محمدرضا نجفی‌منش: مشکلات مالی صنعت قطعه‌سازی مانع از تامین نیازهای بازار و حفظ کامل سهم بازار شد.
صنایع خودرو و قطعه‌سازی ایران در دو سال اخیر با بحران‌های مالی زیادی مواجه شده‌اند. افزایش هزینه‌های تولید، نوسانات ارزی و محدودیت‌های وارداتی فشار زیادی به خودروسازان و قطعه‌سازان وارد کرده است. از سوی دیگر، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، تقاضا برای خودروهای داخلی را کاهش داده و سهم بازار خودروهای ایرانی را تحت تاثیر قرار داده است. این مسائل منجر به کاهش تولید و نارضایتی مصرف‌کنندگان شد. علاوه‌بر این، کیفیت محصولات تولید داخلی به یکی از مسائل مهمی تبدیل شده که نیازمند توجه ویژه است.
محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور، در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» به بررسی این چالش‌ها پرداخته است. او معتقد است که حل مشکلات صنعت خودرو ایران نیازمند همکاری میان بخش‌های دولتی و خصوصی است. نجفی‌منش بر لزوم تغییر سیاست‌های تولید و واردات تاکید کرده و راهکارهایی برای بهبود کیفیت و رقابت‌پذیری خودروهای ایرانی ارائه داده است. از نظر او، دستیابی به این اهداف تنها با رویکردی اصولی و بلندمدت و از طریق همکاری‌های سازنده و تغییرات ساختاری در صنعت ممکن خواهد بود.
چالش‌های مالی و تاثیر آن بر تولید قطعات
مشکلات مالی و تخصیص ارز در صنعت خودرو طی سال گذشته تاثیرات منفی شدیدی بر روند تولید و تامین قطعات گذاشت. یکی از علل اصلی این بحران، عدم پرداخت به‌موقع بدهی‌ها از سوی خودروسازان به تامین‌کنندگان قطعات بود که موجب کاهش نقدینگی در صنعت قطعه‌سازی شد. بسیاری از تولیدکنندگان قطعات مجبور به محدود کردن تولیدات خود یا استفاده از مواد اولیه با کیفیت پایین‌تر شدند که این امر به کاهش کیفیت قطعات منتهی شد.
علاوه بر این، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان تقاضا برای خودروهای داخلی را کاهش داد و این وضعیت مشکلات مالی قطعه‌سازان را تشدید کرد. بسیاری از قطعه‌سازان نتواستند به‌روزرسانی‌های لازم را در خطوط تولید خود اعمال کنند یا از تکنولوژی‌های جدید استفاده کنند. در نتیجه، توان رقابتی آنها در برابر برندهای خارجی کاهش یافت و حتی در برخی موارد، همکاری‌های خود را با شرکت‌های خودروساز داخلی و خارجی قطع کردند. به طور کلی، این مشکلات باعث شد صنعت قطعه‌سازی نتواند به‌طور مطلوب نیازهای بازار را تامین کرده و سهم بازار خود را حفظ کند.
افزایش سهم خودروهای مونتاژی و تاثیر آن بر صنعت قطعه‌سازی
محدودیت‌های وارداتی و مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها یکی از عوامل اصلی افزایش سهم خودروهای مونتاژی در بازار بود. این محدودیت‌ها فشار زیادی به بازار خودروهای خارجی وارد کرد و در نتیجه تولید خودروهای داخلی و مونتاژی افزایش یافت. با این حال، مشکلات کیفی و افزایش قیمت خودروهای داخلی باعث کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان به این خودروها شد و برخی از مشتریان به خرید خودروهای مونتاژی یا دست دوم خارجی روی آوردند. این روند منجر به کاهش سهم بازار خودروهای داخلی شد.
این تغییرات در بازار خودرو تاثیرات منفی زیادی بر قطعه‌سازی داشت. قطعه‌سازان داخلی که به شدت به تولید خودروهای داخلی وابسته بودند، با کاهش تقاضا مواجه شدند و خطوط تولید بسیاری از آنها با کاهش فعالیت روبه‌رو شد. علاوه بر این، کاهش کیفیت خودروهای داخلی به نارضایتی مصرف‌کنندگان و خودروسازان انجامید و شرکت‌های قطعه‌سازی مجبور شدند هزینه‌های خود را کاهش دهند و به‌روزرسانی‌های فناوری را به تعویق بیندازند که این موارد به کاهش کیفیت و رقابت‌پذیری قطعات تولیدی منجر شد.
توان رقابتی قطعه‌سازان داخلی در برابر برندهای خارجی
در شرایط اقتصادی دشوار سال گذشته، قطعه‌سازان داخلی نتوانستند به‌طور کامل در تامین نیاز بازار داخلی به قطعات با کیفیت رقابتی با برندهای خارجی موفق عمل کنند. مشکلات مالی و کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت قطعه‌سازی باعث شد که بسیاری از شرکت‌ها نتوانند تکنولوژی‌های جدید را به خطوط تولید خود وارد کنند و کیفیت قطعات کاهش یابد. علاوه بر این، نوسانات ارزی و مشکلات در تامین مواد اولیه، هزینه قطعات را افزایش داد و توان رقابتی آنها را کاهش داد.
با این حال، برخی قطعه‌سازان با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه سعی کردند کیفیت قطعات خود را بهبود بخشند، اما این اقدامات نیازمند منابع مالی و زمان بود که در بسیاری از موارد در دسترس نبود. بنابراین، اگرچه در برخی موارد تلاش‌هایی برای رقابت با برندهای خارجی انجام شد، اما مشکلات اقتصادی و مالی مانع از موفقیت کامل در این زمینه شد.
چالش‌های نقدینگی و تدابیر قطعه‌سازان برای حفظ رقابت
کاهش حجم سفارش‌ها و تاخیر در پرداخت‌ها از سوی خودروسازان باعث شد که بسیاری از قطعه‌سازان با مشکلات نقدینگی روبه‌رو شوند. این وضعیت منجر به کاهش تولید و در برخی موارد تعطیلی خطوط تولید شد. همچنین قطعه‌سازان نتواستند به‌روزرسانی‌های لازم در فرآیندهای تولید خود را به‌موقع انجام دهند، که این امر باعث کاهش کیفیت و افزایش هزینه‌ها شد.
برای مقابله با این چالش‌ها، برخی از شرکت‌های قطعه‌سازی به تنوع در تولید و ارائه قطعات خاص با کیفیت بالاتر روی آوردند تا توان رقابتی خود را حفظ کنند. همچنین، بسیاری از قطعه‌سازان به دنبال یافتن بازارهای صادراتی برای قطعات خود بودند تا وابستگی‌شان به بازار داخلی کاهش یابد. این اقدامات به برخی از شرکت‌ها کمک کرد تا از بحران عبور کنند، اما هنوز بسیاری از شرکت‌ها به دلیل نداشتن منابع مالی قادر به مقابله با مشکلات به‌طور کامل نبوده‌اند.
تغییرات در استراتژی‌های تولید قطعات خودرو
بله، در سال گذشته تغییرات قابل‌توجهی در استراتژی‌های تولید قطعات خودرو مشاهده شد. به دلیل محدودیت‌های مالی و مشکلات نقدینگی، بسیاری از شرکت‌های قطعه‌سازی به بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و کاهش هزینه‌ها پرداختند. این تغییرات منجر به افزایش تولید قطعات ارزان‌تر و با کیفیت پایین‌تر شد. در برخی موارد، این استراتژی‌ها به کاهش کیفیت قطعات و نارضایتی مصرف‌کنندگان و خودروسازان انجامید.
در سوی دیگر، برخی قطعه‌سازان با به‌روزرسانی تکنولوژی تولید و تمرکز بر تولید قطعات خاص و با کیفیت‌تر تلاش کردند رقابت‌پذیری خود را حفظ کنند. این تغییرات باعث شد که بعضی شرکت‌ها موفق به حفظ رقابت در بازار و حتی در بازارهای صادراتی شوند، اما این اقدامات نیازمند سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی بود که به دلیل مشکلات مالی، همه قطعه‌سازان قادر به انجام آن نبودند.
