اتاق تهران – چند سال است که چهره‌های مختلفی از ایلان ماسک مدیرعامل تسلا گرفته تا جان زیمر مدیرعامل لیفت دائم درحال پیش‌بینی در خصوص آینده خودروهای خودران و حذف سایر خودروها از زندگی ما هستند و زمان‌های مختلفی را هم در دهه ۲۰۲۰ میلادی برای تحقق این هدف ارائه داده‌اند. اما حالا که در سال ۲۰۲۱ هستیم می‌دانیم که این تصویر چندان هم به ما نزدیک نیست. اگر از صحبت‌های سرمایه‌گذاران و مدیرعاملان گذر کنیم و به حرف مهندسان و طراحان تکنولوژی‌های حرکت خودران برسیم، می‌بینیم که آنها معتقدند ما چندین سال و بلکه چندین دهه دیگر برای تکمیل فن‌آوری‌های این حوزه نیاز داریم.
بعضی از آنها حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و می‌گویند حوزه خودروهای خودران که سرمایه‌گذاری نزدیک به ۸۰ میلیارد دلاری را به خودش جذب کرده، شاید اصلا نتواند وعده‌هایش را عملی کند. درواقع تا وقتی که پیشرفت‌های بسیار بیشتری در عرصه هوش مصنوعی صورت نگرفته باشد، راهی برای پیشرفت فن‌آوری این خودروها هم نیست. راه دیگرش این است که طراحی شهرهای ما به کل تغییر کرده باشد که آن هم امکانش به این زودی‌ها نیست.
بخشی از سر و صدایی که در مورد خودروهای کاملا خودران مطرح می‌شود از سوی شرکت‌هایی مثل تسلا است که قبلا وعده داده بودند روبوتاکسی (روبوت- تاکسی)هایشان را تا سال ۲۰۲۰ به بازار می‌فرستند اما این هم اتفاق نیفتاد. حتی تکنولوژی معروف به رانندگی سرخود تسلا هم درواقع یک سیستم کمک‌رانندگی است و در مرحله تست قرار دارد. واقعیت این است که برای اینکه خودرو بتواند به صورت اتومات و درست مثل یک انسان رانندگی کند، بشر باید به فن‌آوری هوش مصنوعی که تا این حد پیشرفته باشد رسیده باشد.
ملانی میچل دانشمند حوزه کامپیوتر و استاد انستیتو سانتافه می‌گوید آنچه که در مرحله بعدی می‌توانیم در زمینه خودروهای خودران محقق کنیم، به جغرافیا و آب و هوای کنترل‌شده و نیز کنترل از راه دور برای تامین امنیت نیاز دارد. آنچه که شرکت‌هایی مثل جنرال موتورز هم انجام داده‌اند با محدودیت‌های مشابهی روبروست. تحلیل رفتار انسانی در اطراف خودروی خودران، تحلیل ترافیک و همین طور آمادگی برای حوادث از جمله نقایصی هستند که باعث شده اکثر خودروسازانی که در حوزه خودروهای خودران کار می‌کنند مجبور به نظارت انسانی بر حرکت خودرو و کنترل تمام عوامل بیرونی شوند.
وایمو یکی از شرکت‌های تابعه آلفابت که در محدوده کم‌ترافیک در فینیکس آمریکا به امتحان‌کردن خودروهای خودران مشغول است در این مسیر به آموزش احتیاط شدید به خودروی خودران رسیده است؛ یعنی چیزی درست برعکس رفتار راننده معمول انسانی. شرکت اوبر نیز که با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون دلاری در استارت‌آپ آئورا وارد حوزه خودروهای خودران شده است، اخیرا اعلام کرد که فعلا هدف این است که امکان آموزش و اجرای برخی فعالیت‌های مفید به خودروی خودران داده شود و بقیه مسائل به آینده موکول می‌شود. خودروهای آئورا فقط در بزرگراه‌های خاصی که شرکت پیشتر نقشه بسیار دقیق سه‌بعدی و باکیفیت‌شان را تهیه کرده، امکان حرکت پیدا خواهند کرد. در تمام مواردی که ذکر شد، نظارت انسانی بر هر خودرو وجود خواهد داشت.
روند نسبتا آهسته پیشرفت بشر در زمینه خودروهای خودران البته قابل پیش‌بینی بود؛ اما این امید هم وجود داشت که هرچه حرکت و آزمایش این خودروها بیشتر شود پیشرفت هم به خودی خود صورت خواهد گرفت. اما در چند سال اخیر ثابت شده که جمع‌آوری اطلاعات برای پیشبرد هوش مصنوعی خودروهای خودران کافی نیست.
مری کامینگز استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه دوک و مشاور هوش مصنوعی در وزارت دفاع آمریکا می‌گوید سیستم‌های یادگیری ماشینی در حوزه خودروهای خودران باید چهار مرحله را طی کنند. اول: منطق معمول را یاد بگیرند تا مثلا بتوانند در مسیر باقی بمانند. دوم: منطق قاعده‌مند را یاد بگیرند و مثلا بفهمند که در مواجهه با چراغ قرمز چه کار کنند. سوم: منطق مبتنی بر دانش را یاد بگیرند و مثلا بفهمند که اگر شاخه درخت جلوی چراغ قرمز باشد، آیا چراغ همان چراغ باقی می‌ماند؟ چهارم: منطق حرفه‌ای را یاد بگیرند و مثل انسان بتوانند در هر سناریوی جدیدی تصمیم لازم را بگیرند.
در حال حاضر دو مرحله اول تقریبا طی شده است؛ اما دو مرحله بعدی کاملا چالش‌برانگیزند. سیستم‌های یادگیری ماشینی که در پیدا کردن الگوهای مشابه عالی عمل می‌کنند برای جلوتر آمدن در این مسیر هنوز راه زیادی در پیش دارند و هنوز نتوانسته چنین بازنمایی‌هایی از جهان را توسعه بدهند. پروژه‌های عظیمی مثل فرود روی مریخ نیز البته با چالش‌های مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند و بنابراین به نظر می‌رسد که راه پیشرفت آینده در این حوزه هموار باشد. فقط نباید منتظر تحقق بسیار سریع آنها باشیم.
