کاهش مشکلات ترخیص
صمت – احمدرضا رعنایی، عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور درباره رسوب قطعات و مواد اولیه موردنیاز آن در گمرکات کشور به صمت گفت: مشکلات ترخیص قطعات نسبت به گذشته کمتر شده اما هنوز هم قطعاتی در گمرک کشور هستند.
وی افزود: در آبان سال گذشته کاری جهادی که باید برای ترخیص قطعات رخ می‌داد، انجام شد و تمام قطعات آزاد شدند. به نظر می‌رسد همین اتفاق یک‌بار دیگر در روزهای اخیر انجام خواهد شد. او ادامه داد: اگر این قطعات هر چه زودتر از گمرکات کشور ترخیص شوند، گره‌های تولیدی در واحدهای صنعتی قطعه‌سازی باز می‌شود. این فعال صنعت قطعه با بیان اینکه امروز قطعه‌سازان با گمرک و آزادسازی اقلام موردنیاز خط تولیدشان مشکل زیادی ندارند، گفت: درحال‌حاضر قطعات رسوبی در گمرکات کشور بسیار کاهش یافته اما تا روان‌سازی ترخیص اقلام هنوز راه زیادی مانده است.
تفاوت نرخ انواع ارز
عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در پاسخ به این پرسش که درحال‌حاضر به کدام قطعات موردنیاز تولید خودرو ارز دولتی یا نیمایی تعلق می‌گیرد، گفت: تقریبا تمام قطعات موردنیاز با ارز آزاد وارد شود، زیرا تفاوت نرخ زیادی بین ارز آزاد و نیمایی وجود ندارد.
او عنوان کرد: تفاوت قیمتی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان است و دیگر ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی یا حتی ارز نیمایی حدود ۱۱ هزار تومانی هم وجود ندارد. اگر نرخ ارز آزاد در کانال ۲۷ هزار تومان است، نرخ ارز نیمایی بیش از ۲۶ هزار تومان خواهد بود.
رعنایی درباره عرضه ارز سنا گفت: دولت ارز کافی در اختیار ندارد و سیاست‌ها به این سمت در حال حرکت است که تنوع قیمتی ارز از بین برود و یک نوع ارز با نرخ آزاد عرضه شود.
حرکت به سوی ارز آزاد
این فعال صنعت خودرو با بیان اینکه با از بین رفتن فاصله قیمتی ارزها دیگر صنعتگران خیلی به‌دنبال ارز نیمایی نیستند، گفت: در عمل نرخ ارز در حال آزاد شدن است. وی گفت: با توجه به کمبود ارز، درصد تخصیص ارز به صنعت بسیار افت داشته است.
هر فرد موفق به ثبت سفارش شود می‌تواند ارز موردنیازش را از بانک مرکزی با اختلاف نرخ ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان نسبت به بازار آزاد تامین کند. رعنایی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا تخصیص ارز مانند قبل انجام می‌شود؛ به این شکل که واردکننده باید یک صادرکننده پیدا کند و با استفاده از ارز حاصل از صادرات، اقلام موردنیاز خود را وارد کند، گفت: خیر. ارز موردنیاز را بانک مرکزی به واردات اقلام ضروری تخصیص می‌دهد. صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات را در اختیار بانک مرکزی قرار داده و بانک هم مدیریت کرده و ارز موردنیاز را در اختیار واردکنندگان برای خرید اقلام ضروری قرار می‌دهد.
کمبود نقدینگی برای تامین ارز
این فعال صنعت خودرو تصریح کرد: ارز موردنیاز تخصیص داده می‌شود اما مشکلی که وجود دارد این است که سرمایه در گردش قطعه‌سازان بسیار افت کرده و آنها سرمایه کافی برای خرید ارز موردنیازشان را ندارند، زیرا در چند سال اخیر نرخ ارز افزایش زیادی داشته است.
رعنایی در پاسخ به این پرسش که با افزایش نرخ ارز، صادرات سود زیادی دارد آیا قطعه‌سازان نمی‌توانند با صادرات ارز موردنیاز خود را از طریق صادرات تامین کنند، بیان کرد: اگر صادرات انجام شود به‌طورقطع صنعتگر می‌تواند با استفاده از ارز حاصل از صادرات اقلام و مواد اولیه موردنیاز خود را وارد کند اما مشکل اینجاست که کمتر از ۵ درصد از قطعه‌سازان، صادرات قطعه دارند.
نیاز ارزی قطعه‌سازی
عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در ادامه سخنان خود درباره نیاز صنعت قطعه به ارز، یادآور شد: بستگی به نوع قطعه و تیراژ آن با توجه به نیاز داخل دارد. ممکن است در قطعه‌ای پرتیراژ بخشی از قطعات آن وارداتی باشد که به‌طورقطع درصد ارز موردنیاز بالاست اما قطعه‌ای که بخش اعظمی از مواد اولیه آن از تولید و بازار داخل تامین می‌شود و تیراژ آن نیز خیلی بالا نیست، درصد ارز موردنیاز آن کمتر خواهد بود. وی افزود: برخی قطعات از جمله محصولات الکترونیک معمولا وارد و در داخل مونتاژ می‌شوند و طبیعی است ارزبری در این نوع قطعات بالا بوده و نیاز به نقدینگی بیشتر داریم. رعنایی در پایان گفت: اگر قرار است صنعت پویا شده و توسعه مورد انتظار محقق شود باید در زمینه تامین ارز و ترخیص اقلام کمک بیشتری شود.
موانع ترخیص
امیرحسین صیرفی، عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران در ادامه درباره وضعیت ترخیص یا رسوب قطعات برای بازار لوازم یدکی خودرو به صمت گفت: در حوزه قطعات یدکی آمار رسوب اقلام بالاست زیرا برای ترخیص باید مجوزهای زیادی از سازمان‌ها و نهادهای گوناگون گرفته شود.
وی افزود: در بخش ثبت‌سفارش، این کار سیستمی انجام می‌شود اما تعدد بخشنامه‌ها موانعی را برای تامین قطعات موردنیاز بازار یدکی به وجود آورده است. او ادامه داد: بروکراسی گرفتن مجوز واردات محصولات موردنیاز تا ورود آن به گمرک و در ادامه ترخیص آن و عرضه به بازار همچنان مانع در حوزه تامین بازار یدکی به‌شمار می‌رود.
خطر انقضا وجود ندارد
این فعال بازار یدکی درباره تامین ارز موردنیاز قطعات یدکی عنوان کرد: بخشی از ارز موردنیاز از محل صادرات تامین می‌شود که زمان کوتاه‌تری دارد و بخشی دیگر هم از طریق بانک مرکزی انجام می‌شود که روند تخصیص آن طولانی‌تر است.
عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران گفت: قطعات یدکی زیادی در گمرکات کشور موجود است که باید دید تصمیم دولت سیزدهم درباره ترخیص آنها چیست.
صیرفی درباره خطر انقضاء تاریخ مصرف قطعات رسوبی اظهارکرد: قطعات یدکی تاریخ مصرف ندارد و اینکه خطر منقضی شدن آنها را تهدید کند وجود ندارد، چون تمام آنها قطعات فلزی، پلاستیکی و لاستیکی هستند اما مشکل کمبود بازار و از دست دادن آن وجود دارد.
تخصیص ارز و مبنای محاسبه
برخی از قطعه‌سازها نسبت به تامین مواد اولیه یا قطعات موردنیاز با ارز حاصل از صادرات گلایه‌مند بودند و عنوان می‌کردند پیدا کردن صادرکننده‌ای که حاضر به ارائه ارز محصولاتش به دیگری باشد و اینکه باید مبلغ ریالی پیش از ارائه آن پرداخت شود و در ادامه ممکن بود ارز داده نشود، مشکلاتی را به‌وجود آورده است. صیرفی دراین‌باره عنوان کرد: درحال‌حاضر ارز حاصل از صادرات در بازار موجود است و مشکلی در تامین ارز وجود ندارد. طبق مذاکراتی که هفته گذشته اتحادیه صنفی قطعات یدکی خودرو تهران با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشت، ارز موجود است اما اینکه با چه قیمتی با صادرکننده به توافق رسید، موضوع دیگری است. او ادامه داد: کسانی که به‌تازگی ثبت‌سفارش دارند، ترجیح می‌دهند از ارز صادراتی استفاده کنند.
این فعال بازار قطعات یدکی در پاسخ به این پرسش که تفاوت ارز حاصل از صادرات و ارز آزاد چقدر است، گفت: تفاوت زیاد نیست، زیرا صادرکننده هم نمی‌خواهد ارز حاصل از صادراتش را با نرخ پایین در اختیار واردکنندگان قرار دهد. نرخ این ارز بستگی به حجم پول و شتاب صادرکننده برای رسیدن به مبلغ ریالی آن دارد. او گفت: مبنای محاسبه و چانه‌زنی، نرخ بازار است.
ترجیح به استفاده از ارز آزاد
صیرفی درباره سرعت بخشیدن به ترخیص قطعات یدکی با استفاده از ارز آزاد، گفت: استفاده از ارز آزاد ممکن است روند ترخیص را حدود ۳ هفته کوتاه‌تر کند اما مجوزهای موردنیاز از سازمان ملی استاندارد و سایر نهادها سر جای خودش است. آنها انعطاف‌پذیر هم نیستند.
او افزود: ارز آزاد نسبت به ارز نیمایی گران‌تر است اما زمان هم مهم بوده و بعضی بازرگانان ترجیح می‌دهند برای کوتاه کردن زمان ترخیص از ارز آزاد با نرخ بالاتر استفاده کنند.
از ادعا تا توان تولید
صیرفی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه رسوب قطعات در گمرک بازار را دچار کمبود قطعه کرده یا موجودی انبارها را کاهش داده، گفت: کمبود اقلام یدکی در بازار مشهود است که بخشی از آن به روند ترخیص قطعات از گمرکات کشور برمی‌گردد و بخشی دیگر هم مربوط به ممنوعیت واردات برخی قطعات در راستای حمایت از تولید داخل است.
عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران عنوان کرد: این حمایت از تولید بدون هیچ محاسبه نیاز واقعی انجام‌شده است. یعنی اگر یک تولیدکننده عنوان کرده می‌تواند کالایی را تولید کند، جلوی واردات آن گرفته شده، بدون اینکه پرسیده شود نیاز بازار چقدر است و تولیدکننده چقدر تیراژ دارد. کیفیت هم در این معادله نادیده گرفته‌شده است.
وی افزود: این معضل در بحث فیلتر، لنت‌ترمز و… وجود دارد و چون اندازه و میزانی که تولیدکننده ایرانی می‌تواند نیاز بازار را تامین کند، مشخص نیست و فقط در حد ادعاست باید پرسش شود آیا فلان تولیدکننده می‌تواند ۱۰۰ درصد نیاز بازار را با ظرفیت فعلی پوشش دهد؟ تولیدکنندگان عنوان می‌کنند، می‌توانند تولید و عرضه کنند در حالی که بازار امروز نیاز دارد.
نادیده گرفتن سلیقه مصرف‌کننده
این فعال بازار قطعات یدکی اظهارکرد: در این بین، امری که نادیده گرفته می‌شود، سلیقه مصرف‌کننده است. به‌عنوان مثال، اگر تولیدکننده در ایران فیلتر تولید می‌کند، کاغذهایی که در فیلتر مورداستفاده قرار می‌گیرد باید بتواند جلوی ذرات نانو را بگیرد. فروش این نوع کاغذها به ایران ممنوع است و چون تولید فیلتر در داخل وجود دارد، واردات نوع مرغوب خارجی ممکن نیست.
عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران ادامه داد: نسل‌های جدید خودرو و صاحبان خودروهای گران‌قیمت، هر فیلتری را برای خودرو خود استفاده نمی‌کنند، زیرا یک فیلتر باید ذرات ناخالص هوا را بگیرد، چراکه اگر این ذرات وارد موتور شو، د خسارت زیادی به خودرو وارد می‌کند. این خسارت برای یک ماشین‌آلات راهسازی که ۱۵ میلیارد تومان است، عدد قابل‌توجهی به‌شمار می‌رود. او تصریح کرد: به این ترتیب سلیقه مصرف‌کننده اینکه بین محصولات کیفیت موردنظر خود را انتخاب کند، نادیده گرفته‌شده است.
رقیب نباشد، کیفیت هم نیست
عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران با بیان اینکه تولیدکننده هم باید در این شرایط محصولاتش را باکیفیت تولید کند و حداقل از این فضای انحصاری که ایجادشده استفاده بهینه داشته باشد اما این‌گونه نیست، گفت: در چنین فضایی باید تولیدکننده داخلی یک مزیت رقابتی برای محصولات خود ایجاد کند که اگر روزی دوباره کالای خارجی وارد شد، بتواند رقابت کند اما چنین نمی‌کند.
صیرفی با بیان اینکه وقتی رقیب نباشد، کیفیت مطرح نیست، گفت: این مشکلات هم در کنار رسوب محصولات در گمرکات کشور، بازار را دچار نوسان و چالش کرده است. چنین روندی تقاضای قاچاق را افزایش می‌دهد و قطعات بی‌کیفیت زیرپله‌ای زیاد می‌شود و به این ترتیب تعادل از بین می‌رود.
او اظهارکرد: من با تولید و خودکفایی کاملا موافق هستم اما تولید باید ارتقا یابد و تولیدکننده بتواند در شرایط رقابتی هم سهم خود را از بازار حفظ کند. هنگامی که تولیدکننده هر کالایی تولید و بازار باید همان را خریداری کند، صنعتگر خود را ملزم به ارتقای کیفیت محصولاتش نمی‌بیند و به این ترتیب کیفیت از اولویت می‌افتد.
غفلت از مبدا تامین قطعات
وزارت صنعت، معدن و تجارت سال گذشته در حوزه ترخیص قطعات خط تولید ترتیبی داد تا زمان ترخیص کوتاه‌تر شود. عضو کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران در پاسخ به این پرسش که اتحادیه لوازم یدکی خودرو دراین‌باره با وزارتخانه رایزنی کرده یا خیر، گفت: اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران با سازمان صنعت، معدن و تجارت و سایر نهادها در ارتباط است و اطلاع‌رسانی‌های لازم انجام می‌شود. انتقال مطالب یک سوی ماجراست و انجام و عمل به آن موضوع دیگری.
او گفت: کمیسیون اقتصادی اتحادیه صنفی قطعات خودرو تهران به‌طور هفتگی پرونده‌های خریدوفروش را از سطح بازار جمع‌آوری و برای سازمان صنعت، معدن و تجارت تهران ارسال می‌کند. با کمک این سازمان قطعات موردنیاز از مرحله ثبت‌سفارش عبور می‌کند اما آن‌قدر خوان‌های مختلف در این مسیر (تامین بازار قطعات یدکی خودرو) وجود دارد که دسترسی به آنها بسیار سخت است.
وی تصریح کرد: خط تولید و خودروسازی موضوعی جدا از بازار یدکی است و نگاه ویژه به آن وجود دارد اما همین‌که مشکلات یک بخش حل شود، باز هم قابل‌قبول است. در حوزه بازار لوازم یدکی به‌طور مدام تعامل داریم و در برخی مسائل با اتحادیه مشورت می‌شود اما برخی هم با راهکارهایی دیگر، مسائل را حل می‌کنند. صیرفی عنوان کرد: هنگامی که فرآیند پیچیده می‌شود، سلسله معادلاتی به وجود می‌آید که قابل کنترل نیست. وقتی از مبدا غافل شویم و قرار باشد از میانه زنجیره به مقصد چشم داشته باشیم، نتیجه‌بخش نخواهد بود و حاصل آن، وضعیت بازار لوازم یدکی امروز می‌شود.
سخن پایانی
بنابر این گزارش اگرچه در حوزه ترخیص بخشی از قطعات (خط تولید) مشکلات حل‌شده اما همچنان مدیران و مسئولان مربوط به بازار لوازم یدکی و نیازمندی‌های آن توجه کمتری دارند و بدون برآورد نیاز این بازار نظارت‌ها کم‌رنگ است. مشکلات قطعات یدکی فراتر از رسوب و قاچاق اقلام بوده و مسئله کیفیت و انحصاری شدن بازار چالش‌هایی را برای آن به‌وجود آورده است.
