نقدینگی در اقتصاد ایران ترمز بریده

اتاق تهران – تورم و نقدینگی در حال تبدیل شدن به یک بحران جدی در اقتصاد ایران است و پیش‌بینی می‌ شود درصورتی که دولت جلوی رشد 40 درصدی نقدینگی را نگیرد و نتواند آن را به محدوده 27درصد میانگین چندسال اخیر، کاهش دهد، حجم نقدینگی در پایان مرداد سال آینده به 5500میلیارد تومان برسد و میزان تورم به اعداد عجیبی برسد. البته سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور در هفته های گذشته بارها از تیم اقتصادی دولت خواسته تا جلوی پیشروی پایه پولی را بگیرند و تورم را کنترل کنند اما به اعتقاد کارشناسان و اقتصاددانان این مهم پیچیدگی های بسیاری دارد و به سادگی و سریع ممکن نیست اما هم وزیر اقتصاد و هم رئیس‌کل جدید بانک مرکزی، قول داده ‌اند که تورم را مهار کنند. اما کسری شدید بودجه دولت و ناترازی بانک‌ها از یک سو و افت درآمدهای نفتی ایران این فرضیه را تقویت می‌کند که احتمالا در ماه‌های آینده فرصت اصلاح شرایط وجود ندارد.
بانک مرکزی با انتشار جدیدترین گزیده‌ آمارهای اقتصادی اعلام کرد؛ حجم نقدینگی در پایان مرداد1400 به رقم 3921هزار میلیارد تومان رسید که نشان می‌دهد تنها در مردادماه 101هزار و 450میلیارد تومان بر حجم نقدینگی اضافه شده است، به بیان روشن‌ تر ثانیه‌ای 38میلیون تومان؛ دقیقه‌ای 2میلیارد و 272میلیون تومان ، هر ساعت 136میلیارد تومان و در یک روز 3هزار و 273میلیارد تومان.
براساس برآورد بانک مرکزی، رشد نقدینگی در پایان مرداد امسال نسبت به مرداد پارسال 39.1درصد ، نسبت به پایان سال گذشته 12.8درصد و نسبت به تیرماه امسال 2.7درصد بود، پیش‌بینی می‌شد با این روند فزاینده، حجم نقدینگی در پایان تابستان امسال از مرز 4000هزار میلیارد تومان عبور کند. داده‌های جدید می‌گوید؛ پایه پولی در مردادماه امسال 515هزار و 940میلیارد تومان بوده که با ضریب فزاینده 7.6برابری باعث رسیدن حجم نقدینگی به 3921هزار میلیارد تومان شده است. رشد پایه پولی به‌گفته بانک مرکزی در پایان مرداد امسال نسبت به مرداد سال گذشته 42.1درصد و نسبت به اسفند پارسال 12.4درصد بوده که نشان می‌دهد رشد پایه پولی در نتیجه استقراض دولت در ماه‌های خرداد تا مرداد امسال براساس قانون مصوب مجلس از رشد نقدینگی سبقت گرفته است. آمارها نشان می‌دهد خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در مرداد امسال نسبت به‌مدت مشابه پارسال 29.3درصد، خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی 207درصد و مطالبات بانک مرکزی از بانک‌ها 6.8درصد رشد کرده است. از کل حجم نقدینگی بی‌سابقه ایران در پایان مرداد امسال 19.9درصد آن پول و 80.1درصد شبه‌پول بوده و سهم سپرده‌های کوتاه‌مدت بانکی از کل شبه پول 28.8درصد، سپرده‌های یکساله 26.6درصد و سپرده‌های دوساله هم 16.5درصد برآورد شده و فقط 6درصد از کل شبه پول به سپرده‌های قرض‌الحسنه اختصاص یافته  است.
نشانه‌هایی از استقراض دولت از بانک مرکزی هم در گزیده‌های جدید آماری دیده می‌شود تا جایی که بدهی دولت به بانک مرکزی از 84هزار میلیارد تومان در مرداد 98به 99هزار میلیارد تومان در پایان مرداد سال 99و در آخر مرداد امسال به رقم 165.5میلیارد تومان رسیده که رشد بدهی دولت به بانک مرکزی در پایان مرداد امسال نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته 67.4درصد و نسبت به اسفند پارسال هم 44درصد برآورد شده است.
این گزارش حاکی است: در گزیده آمارهای اقتصادی بانک مرکزی، تازه‌های دخل و خرج بودجه عمومی دولت شامل درآمدهای مالیاتی، میزان درآمد ارزی کشور از محل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و همچنین کسری تراز عملیاتی بودجه دولت از بهمن سال 97به بعد منعکس نشده است. برخی برآوردها نشان می‌دهد که بودجه امسال دولت با کسری دست‌کم 400هزار میلیارد تومانی مواجه خواهد شد.

رئیس اتاق تهران مسعود خوانساری هم در جلسه آخر هیات نمایندگان اتاق با هشدا نسبت به رشد پایه پولی و نقدینگی گفت:« کماکان آمار رشد نقدینگی رو به صعود است و در مرداد ماه به 3 هزارو921هزار میلیارد تومان رسید که رقم بسیار بالایی بوده و رشد سریع داشته و علت اصلی آن هم کسری بودجه است. طبق آخرین گزارش ها درآمدها و هزینه های کشور به هیچ وجهه با هم همخوانی ندارند و شاید کمتر از 50 درصد درآمدهای کشور در5 ماه گذشته حاصل شده و دولت مجبور شده عمدتا از تنخواه گردان بانک مکزی استفاده کند و همین موضوع باعث افزایش پایه پولی و دامن زدن به تورم شده است. مهم ترین بحثی که مسئولان دولت باید به آن توجه کنند همین بحث کنترل و جلوگیری از رشد تورم است که اگر در ماه های آینده به همین روال ادامه پیدا کند وضعیت بسیار بدی وجود خواهد داشت و نگرانی این است که در همه قیمت ها شاهد افزایش باشیم.»