خصوصی‌سازی صنعت خودرو؛ راهی برای رقابت‌پذیری یا چالشی پرپیچ‌وخم؟
موسی ترابی، کارشناس صنعت خودرو: دولت و مجلس باید از مداخلات غیرضروری در صنعت خودرو پرهیز کرده و فضا را برای تصمیم‌گیری‌های مستقل بخش خصوصی فراهم کنند.
بحران بدهی و چالش‌های اقتصادی
بدهی‌های معوق خودروسازان به قطعه‌سازان، همراه با نوسانات ارزی و تورم، فشار زیادی بر تولیدکنندگان قطعه وارد کرده است. این مشکلات نه‌تنها هزینه‌های تولید را افزایش داده، بلکه توانایی واحدهای تولیدی برای تأمین قطعات باکیفیت و به‌موقع را کاهش داده است. در چنین شرایطی، سرعت تولید خودرو در روزهای پایانی سال نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
باوجود این چالش‌ها، صنعت قطعه‌سازی کشور همچنان به مسیر خود ادامه می‌دهد. بسیاری از تولیدکنندگان در تلاش‌اند تا با ایجاد زیرساخت‌های جدید و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، کیفیت و کمیت محصولات خود را بهبود دهند. بااین‌حال، برای تثبیت و رشد این صنعت، حمایت‌های جدی دولت و نهادهای مرتبط ضروری است.
خصوصی‌سازی؛ راهکاری برای خروج از بحران
در شرایطی که چالش‌های اقتصادی بر صنعت خودرو سایه انداخته، خصوصی‌سازی به‌عنوان راهکاری اساسی برای افزایش رقابت‌پذیری مطرح شده است. این فرآیند با هدف کاهش تصدی‌گری دولت و ایجاد فضایی مناسب برای فعالیت بخش خصوصی طراحی شده، اما همچنان با مقاومت‌ها و پیچیدگی‌های زیادی مواجه است.
مهم‌ترین موانع خصوصی‌سازی چیست؟
موسی ترابی، فعال و کارشناس حوزه خودرو، در گفت‌وگو با دنیای‌خودرو یکی از مهم‌ترین چالش‌های خصوصی‌سازی را دخالت‌های دولت در بنگاه‌های خودروسازی عنوان کرد. به گفته او، این مداخلات مانع از اتخاذ تصمیمات مستقل شده و به کیفیت و قیمت خودروها آسیب می‌زند. وی تأکید می‌کند که برای موفقیت در این مسیر، باید آمادگی لازم در بدنه صنعت خودرو ایجاد شود و همکاری میان بخش دولتی و خصوصی به شکلی اصولی صورت گیرد.
خصوصی‌سازی موفق چه تغییراتی را به همراه دارد؟
در صورت اجرای صحیح خصوصی‌سازی، می‌توان انتظار داشت که:
✅ خودروسازان استقلال بیشتری در تصمیم‌گیری داشته باشند.
✅ کیفیت محصولات افزایش یابد و رقابت در بازار شکل بگیرد.
✅ نوآوری و به‌کارگیری فناوری‌های جدید در تولید تقویت شود.
✅ قیمت‌گذاری خودروها به‌صورت واقعی و بر اساس بازار انجام شود.
بااین‌حال، هنوز خصوصی‌سازی به‌طور کامل اجرایی نشده و خودروسازان بزرگ همچنان تحت کنترل دولت قرار دارند. برای آنکه این فرآیند موفقیت‌آمیز باشد، واگذاری‌ها باید شفاف، اصولی و مطابق با استانداردهای جهانی صورت گیرد.
چالش‌های مدیران بخش خصوصی در صنعت خودرو
از مهم‌ترین موانعی که تصدی‌گری دولت برای مدیران خصوصی ایجاد کرده، بدهی‌های معوق به قطعه‌سازان است. این بدهی‌ها به‌طور مستقیم بر توان مالی قطعه‌سازان تأثیر گذاشته و فعالیت آن‌ها را مختل کرده است. راهکارهایی همچون پرداخت‌های منظم، تهاتر بدهی‌ها و تسهیلات مالی می‌توانند به حل این مشکل کمک کنند.
دولت و مجلس چه نقشی در حمایت از خصوصی‌سازی دارند؟
برای حمایت از خصوصی‌سازی، دولت و مجلس باید:
🔹 از مداخلات غیرضروری پرهیز کرده و اجازه دهند بخش خصوصی آزادانه تصمیم‌گیری کند.
🔹 قیمت‌گذاری دستوری را کنار گذاشته و بازار را به سمت رقابتی‌تر شدن هدایت کنند.
🔹 با سیاست‌های حمایتی، فرآیندهای صادراتی را تسهیل کرده و هزینه‌های تولید را کاهش دهند.
🔹 شرایطی را فراهم کنند که خودروسازان بتوانند در مسیر تحقیق و توسعه و به‌کارگیری فناوری‌های نوین گام بردارند.
مدیریت خصوصی چه تغییراتی در صنعت خودرو ایجاد می‌کند؟
اگر خصوصی‌سازی به‌درستی انجام شود، خودروسازان خصوصی برای رقابت‌پذیری و افزایش کیفیت تلاش خواهند کرد. آن‌ها با بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، هزینه‌ها را کاهش داده و محصولات بهتری را به بازار عرضه خواهند کرد. اما این امر به نحوه اجرای خصوصی‌سازی بستگی دارد؛ اگر واگذاری‌ها غیرکارشناسی انجام شود، ممکن است مشکلات قبلی دوباره تکرار شود.
نقش فناوری و نوآوری در آینده صنعت خودرو
یکی از بزرگ‌ترین ضعف‌های صنعت خودرو، عدم سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه است. بسیاری از خودروسازان به دلیل محدودیت‌های مالی، قادر به به‌کارگیری فناوری‌های جدید نیستند. این امر باعث می‌شود که محصولات داخلی نتوانند با استانداردهای جهانی رقابت کنند.
برای حل این مشکل، خودروسازان باید با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی همکاری کنند و از دانش متخصصان بهره ببرند. همچنین دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی، زمینه لازم برای توسعه فناوری را فراهم کند.
خودروسازی ایران و حرکت به‌سوی خودروهای سبز
با افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، بسیاری از کشورها به سمت تولید خودروهای الکتریکی و هیبریدی حرکت کرده‌اند. این تغییرات نه‌تنها به کاهش آلودگی کمک می‌کند، بلکه به جذب مشتریان جدید و افزایش فروش نیز منجر می‌شود.
دولت باید با ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلات برای تولید خودروهای سبز، از این روند حمایت کند. همچنین، ورود به بازارهای بین‌المللی می‌تواند به رشد صنعت خودرو کمک کند، اما برای موفقیت در این زمینه، باید چالش‌هایی مانند رقابت شدید، قوانین سخت‌گیرانه و تغییرات تقاضا در بازارهای خارجی را مدیریت کرد.
نتیجه‌گیری
خصوصی‌سازی، چالشی بزرگ اما ضروری برای صنعت خودروسازی ایران است. درصورتی‌که این فرآیند با شفافیت، حمایت‌های لازم و حذف دخالت‌های غیرضروری همراه باشد، می‌تواند به افزایش کیفیت، کاهش هزینه‌ها و رقابت‌پذیری بیشتر در این صنعت منجر شود. حال، سوال اینجاست که آیا دولت و مجلس حاضرند مسیر این تغییر را هموار کنند؟
