هوش مصنوعی، پیشرفت تکنولوژیکی یا قطب جدید قدرت جهانی؟
هوش مصنوعی تنها یک پیشرفت تکنولوژیکی نیست؛ بلکه به سرعت در حال تبدیل شدن به قطب اصلی قدرت جهانی است. در گذشته، کشورها بر اتحادهای نظامی، ظرفیت‌های صنعتی یا منابع انرژی تمرکز داشتند، اما امروزه بسیاری از کشورها هوش مصنوعی را بخش اصلی استراتژی‌های اقتصادی و امنیت ملی خود می‌دانند.
1. حاکمیت هوش مصنوعی و تأثیر آن بر صحنه جهانی
مفهوم حاکمیت هوش مصنوعی نشان می‌دهد که تسلط بر اجزای کلیدی این فناوری، از محاسبات با عملکرد بالا گرفته تا سیاست‌های نظارتی، تأثیر عمیقی بر صحنه جهانی خواهد داشت. دولت‌ها در سرتاسر جهان اکنون میلیاردها دلار را به آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی اختصاص می‌دهند، تراشه‌های پیشرفته سفارش می‌دهند و خود را برای جذب یا توسعه فناوری‌های مرزی آماده می‌کنند.
2. انتخاب‌های اساسی رهبران ملی در زمینه هوش مصنوعی
در سال‌های آینده، رهبران ملی با انتخاب‌های اساسی مواجه خواهند بود که شامل چگونگی دستیابی به محاسبات، داده‌ها، انرژی و چارچوب‌های نظارتی است که مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی را تأمین می‌کنند. برخی ممکن است انتخاب کنند که «فناوری بسازند» و منابع خود را به آزمایشگاه‌های تحقیقاتی داخلی، مراکز داده و استعدادهای داخلی اختصاص دهند. برخی دیگر ممکن است به «خرید» فناوری‌های پیشرفته از کشورهای فوق‌مرکز یا شرکت‌های تأمین‌کننده سخت‌افزار و دانش پیشرفته متمایل شوند.
3. تاریخچه انتخاب «ساخت در مقابل خرید» در فناوری
این انتخاب «ساخت در مقابل خرید» موضوع جدیدی نیست. در گذشته، هنگام ظهور برق، راه‌آهن و شبکه‌های مخابراتی، کشورهای مختلف با پرسش‌های مشابهی روبرو بودند. اما سرعت تکامل هوش مصنوعی و توانایی آن در کدنویسی ارزش‌های فرهنگی و جهان‌بینی به شکل دیجیتال، نیاز به تصمیم‌گیری‌های مهم‌تری را ایجاد می‌کند.
4. چهار ستون اصلی ارزیابی پتانسیل هوش مصنوعی
برای ارزیابی پتانسیل هوش مصنوعی یک کشور، چهار ستون اصلی قابل بررسی هستند:
- محاسبه: دسترسی به سخت‌افزار با کارایی بالا که قادر به آموزش و اجرای مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی است.
- داده: کیفیت و کمیت داده‌ها که برای مدل‌های پیشرفته ضروری است.
- انرژی: هزینه و در دسترس بودن برق، زیرا اجرای عملیات هوش مصنوعی در مقیاس بزرگ به مقدار زیادی انرژی نیاز دارد.
- سیاست: دولت‌ها باید تصمیم‌گیرند که چگونه توسعه هوش مصنوعی را تنظیم کرده و مرزهای اخلاقی و مالکیت معنوی را محافظت کنند.
5. قدرت‌های پیشرو در هوش مصنوعی و موقعیت کشورهای خاورمیانه
کشورهایی که در هر یک از این زمینه‌ها پیشرو هستند، به طور طبیعی در موقعیت بهتری قرار دارند. ایالات متحده مدت‌هاست که پیشرو در محاسبات است و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تراشه و غول‌های زیرساخت ابری را در خود جای داده است. چین نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته است و استفاده از چارچوب‌های قانونی منحصر به فرد، به آن اجازه می‌دهد منابع بخش خصوصی را در مقیاس وسیع بسیج کند.
6. مزیت نسبی کشورهای خاورمیانه در انرژی و فرصت‌ها برای هوش مصنوعی
کشورهای خاورمیانه از مزیت نسبی انرژی برخوردارند. ذخایر عظیم و انرژی ارزان که در صورت استفاده استراتژیک همراه با ساخت مراکز داده قوی و جذب استعدادهای تحقیقاتی برتر می‌تواند اقتصاد این کشورها را به یک ابرهوش مصنوعی تبدیل کند. در همین حال، مناطقی مانند اروپا در حال پیشبرد سیاست‌ها هستند و سعی می‌کنند رویکردی منسجم برای تنظیم مدل‌های هوش مصنوعی در کنار محافظت از نوآوری‌های خود ایجاد کنند.
7. چالش‌ها و اتحادها در راه دستیابی به حاکمیت هوش مصنوعی
برای اکثر کشورها، تسلط بر تمام چهار ستون به تنهایی غیرممکن است. در کوتاه‌مدت، حاکمیت هوش مصنوعی الزاماً به ساخت همه این ستون‌ها در داخل کشور نیست. هدف باید جلوگیری از وابستگی به شرکای غیرقابل اعتماد برای هر عنصر حیاتی زیرساخت هوش مصنوعی باشد.
8. نقش اتحادهای استراتژیک در ساخت زیرساخت‌های هوش مصنوعی
در مناطقی که مراکز داده قوی ندارند، ممکن است به یک ارائه‌دهنده ابر یا کشوری دوست که می‌تواند ظرفیت محاسباتی را تأمین کند، متحد شوند. در جایی که هزینه‌های انرژی بالا است، دولت‌ها می‌توانند ابتکارات انرژی سبز را راه‌اندازی کنند یا توافق‌نامه‌های بین‌المللی برای تضمین تأمین انرژی بلندمدت امضا کنند تا فضای مناسبی برای جذب آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی ایجاد شود.
9. هوش مصنوعی و تأثیر آن بر ژئوپلیتیک جهانی
هوش مصنوعی ابعاد جدیدی از ژئوپلیتیک را نمایان می‌کند و هر کشوری می‌تواند نقاط قوت خود را در جهت ایجاد یک اکوسیستم قوی هوش مصنوعی هماهنگ کند. رهبران باید به شاخص‌های کلیدی توجه کنند: اول اینکه باید بدانند که سفارشات اولیه تراشه‌ها و قراردادهای چندساله برای پردازنده‌های گرافیکی یا شتاب‌دهنده‌های تخصصی، اغلب نشان‌دهنده تعهد کشور به تبدیل شدن به یک «فوق‌مرکز هوش مصنوعی» است.
10. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی و توسعه نیروی کار متخصص
دوم، باید در توسعه مراکز داده و زیرساخت‌های انرژی سرمایه‌گذاری کنند. سوم، نظارت بر اکوسیستم‌های تحقیقاتی: آیا دانشگاه‌ها برنامه‌های درسی هوش مصنوعی را گسترش می‌دهند؟ آیا شرکت‌های محلی با بازیگران جهانی هوش مصنوعی همکاری می‌کنند؟
11. استراتژی‌های سیاست‌گذاران برای پیشبرد توسعه هوش مصنوعی
در عمل، سیاست‌گذاران می‌توانند از چندین طریق آماده شوند. آن‌ها می‌توانند وضوح استفاده از داده‌ها را تعیین کرده و اطمینان حاصل کنند که محققان محلی به مجموعه‌های داده بزرگ و با کیفیت دسترسی دارند، در حالی که ملاحظات حریم خصوصی و اخلاقی را نیز رعایت کنند. علاوه بر این، دولت‌ها می‌توانند بخش خصوصی را تشویق کنند تا مراکز داده پیشرفته بسازند و از اتحادهای استراتژیک برای تقسیم منابع و هزینه‌ها استفاده کنند.
12. تقویت خودکفایی و اعتماد به شرکای بین‌المللی
در نهایت، سرمایه‌گذاری در آموزش هوش مصنوعی می‌تواند نیروی کار متخصصی تولید کند که قادر به ساخت و نگهداری سیستم‌های پیچیده باشد. این تلاش‌ها به خودکفایی کمک کرده و قدرت کشورهای مختلف را در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد.
