با افزایش دما در کشور به طبع استفاده از سیستم‌های سرمایشی همچون کولر‌های گازی و آبی افزایش می یابد به طوری که استفاده از این دو نوع سیستم سرمایشی مصرف برق رشد نجومی به خود میگیرد.در حال حاضر پنج میلیون دستگاه کولر گازی فرسوده در کشور وجود دارد که این تجهیزات دو برابر کولر‌های پربازده برق مصرف می‌کنند در مرحله اول اجرای طرح تعویض کولر گازی فرسوده، قرار است تنها یک میلیون دستگاه کولر گازی فرسوده اسقاط و کولر‌های پربازده جایگزین آن‌ها شود.
سال گذشته شورای اقتصاد طرح پیشنهادی وزارت نیرو برای تعویض یک میلیون کولرگازی فرسوده در مناطق جنوبی را به تصویب رساند و این در شرایطی است که اجرای این طرح صرفه‌جویی دو میلیارد مترمکعبی در مصرف گاز، ممانعت از انتشار ۶ میلیون تن آلاینده در جو و کاهش ۱۶۰۰ مگاواتی پیک بار شبکه را به همراه خواهد داشت که این مهم معادل یک نیروگاه ۲۰۰۰ مگاواتی است.
احداث یک نیروگاه ۲۰۰۰ مگاواتی و شبکه‌های ارتباطی آن هم نیازمند ۲۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است و گفته شده با اجرای این طرح، سالیانه از مصرف دو میلیارد مترمکعب گاز در نیروگاه‌های کشور کاسته شده و به‌دنبال آن از انتشار ۶ میلیون تن آلاینده به جو جلوگیری می‌شود.
طرح تعویض کولر‌های فرسوده
در این باره مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق کشور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به آخرین وضعیت طرح تعویض کولر‌های گازی در کشور گفت: خوشبختانه با بکارگیری‌های بعمل آمده مجوز شورای اقتصاد برای طرح تعویض کولر‌های فرسوده اخذ شد.
او ادامه داد: قرار است به زودی شرکت‌های داخلی با راندمان بالا معرفی شوند و همچنین یارانه‌ای هم برای تعویض کولر‌های گازی فرسوده در دست اقدام است.
گفتنی است؛ در حال حاضر پنج میلیون دستگاه کولر گازی فرسوده در کشور وجود دارد که این تجهیزات دو برابر کولر‌های پربازده برق مصرف می‌کنند؛ در مرحله اول اجرای طرح تعویض کولر گازی فرسوده، قرار است تنها یک میلیون دستگاه کولرگازی فرسوده اسقاط و کولر‌های پربازده جایگزین آن‌ها شود.
به هرحال با این گرمای زودرس و بی سابقه و همچنین کاهش بارندگی مصرف بیش از حد برق در کشور به طور جد بالا است از سوی دیگر در حال حاضر ۶۵ درصد از بار پیک مناطق گرمسیری به کولر‌ها و وسایل سرمایشی اختصاص دارد که دوره گرما در این مناطق ۹ ماه از سال و به‌طور متوسط در این نواحی ۱۸ ساعت در شبانه‌روز از کولر استفاده می‌شود.
اجرای این طرح آنطور که از سوی مسئولان اعلام شده، منافع اقتصادی قابل توجهی برای مشترکان خواهد داشت، به‌طوری‌که بر اساس ارزیابی صورت گرفته، اجرای این طرح چیزی بالغ بر ۳۰ درصد کاهش مبلغ قبوض برق مشترکان را به‌همراه دارد و مشترک تنها ۳۵ درصد از قیمت یک کولر را در حدود ۲۴ ماه به‌صورت اقساط پرداخت خواهد کرد.
رضا اردکانیان وزیر نیرو، گفت: در حال حاضر حدود ۲۱ هزار مگاوات مربوط به اوج بار در هر سال به دلیل دستگاه‌های سرمایشی است و هرچه راندمان این دستگاه‌ها بهتر شود، برق کمتری مصرف خواهد شد، در نتیجه کشور به احداث نیروگاه کمتری نیاز دارد، همچنین با اجرای این طرح، میتوان زمینه صادرات گاز صرفه‌جویی شده را با نرخ صادراتی فراهم کرد.
به گفته رضا اردکانیان، بیشتر سوخت مصرفی نیروگاه‌ها، گاز است؛ بنابراین با کاهش نیاز کشور به احداث نیروگاه، صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در مصرف گاز صورت میگیرد.
علاوه بر این براساس گزارش‌های وزارت نفت، میزان مصرف گاز خانگی به ویژه در فصل سرما بسیار افزایشی است که این مصرف بر صادرات گاز و تولید برق در نیروگاه‌ها تاثیر منفی دارد، اگر میزان مصرف گاز خانگی کنترل نشود، ممکن است نیروگاه‌ها برای تولید برق با مشکل روبرو شده و نقصان برق و مواجه با خاموشی خسارت قابل توجهی را ایجاد کند.
طرح تعویض کولر گازی فرسوده
محمد حسن متولی زاده مدیر عامل توانیر در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: طرح تعویض یک میلیون کولر گازی فرسوده از سال ۹۸ مطرح و پس از کسب مجوز از شورای اقتصاد مقرر شد برای انتخاب پیمانکار و شرکت تولیدی اقدام شود.
او ادامه داد: طی یک فراخوان نسبت به انتخاب پیمانکار و شرکت تولیدی اقدام شد و کار ساخت آغاز شد.
متولی زاده بیان کرد: کولر‌های ساخته شده از نظر فنی نتوانست استاندارد‌های لازم را کسب کند، بنابراین اجرای طرح با کندی همراه شد.
مدیرعامل شرکت توانیر گفت: اکنون با برطرف شدن اشکالات فنی و اخذ استاندارد لازم اجرای کار باردیگر در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: طرح تعویض یک میلیون کولر گازی فرسوده در مناطق هدف از امسال آغاز خواهد شد.
متولی زاده افزود: حدود چهار میلیون کولر گازی فرسوده هدف گذاری شده تا در این طرح جایگزین شوند که در مرحله نخست یک میلیون کولر گازی فرسوده جایگزین خواهد شد.
مدیرعامل توانیر گفت: مردم در اجرای این طرح ۳۰ درصد مبلغ مورد نیاز را پرداخت خواهند کرد و بقیه آن از سوی دولت تامین خواهد شد.
وی هدف از اجرای این طرح را کاهش مصرف برق دانست و افزود: کولر‌های فرسوده مصرف بالایی دارند که اجرای این طرح کمک خواهد کرد مصرف برق به نحو چشم گیری کاهش یابد.
در این بین استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر هم می‌توانند اثرات مطلوبی برای تولید برق با توجه به اینکه کشورمان دارای دشت‌های وسیعی از جمه سیستان و بلوچستان، قزوین و … دارد و این می‌تواند اثرات مثبتی از نظر تامین برق داشته باشد.
محدود بودن منابع انرژی فسیلی و مشکلات ناشی از انتشارات گاز‌های گلخانه ای، توجه بیش از پیش به انرژی‌های تجدیدپذیر را بر همگان روشن و ضروری کرده است.
با توجه به برخورداری از پتانسیل مطلوب و مناسب انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، توسعه منطقی این منابع ارزشمند و خدادادی موجه به نظر می‌رسد، چرا که از این طریق میتوان در جهت اهداف توسعه پایدار نیز گام برداشت.
انرژی‌های تجدید پذیر
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و روش‌های سازگار با محیط زیست برای تولید برق یکی از اولویت‌های امروز کشور‌های توسعه یافته به شمار می‌رود؛ امروزه انرژی خورشیدی دارای بزرگترین قابلیت برای برآوردن نیاز جهان در آینده به عنوان یکی از منابع تجدیدپذیر است، بطوری که بیش از ٢٢٠ هزار مگاوات برق تولیدی جهان توسط فناوری‌های خورشیدی در دو بخش فناوری‌های فتوولتاییک و فناوری‌های حرارتی خورشیدی تامین می‌شود.
ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی خاص، ظرفیت‌های زیادی برای استفاده از انرژی‌های برق آبی، بادی، خورشیدی، زمین گرمایی و زیست توده دارد و در صورت سرمایه گذاری‌های تازه میتوان از این نعمت خدادادی به بهترین شکل بهره‌مند شد.
کشورمان در منطقه‌ای واقع شده که با داشتن حدود ٣٠٠ روز آفتابی از نظر دریافت انرژی خورشیدی در میان نقاط مختلف جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد؛ لذا استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی به دلایل مختلفی مانند دسترسی آسان و سهولت تبدیل شدن به انرژی الکتریکی، سازگاری با محیط زیست و تجدید پذیری، از مطلوبیت زیادی برخوردار است.
نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور
جعفر محمدنژاد سیگارودی سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتبا) در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان،در خصوص انرژی‌های تجدیدپذیر اظهار کرد: طبق آخرین آمار بدست آماده هم اکنون ظرفیت تولید کل نیروگاه‌های تجدید پذیر در کشور ۷۶۱ مگاوات، سهم نیروگاه‌های بادی حدود ۳۰۲ مگاوات وسهم نیروگاه‌های خورشیدی ۳۵۰ مگاوات است که نیروگاه‌های برق آبی کوچک، زیست توده و نیروگاه‌های بازیافت حرارتی جزئی از این انرژی‌ها هستند.
وی ادامه داد: هم اکنون ۲۰ واحد نیروگاه بادی از جمله نیروگاه ۳۰ مگاواتی در منطقه کهک استان قزوین، منطقه چاه کن در استان آذربایجان شرقی، نیروگاه ۲۸ مگابایت منطقه بینالود در استان خراسان و شهر‌هایی، چون منجیل و رودبار، گیلان وزنجان در منطقه سیاه پوش وجود دارد؛ البته حدود ۳۴۱۰ واحد مولد‌های کوچک خورشیدی در دست بررسی و بهره برداری هستند.
محمد نژاد افزود: هم اکنون ظرفیت تولیدی برق کشور با توجه به پیک مصرف در تابستان نزدیک به ۶۰ هزار مگاوات است و نزدیک به ۱.۵ درصد از تولید نیروگاه‌های کشور را نیروگاه‌های تجدید پذیر به خود اختصاص داده است.
وی بیان کرد: نیروگاه‌های تجدید پذیر ایران در مسیر پیشرفت قابل توجهی قرار گرفته اند؛ هم چنین باید گفت ایران در داشتن ذخایر نفتی در دنیا بعد از کشور‌های ونزوئلا و عربستان در رده چهارم قرار دارد و در ذخایرگازی در رتبه دوم قرار دارد، اما در مجموع ذخایر نفت و گاز ایران در رتبه اول قرار دارد.
سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق گفت: کشور ایران ساعت‌های آفتابی بسیاری نسبت به بقیه کشور‌های دنیا دارد که این رقم به صورت میانگین ۳۰۰ روز در سال است؛ ضعیف‌ترین پتانسیل تابش انرژی خورشیدی ایران از ۱۲۳۰ ساعت در هر کیلومتر مربع (رامسر) شروع می‌شود که این رقم در استان‌های مرکزی، کرمان و یزد به ۲۲۰۰ کیلو وات ساعت بر متر مربع می‌رسد؛ حال کشور آلمان در مقایسه با کشور ما ۱۳۰۰ کیلو وات ساعت بر متر مربع انرژی خورشیدی تولید می‌کند که طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی مراجع ذیربط این کشور ۴۵ هزارمگاوات نیروگاه خورشیدی به صورت پراکنده در آلمان احداث شده است.
سیگارودی گفت: هم اکنون ظرفیت تولید کل نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور ۷۶۱ مگاوات و سهم نیروگاه‌های بادی حدود ۳۰۲ مگاوات است.
سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق گفت: کشور ایران ساعت‌های آفتابی بسیاری نسبت به بقیه کشور‌های دنیا دارد که این رقم به صورت میانگین ۳۰۰ روز در سال است؛ ضعیف‌ترین پتانسیل تابش انرژی خورشیدی ایران از ۱۲۳۰ ساعت در هر کیلومتر مربع (رامسر) شروع می‌شود که این رقم در استان‌های مرکزی، کرمان و یزد به ۲۲۰۰ کیلو وات ساعت بر متر مربع می‌رسد؛ حال کشور آلمان در مقایسه با کشور ما ۱۳۰۰ کیلو وات ساعت بر متر مربع انرژی خورشیدی تولید می‌کند که طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی مراجع ذیربط این کشور ۴۵ هزارمگاوات نیروگاه خورشیدی به صورت پراکنده در آلمان احداث شده است.
محمدنژاد درباره انرژی‌های بادی بیان کرد: طبق مطالعات اخیر در کشور میتوان گفت هم اکنون پتانسیل اقتصادی نیروگاه‌های بادی در ایران بیش از ۲۰ هزار مگاوات است. پتانسیل اقتصادی از این جهت مورد بررسی قرار میگیرد که اگر سرمایه گذاران اقدام به سرمایه گذاری کنند؛ زیر ساخت‌های لازم از جمله شبکه‌های برق و جاده‌ها فراهم است، اما نباید فراموش کرد که ظرفیت فنی نیروگاه‌های بادی در کشور به مراتب بیشتر ازپتانسیل اقتصادی است.
او با اشاره به انرژی‌های زمین گرمایی (Geothermal) بیان کرد: درقسمت‌هایی از درون زمین که شاهد آثاری از آب‌های معدنی هستیم امکان استفاده از این انرژی زمین گرمایی را داریم، اما بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد در ایران حداقل در ۱۵ منطقه امکان احداث نیروگاه‌های زمین گرمایی را داریم.
سخنگوی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق در پایان در خصوص انرژی‌های زیست توده گفت: انرژی‌های زیست توده از زباله‌های شهری و کشاورزی و حتی محصولات صنعتی مانند نی شکر بدست می‌آید، که از این انرژی‌ها میتوان به طور مستقیم در سوخت و برق استفاده کرد. هم چنین در اطراف رودخانه‌های جاری میتوان نیروگاه‌های آبی کوچک در جریان آب احداث کرد.
در حال حاضر حدود ۷۰ درصد از خانوار‌های ایرانی از کولر‌های آبی و یا گازی برای خنک کردن محیط زندگی خود استفاده می‌کنند و این در حالیست که توان کولر‌های آبی در حدود ۵۰۰ وات و در مورد کولر‌های گازی بالغ بر ۲۰۰۰ وات است. به‌طور کلی میتوان گفت با فرض کارکرد ۱۴۴۰ ساعت در سال، کاهش مصرف سالانه انرژی به ازای یک دستگاه ۱۴۴۰ کیلووات ساعت خواهد بود بدین ترتیب با ارتقای رتبه مصرف انرژی در کولر‌های گازی میتوان تا ۴۰۰۰ مگاوات پیک مصرف را کاهش داد.
با در نظر گرفتن این نکته که مصرف انرژی کولر‌های گازی بسیار بیشتر از کولر‌های آبی راندمان بالاست، دلایلی، چون رشد فزاینده بازار کولر‌های گازی در کشور و عدم استفاده از الگوی صحیح پیاده‌سازی سامانه‌های سرمایشی موجب افزایش سهم برق مصرفی بخش سرمایش ساختمان‌ها شده و این در حالی است که در بسیاری از شهر‌ها و اقلیم‌های کشور، استفاده از کولر آبی با توجه به میزان دما و رطوبت، بهترین گزینه است.
