صمت – خودروهای بی‌خانمان در تردد بین منزل و محل کار به‌دلیل نبود پارکینگ ناچار باید در گوشه‌ای از خیابان و کوچه پارک شوند. با وجود اینکه سال‌هاست کلانشهرها با افزایش جمعیت و اضافه شدن خودرو با چنین مشکلی روبه‌رو هستند اما همچنان این معضل لاینحل باقیمانده است.
نیازمندی‌های شهر
سیدجعفر تشکری‌هاشمی، عضو شورای ششم شهر تهران و رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و عمران این شورا درباره کارهای انجام‌شده برای ساخت پارکینگ‌های مکانیزه به صمت گفت: مشکل پارکینگ تا حدود زیادی ریشه تاریخی دارد. طی دهه‌های گذشته تدابیر مناسبی برای تامین پارکینگ‌های موردنیاز اتخاذ نشد و در این حوزه با یک نوع عقب‌ماندگی و نیاز انباشته شده مواجه هستیم.
وی افزود: در گذشته برای ساخت پارکینگ شدت نیاز احساس نمی‌شد. با روش‌های نوینی که شهرداری اتخاذ کرد و تصمیماتی که در حوزه شهرسازی گرفته شد، این خلأ برجسته شد. او ادامه داد: در حال‌حاضر برای برون‌رفت از وضعیت موجود باید روی راهکارهای کوتاه‌مدت تمرکز کرده و سعی کرد در مدت زمان کوتاهی نیازهایی که در طول این سال‌ها پاسخ داده نشده را رفع کرد.
تشکری‌هاشمی یادآور شد: براساس مطالعاتی که حدود ۵ سال پیش انجام‌شده بود، برآورد شد حدود ۴۵۰ هزار کسری پارکینگ در شهر تهران داشتیم. به‌طور قطع، این عدد امروز بزرگ‌تر هم شده است. از این‌رو معابری که باید برای عبور خودرو باشد معابری که با پول مردم تملک و ساخته‌شده تا شاهد ترافیک روان باشیم، امروز از سوی کسبه یا ساکنان همان منطقه اشغال‌شده است.
پارکینگ جکی برای توقف طولانی‌مدت
عضو شورای ششم شهر تهران با اشاره به لایحه‌ای در این حوزه عنوان کرد: در شورای شهر سوم و چهارم تهران لایحه‌ای ارائه داد که پیگیری شد و بخش‌هایی از آنها به تصویب رسید اما فرصت رسیدگی پیدا نکرد و بدون اجرا باقی ماند. امید است در شورای شهر ششم این لایحه بعد از اینکه معاونت حمل‌ونقل ترافیک شهرادی تهران بروزرسانی کرد دوباره مطرح و پروژه‌های انجام‌نشده پیگیری و راهکارها عملیاتی شود.
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و عمران شورای ششم شهر تهران درباره جزییات این لایحه توضیح داد: یکی از موضوع‌های مطرح‌شده در این لایحه، استفاده از پارکینگ‌های جکی بود. این نوع پارکینگ‌ها قابل نصب در تمام مکان‌هاست و پارک خودرو در دو طبقه را امکان‌پذیر می‌کند.
وی ادامه داد: برای مجتمع‌های مسکونی به‌طور خاص پارکینگ‌های مکانیزه جکی می‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل باشد. به‌این‌ترتیب اگر بخواهند از طبقات منفی۲ و پایین‌تر، ارتفاع طبقات را افزایش دهند و شهرسازی این مجوز را به سازندگان بدهد که در طبقات منفی۲ و پایین‌تر ارتفاع بیشتر بگیرند به‌گونه‌ای که دو خودرو روی هم پارک شوند در این صورت می‌توانیم ظرفیت پارکینگ‌های مسکونی و سایر مجتمع‌های اداری و تجاری را بیشتر کنیم.
او یادآور شد: این پارکینگ‌ها شاید برای پارک‌های کوتاه‌مدت و موقت روش مناسبی نباشد اما برای صاحبان کسبه که دارای خودرو هستند شیوه مناسبی برای ساماندهی وضعیت پارک طولانی‌مدت این دسته از خودروها خواهد بود.
پارکینگ‌هایی با فضای بیشتر
عضو شورای ششم شهر تهران درباره راهکار بعدی که در لایحه شورای شهر سوم و چهارم مطرح‌شده بود، به پارکینگ‌های مکانیزه اشاره کرد و گفت: یک پارکینگ مکانیزه با کمتر از ۴۰ مترمربع می‌تواند ۱۶ خودرو را در خود جا دهد درحالی‌که در شرایط عادی این فضا فقط برای پارک ۲ تا ۳ خودرو مناسب است. به‌این‌ترتیب می‌توانیم بیش از ۵ برابر این تعداد خودرو را با استفاده از پارکینگ مکانیزه ساماندهی کرد.
وی اضافه کرد: برخی از انواع پارکینگ‌ها، فضایی بیش از این را در اختیار مدیران شهری برای سروسامان دادن به وضعیت پارک خودروها قرار می‌دهند مانند پارکینگ‌های رباتیک که خودروها توسط ربات‌ها جانمایی می‌شوند.
انواع پارکینگ‌های شهری
تشکری‌هاشمی با بیان اینکه مدیریت شهری می‌تواند چهره شهر را با ساماندهی به این موضوع زیبا کند، افزود: به‌طور قطع همه انواع پارکینگ‌ها برای هر موقعیت و مکانی مناسب نیستند. به‌عنوان مثال، پارکینگ‌های مکانیزه به‌طور معمول برای مکان‌هایی که توقف خودرو طولانی‌تر است، مناسب خواهد بود. این نوع پارکینگ برای خودروهایی که دفعتی وارد یا خارج می‌شوند، مطلوب نیستند. اگر فردی فقط برای یک ساعت خرید نیاز به پارک خودرو داشته باشد، باز هم پارکینگ‌های مکانیزه نمی‌تواند مناسب باشد. این نوع پارکینگ‌ها برای خودروهایی که تدریجی وارد و تدریجی هم خارج می‌شوند، مطلوب است.
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و عمران شورای ششم شهر تهران گفت: باید روی مشاغل مختلف درباره موضوع بحث کرد شاید برخی از مجتمع‌های بزرگ تجاری که مردم فرصت بازدید بیشتری دارند، این نوع پارکینگ‌ها مفید واقع شود. اما مثلا پارکینگ‌های مکانیزه برای سینما خوب نیست، زیرا افراد در یک ساعتی وارد و سر ساعت خاصی هم از سینما خارج می‌شوند.
تشکری‌هاشمی در اشاره به انواع پارکینگ‌های مکانیزه به دوتایی و سه‌تایی، پارکینگ مکانیزه پازلی، پارکینگ مکانیزه چرخ‌وفلکی، پارکینگ مکانیزه برجی، پارکینگ مکانیزه گرند پرداخت و گفت: هر یک از انواع پارکینگ‌ها را می‌توان متناسب با جاهای مختلف و با توجه به نیاز طراحی و استفاده شود.
استفاده از فضای زیر معابر
عضو شورای ششم شهر تهران در ادامه سخنان خود گفت: از فضای زیر معابر در کلانشهرها کمتر استفاده‌شده درحالی‌که می‌تواند برای حل مشکل کمبود پارکینگ راهگشا باشد. او گفت: در حوزه ساخت پارکینگ مشکل تملک زمین وجود دارد. ما می‌توانیم از زیر معابر برای ساخت پارکینگ استفاده کنیم. سرمایه‌گذاران می‌توانند ورود کنند و امکان ساخت را در زیر معابر برای ساخت پارکینگ فراهم کنیم.
ساخت پارکینگ با سند مستقل
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و عمران شورای ششم شهر تهران ادامه داد: از سوی دیگر تا امروز این امکان وجود نداشت تا مردم مالکیت پارکینگ را به‌جز بنای مسکونی، تجاری و اداری داشته باشند. به‌عبارتی سرنوشت مالکیت پارکینگ به یک واحد تجاری، مسکونی یا اداری گره خورده است درحالی‌که این امکان وجود دارد که این پارکینگ ساخته شود و افراد در آنجا مالکیت داشته باشند. به‌عنوان مثال، ممکن است در مجتمع مسکونی امکان اضافه کردن پارکینگ وجود نداشته باشد اما چون تقاضا بالاست می‌توان مجتمع‌های پارکینگی را ساخت و افراد در آنجا مالک باشند و این پارکینگ‌ها سند مستقل برای خریدوفروش داشته باشند.
او یادآور شد: مجموعه‌ای از راهکارهای گوناگون وجود دارد که متناسب با فضا و مکان می‌توان از آنها به‌درستی استفاده کرد تا این معضل رفع شود.
راه‌های تشویق سرمایه‌گذار
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و عمران شورای ششم شهر تهران درباره سرمایه‌گذاری موردنیاز در این حوزه گفت: شهرداری نباید به‌عنوان سازنده، مالک و مدیر این نوع پارکینگ‌ها ورود کند، مگر در مواقعی که ضرورت ایجاد می‌کند. باید اجازه داد سرمایه‌گذاران ورود کنند و در این عرصه فعال شوند. علاوه‌بر اینکه باید برای آنها زمینه سرمایه‌گذاری با بازده بالا فراهم کرد.
تشکری‌هاشمی افزود: همان‌گونه که درحال‌حاضر مجتمع مسکونی، تجاری و اداری برای سازنده، ایجاد آورده و سود قابل‌قبولی دارد از این‌رو توانسته جذب سرمایه کند در حوزه ساخت پارکینگ هم باید به همین نحو عمل کرد. یعنی اگر در موضوع کسری پارکینگ مقرراتی وضع کنیم که افراد به‌جای پرداخت جریمه برای پارک‌های نامناسب، به فکر خرید یک پارکینگ باشند، سرمایه‌گذار تشویق به ساخت خواهد شد و در نتیجه ساخت پارکینگ دارای صرفه‌اقتصادی می‌شود.
توجیه‌پذیری طرح‌ها
در ادامه حسن آقابیگی، کارشناس حوزه ترافیک و مدیریت شهری درباره افزایش پارکینگ‌ها و هزینه‌های آن به صمت گفت: پروژه‌های مربوط به ساخت پارکینگ گران تمام می‌شود و صرفه‌اقتصادی چه برای مجموعه دولتی و چه بخش خصوصی ندارد؛ از این‌رو به آن توجه لازم نمی‌شود. وی افزود: ساخت پارکینگ توجیه‌اقتصادی ندارد و ساخت آن درحال‌حاضر متوقف‌شده و برای برون‌رفت از این وضعیت راهکار‌هایی وجود دارد.
او ادامه داد: بخشی از هزینه‌های کلان مربوط به خرید زمین است. در این بخش باید فضایی را به ساخت پارکینگ اختصاص داد که کاربری‌های مختلفی داشته و تردد مردم به آن مکان زیاد باشد. این کاربری می‌تواند اداری باشد یا تجاری و درمانی. هنگامی‌که تعداد مراجعه‌کنندگان بالا باشد به‌طور قطع نیاز به پارکینگ زیاد است در این بخش باید ساخت آن را توجیه‌پذیر کرد.
ساخت مشارکتی
این کارشناس حوزه شهری با بیان اینکه برای توجیه‌اقتصادی یکی از راهکارها ساخت مشارکتی است، گفت: دراین‌باره باید شهرداری یا یک‌نهاد دولتی یا نظامی، زمین را در اختیار سرمایه‌گذار بگذارد و در این‌باره مثلا شهرداری در کنار کاربری پارکینگ، در یک‌سری از طبقات، کاربری‌های دیگری هم بدهد. به‌عنوان مثال در طبقه همکف به سازنده کاربری تجاری داده شود.
او گفت: هنگامی‌که به سازنده مشوق داده شود اجرا و ساخت پارکینگ توجیه خواهد داشت. البته در مکان‌یابی باید نکاتی که آمد ملاک واقع شود. به‌عنوان مثال، اگر در محله مسکونی، پارکینگ ساخته شود و کاربری تجاری هم داده شود، وقتی تقاضایی برای خرید نباشد فایده‌ای ندارد.
آقابیگی با اشاره به گرانی مصالح ساختمانی ادامه داد: در شرایط فعلی ساخت پارکینگ توجیه‌اقتصادی برای بخش دولتی و خصوصی ندارد و باید با مشوق‌های این چالش را از سر راه جذب سرمایه برداشت.
هزینه‌های پایین پارک خودرو
این کارشناس حوزه حمل‌ونقل و ترافیک با تاکید بر روش مشارکتی برای ساخت پارکینگ ادامه داد: هزینه پارک خودرو در پارکینگ‌ها در کشور بسیار پایین است. البته این مبلغ در پارکینگ‌های مجتمع‌های خصوصی بالاتر است اما باز هم عدد قابل‌ملاحظه‌ای به نسبت سایر کشورها نیست.
او افزود: سرمایه‌گذار باید بتواند هزینه‌کردهای انجام‌شده و جاری آن را درآورد که مبادرت به ساخت کند؛ بنابراین با توجه به هزینه‌های پارک خودرو در پارکینگ‌ها این حجم سرمایه‌گذاری توجیه‌اقتصادی ندارد این در حالی است که درباره همین مبالغ پایین باز هم مردم ترجیح می‌دهند بدون هیچ هزینه‌ای خودرو خود را در حاشیه خیابان‌ها پارک کنند.
رفتارهای غلط اجتماعی
این کارشناس مدیریت شهری در ادامه یادآور شد: دراین‌باره هم نیاز به فرهنگ‌سازی است. بخشی از موضوع پارک خودرو در حاشیه خیابان به رفتارهای غلط مردم برمی‌گردد. آقابیگی تصریح کرد: فرهنگ‌سازی زمان‌بر است که باید از سنین کمتر آغاز شود. اما در شرایط فعلی باید امنیت و سلامت خودرو برای صاحبان آن مدنظر باشد اگرچه ممکن است ۱۰ دقیقه زمان برای این ورود و خروج از پارکینگ صرف شود.
سخن پایانی
پارکینگ معضلی بزرگ برای کلانشهرهاست که خلأ آن علاوه‌بر نازیبا کردن چهره شهر، مزاحمت‌هایی برای عبورومرور شهروندان ایجاد می‌کند.
در این حوزه شهرداری‌ها و شورای شهرها باید به‌طورجدی به موضوع ورود کنند و با استفاده از بسته‌های تشویقی به جذب سرمایه پرداخته و براساس نظر کارشناسان پارکینگ‌ها به شکل مشارکتی ساخته شود. هر مکان هم براساس موقعیت جغرافیایی آن باید پارکینگ متناسب با آن فضا ساخته شود تا مورد استقبال قرار گیرد.
