بازار؛ گروه خودرو: ساخت یک خودرو یا محصول جدید برای موفقیت در بازار نیازمند داشتن طرحی متناسب و مطلوب مشتریان است، از آنجایی که خودرو از اجزای متعددی تشکیل شده، قطعه سازان بهترین عامل برای ایجاد محصول نوین مبتنی بر دانش و طراحی روز هستند. با این حال این نکته مهم در ایران به فراموشی سپرده شده و خودروسازان تعامل چندانی با واحدهای طراحی قطعه سازان ندارند.
هر چند در این میان نیز بسیاری از قطعه سازان فاقد مراکز طراحی و تحقیق و توسعه هستند اما برای پیشرفت این صنعت نیاز است که تولیدکنندگان به سمت راه اندازی مراکز طراحی مشروط بر تعامل بهینه خودروسازان حرکت کنند. در این راستا «بهروز محمودزاده» کارشناس طراحی خودرو در گفتگو با خبرگزاری «بازار» توضیح می دهد.
در تمام شرکت‌های قطعه‌ساز واحدهای طراحی مهندسی وجود دارد و هر چند اغلب قطعه سازان تمایل به ایجاد همکاری با خودروسازان در زمینه طراحی را دارند اما انحصار طراحی در دست اداره استایل خودروسازان است و اغلب طرح‌های آنها نه تنها زیبا نیستند که هزاران ایراد هم به آنها وارد است
* با توجه به اینکه همیشه بیان می‌شود قطعه سازی خط مقدم پیشرفت خودروسازی است، شرکت های قطعه سازی داخلی واحد طراحی استایل دارند؟ اگر ندارند چرا تمایل به تاسیس آن وجود ندارد؟
متاسفانه شرکت‌های قطعه ساز اصلی و بزرگ به دلیل اینکه مشتری‌های خاص خود را دارند و خودروسازان به سختی طرح خارج از طراحی‌های خود را حتی اگر بهتر از طرح آنها باشد قبول می‌کنند. بنابراین نیازی در ایجاد واحد طراحی استایل حس نمی‌کنند و حاضر به صرف هزینه برای آن نیستند.
البته در این میان شرکت‌هایی که قطعات بازار لوازم یدکی را برای ورود به بازار تیونینگ تولید می‌کنند چنین واحدهایی را دارند. گفتنی است که در تمام شرکت‌های قطعه‌ساز واحدهای طراحی مهندسی وجود دارد و هر چند اغلب قطعه سازان تمایل به ایجاد همکاری با خودروسازان در زمینه طراحی را دارند اما انحصار طراحی در دست اداره استایل خودروسازان است و اغلب طرح‌های آنها نه تنها زیبا نیستند که هزاران ایراد هم به آنها وارد است.
* طراحی یک قطعه چه مراحلی را طی می کند و نیاز به رعایت چه مواردی دارد؟
این سوال خیلی کلی است، برای پاسخ بهتر است دو قطعه را با هم در پروسه طراحی مقایسه کنیم. شما در خودرو قطعه‌ای مانند قفل در دارید که یک قطعه کوچک و در طراحی نسبتا ساده و سریع است، نیاز ما با فرم‌های ساده هندسی و کمی علم ارگونومی در طراحی برآورده می‌شود.
اما وقتی به قطعه‌ای مانند کنترل پنل دمای خودرو می‌رسید موارد مختلفی مانند زیبایی شناسی، ارگونومی، مواد اولیه ساخت، عملکرد قطعات به تنهایی، عملکرد قطعات در تعامل با هم و موارد زیاد دیگری وارد پروسه طراحی و تکوین قطعه می‌شود.
اکثر قطعه سازان خارجی که با شرکت‌های خودروساز داخلی کار می‌کنند دارای مدیریت طراحی صنعتی هستند و حتی ادارات طراحی ظاهر شرکت‌های خودروساز از آنها به عنوان متخصص طراحی و تولید قطعات خاص، در طراحی‌های‌شان کمک می‌گیرند، ولی در ایران این همکاری شکل نگرفته است
* کدام قطعه سازان در دنیا دارای واحد طراحی فرم قطعه هستند و ارتباط واحد طراحی فرم با مهندسی باید چگونه باشد؟
اکثر قطعه سازان خارجی که با شرکت‌های خودروساز داخلی کار می‌کنند دارای مدیریت طراحی صنعتی هستند و حتی ادارات طراحی ظاهر خود شرکت‌های خودروساز از آنها به عنوان متخصص طراحی و تولید قطعات خاص، در طراحی‌های‌شان کمک می‌گیرند، ولی در ایران این همکاری شکل نگرفته است.
در مورد ارتباط بین طراحی فرم با طراحی مهندسی باید بگویم که طراحان ادارات طراحی صنعتی باید طرح‌های خود را بر اساس مواد اولیه، عملکرد و روش‌های تولید انجام دهند که باز هم متاسفانه این موارد در ادارات طراحی رعایت نمی‌شود و تعامل درستی بین مهندسان و طراحان برقرار نمی‌شود. طراحان صنعتی به مهندسان خودرو به دید آچار به دست نگاه کرده و مهندسان ما را یک نقاش می‌شناسند، هر دو طرف حاضر به قبول حرف یک دیگر نیستند. متاسفانه باید اعتراف کنم که در موارد زیادی حق با مهندسان است.
* آیا در در تولید قطعات خودرو نظر مدیران مانند خودروسازی‌ها لحاظ می شود؟
با شناختی که از تعدادی قطعه سازان و مدیران آنها دارم پاسخ این سوال منفی است. در بعضی از موارد تعامل حتی بین مدیرعامل شرکت قطعه‌ساز و طراحان و مهندسان به طور مستقیم وجود دارد. این درحالی است که در ادارات طراحی صنعتی هنوز بین رییس اداره و کارشناس مستقیم اداره تعامل درستی وجود ندارد.
* چرا برخی از قطعات مانند درپوش ها، سپر، چراغ ها و حتی گلگیرها دارای گاف طراحی یا تلرانس زیاد هستند؟
بسیاری از مدیران طراحی یا از ابتدا دانش و تخصص این کار را نداشتند یا بعد از گذشت سال‌ها تمام آموخته‌های خود را فراموش کرده‌اند و فقط به جایگاه خود و اینکه میز خود را حفظ کنند می‌اندیشند. هنگامی که به آنها نکات منفی طراحی یادآوری و گوشزد می‌شود، در مقابل نظر کارشناس جبهه می‌گیرند و حتی درگیری به وجود می‌آید.
این قضیه باعث می‌شود که کارشناس طراح هم بعد از مدتی برای حفظ کار و حقوق خود از مدیر خود حتی ناخواسته پیروی کند. این مساله به وفور در شرکت‌های تولید خودرو داخلی دیده شده است.
* یکی از دغدغه اصلی مشتریان خودرو در کشور، خرید محصولی است که قطعات آن از عمر مفید بالایی برخوردار باشند، به نظرتان نحوه طراحی به افزایش عمر قطعات کمک می کند؟
اینکه طراح صنعتی بتواند قطعه‌ای را علاوه بر زیبایی با عملکرد همسو کند، همچنین قطعه‌ای طراحی کند که بتوان با بهترین مواد اولیه و روش ساخت و به تولید رساند و در عین حال برای شرکت خودروساز قیمت مناسبی داشته باشد، مهمترین عوامل در افزایش عمر قطعات تزئینی و فنی محسوب می‌شود.
* بارهای شنیده شده که برخی از قطعه سازان باید طراحی خود را به روز کنند، این تولیدکنندگان چگونه باید قطعات خود را با طراحی روز ارتقا دهند؟
قبل از هر چیز قطعه‌سازان باید واحدهای طراحی صنعتی ایجاد کنند و بتوانند این مسئله را به درک مدیران ادارات طراحی صنعتی خودروسازان برسانند که همیشه بهترین طرح زاییده ذهن آنها نیست.
پس از آن با انجام تحقیقات و الگو برداری و نه کپی برداری که بسیار در بین طراحان خودروی داخلی مرسوم شده، از خودروسازان بزرگ و مطرح دنیا و کمی بازآموزی مطالب دانشگاهی می‌توانند طراحی‌های بسیار خوبی را به انجام برسانند. این موضوع مستلزم ایجاد فرهنگ جدید در مراکز طراحی خودروسازان داخلی است.
برای ایجاد یک واحد طراحی به تجهیزاتی از جمله رایانه‌های قدرتمند و وسایل جانبی که البته جزو سرمایه شرکت محسوب خواهد شد نیاز است که بسته به نوع قطعه مورد نظر دستگاه هایی از انواع پرینترهای سه بعدی تا ماشین‌های CNC، استایلینگ و سولوشن ممکن لازم می شود
* تاسیس یک واحد طراحی برای قطعه سازان چه مقدار هزینه دارد، این موضوع می‌تواند چگونه نیازهای قطعه سازان را تامین کند؟
پاسخ به این سوال بستگی به هدف قطعه ساز دارد که می‌خواهد واحد طراحی خود را تا چه حد گسترش دهد. قبل از هر چیز مدیران شرکت‌ها باید توجه داشته باشند که ظاهر یا استایل مهم ترین شاخصه در جلب مشتری است و یک طراح هم مانند یک مهندس علم تخصصی خود را دارد و برای خلق یک ایده ناب زمان و نیرو صرف می‌کند.
ضمن اینکه طراحی فرم هم مانند اکثر فعالیت‌های دیگر کار یک شخص نیست و نیاز به تیم طراحی دارند. این افراد ممکن است اغلب نسبت به تخصص خود درخواست حقوقی داشته باشند که متاسفانه از دید برخی این حقوق یک هزینه اضافی به نظر می‌رسد. ولی از این منظر نیز به مساله نگاه کنید که طراحی می‌تواند نه کپی برداری از طرح‌های خارجی باشد و نه ایراد در مونتاژ و غیره داشته باشد.
مواردی مانند رایانه‌های قدرتمند وتجهیزات جانبی که البته جزو سرمایه شرکت محسوب خواهد شد، از دیگر مواردی است که باز هزینه برای تاسیس واحد طراحی دارد. بسته به نوع قطعه مورد نظر دستگاه هایی از انواع پرینترهای سه بعدی تا ماشین‌های CNC، استایلینگ و سولوشن ممکن است لازم باشد.
بنابرین نمی‌توان عدد حتی حدودی برای ایجاد اداره طراحی صنعتی در نظر گرفت. همه هزینه‌ها کاملا نسبی است. به طور کلی باز هم تاکید دارم که خودروسازان باید این اعتماد را برای خود ایجاد کنند که قطعه‌سازان نیز می‌توانند علاوه بر موارد مهندسی، در موضوع استایل نیز ورود کنند.
در طراحی محصول همیشه تفکر و ایده جمعی، بهتر از یک ایده است و شاید قطعه سازان بتوانند در این امر بسیار نوآورانه و خلاقانه تر از خودروسازان عمل کنند. بنابراین امیدوارم تعامل خودروسازان با قطعه سازان به خصوص در زمینه طراحی صنعتی در آینده نه چندان دور بیشتر شده و صنعت خودروسازی با ایجاد این همکاری شاهد تحول‌های خلاقانه و بیشتری باشد
* با توجه به اینکه برای مدتی در یکی از شرکت های خودروسازی به عنوان طراح فعالیت داشتید، به نظرتان برای توسعه صنعت قطعه سازی مبتنی بر احداث مراکز طراحی چه توصیه ای دارید؟
در صنعت قطعه‌سازی شرکت‌های بزرگ و صاحب نامی داریم که توانایی انجام کارهای بسیار با کیفیتی را دارند. قبل از هر چیز خودروسازان باید در انتخاب قطعه و کیفیت ساخت آن دقت بیشتری داشته باشند و این اعتماد را برای خود بسازند که قطعه‌سازان نیز می‌توانند علاوه بر موارد مهندسی، در موضوع استایل ورود کنند.
در طراحی محصول همیشه تفکر و ایده جمعی، بهتر از یک ایده است. شاید واقعا قطعه سازان بتوانند در این امر بسیار نوآورانه و خلاقانه تر از خودروسازان عمل کنند. همچنین این نکته حائز اهمیت است که چند قطعه‌ساز بزرگ کشور توانسته‌اند در این رابطه به سختی با اداره طراحی صنعتی خودروسازهای بزرگ داخلی، هرچند کم اما تعامل از جنس استایل برقرار کنند.
امیدوارم تعامل خودروسازان با قطعه سازان به خصوص در زمینه طراحی صنعتی در آینده نه چندان دور بیشتر شده و صنعت خودروسازی با ایجاد این همکاری شاهد تحول‌های خلاقانه و بیشتری باشد.
