پیش‌مونتاژ اتاق اتومبیل
خلنت: تولید انواع لنت ترمز و لنت کلاچ.
رشد قطعه‌سازها در سایه خودرویی‌ها
با توجه به نکات مطرح‌شده در ابتدای گزارش، بررسی روند سودآوری سهام قطعه‌ساز از ابتدای سال گذشته تا پایان 99 خالی از لطف نیست. در جدول بازدهی نمادهای قطعه‌سازآورده شده است. همان‌طور که ملاحظه می‌شود نماد خاهن با بازدهی 507درصدی در رتبه اول، نماد ختوقا با بازدهی 452درصدی در رتبه دوم و نماد خکار با بازدهی 300 درصدی در رتبه سوم قرار دارد.
