محمدصادق جنان‌صفت
اتاق بازرگانی – متغیرهای اقتصادی کلان اقتصادی که از سوی حسن روحانی تحویل رییس دولت سیزدهم شده، نگران‌کننده است و ابعادی به شدت ناامیدکننده دارد. روندهای سرمایه‌گذاری در یک دهه تازه‌سپری‌شده به شدت سقوط کرده است.حجم تجارت ایران نسبت به کشورهای دیگر به ویژه صادرات ایران در مقایسه با ترکیه و مالزی و کره‌جنوبی در پله‌های پایین ایستاده است. تکنولوژی‌های نو در صنعت و معدن راه نیافته و از این نظر در وضعیت نامناسبی قرار دارد. نرخ تورم در ایران در مقام پنجمین یا ششمین کشور جهان در سطح بالایی قرار دارد و نرخ مهاجرت نخبگان بالاست و نیز به شکل افراطی در انزوای تجاری قرار دارد.
بدون تعارف باید گفت یکی از سرچشمه‌های این وضعیت نامناسب اقتصاد ایران تحریم‌های دامنه‌دار و طولانی شده اقتصاد ایران از سوی آمریکاست که حالا به چهارمین سال نزدیک شده است. این تحریم راه ورود ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد صادرات نفت ایران را مسدود کرده و ابعاد گسترده‌ای از کسری بودجه مزمن را بر ایران تحمیل کرده است. علاوه بر این داستان تلخ کرونا را نیز داریم که به گفته رییسی اولویت اول دولت است و کسب‌وکار ایرانیان را با تخریب گسترده روبه‌رو کرده است. بر این دو مشکل اصلی باید داشتن همسایه‌هایی که هرکدام به نوعی مشکلات داخلی و خارجی دارند و بخشی از این تنگناها به سوی ایران سرازیر می‌شود را افزود. حل این همه مسائل در شرایطی که رییسی با آن روبه‌رو است کار ساده‌ای نیست و نباید به مساله، تقلیل‌گرایانه نگاه کرد.
چه باید کرد و از کجا باید شروع کرد؟ واقعیت این است که ایران اگر نتواند مساله کمبودهای اعمال شده از تحریم را در کوتاه‌مدت برطرف کند و آن درآمد از دست رفته صادرات را از جایی جایگزین کند بدون تردید بیش از پیش در سرازیری قرار می‌گیرد و احتمال از کنترل خارج شدن اقتصاد وجود دارد.
آیا می‌توان با افزایش بهره‌وری در یک دوره کوتاه‌مدت به جایی رسید؟ این چیزی نیست که بتوان به سادگی به آن دست یافت و این‌طور نیست که بخواهیم و بشود. آیا می‌توان در یک دوره کوتاه‌مدت و با توجه به رقابت نفسگیر صادرات در جهان این درآمد ازدست‌رفته صادرات را جبران کرد؟ با توجه به این‌که در چهار سال اخیر ایران همه توان خود را برای توسعه صادرات گذاشته است اما در این مسیر نیز بن‌بست‌هایی وجود دارد. آیا چین و روسیه به مثابه دو کشوری که ادعای دوستی با ایران دارند می‌خواهند به ایران کمک واقعی کنند؟ تجربه سال‌های تازه سپری شده چنین چیزی را نشان نمی‌دهد.
بنابر آنچه به‌طور خلاصه نوشته شد مفیدترین و فوری‌ترین و موثر‌ترین راه این است که داستان تحریم به نقطه امن برسد.
