بـا نزدیک‌شدن موعد انتخابات ریاست‌جمهوری بسیاری از کارشناسان به این تحلیل رسیده‌اند که تحولات سیاسی عمیقی با روی کار آمدن دولت آینده رقم خواهد خورد. از این رو، گمانه‌زنی‌هایی درخصوص واردات خودرو یا تکنولوژی تولید خودروهای خارجی به صنعت خودرو مطرح می‌شود. علیرضا قربانی‌نژاد، فعال و کارشناس صنعت خودرو در این خصوص معتقد است: «صنعت خودرو ایران بازار بسیار جذابی دارد، ولی آن‌قدر جذابیت ندارد که خودروسازان بزرگ بازارهای بین‌المللی را کنار بگذارند و به کمک خودروسازان ایرانی بیایند. ظرفیت سالانه فروش خودرو در بازار کشور یک‌میلیون تا یک‌میلیون و 500هزار دستگاه است. اگر فرض کنیم تا 4 درصد این مقدار را به واردات اختصاص دهیم، یعنی 60هزار دستگاه واردات خواهیم داشت. اگر این مقدار از فروش خودرو را با بازارهای بین‌المللی اروپا و آمریکا مقایسه کنید، متوجه خواهید شد جذابیت بازارهای جهانی برای خودروسازان بزرگ بیشتر است. تا زمانی که توافقات بین‌المللی به نتیجه‌ای متقن نرسند، برندهای بزرگ خودروسازی به بازار ایران نخواهند آمد.»
درصورت احیای برجام چه زمانی شاهد تاثیرات آن در صنعت خودرو و اقتصاد کشور خواهیم بود؟
در خوشبینانه‌ترین حالت، نمود یافتن تاثیرات توافقات بین‌المللی برجام به حدود یک‌سال زمان نیاز دارد. برندهای جدید برای حضور در بازار ایران باید مستنداتی ارائه دهند و مجوزهایی داشته باشند که اخذ آن‌ها بسیار زمان‌بر خواهد بود. تا انتهای سال جاری صنعت خودرو در همین وضعیت خواهد ماند و بلاتکلیفی نیز بیشتر خواهد شد. زیرا مدیران، معاونت‌ها و وزیران تغییر می‌کنند و به نظر می‌رسد با تغییرات آتی حداقل شش‌ماه آینده خودروسازی در بلاتکلیفی و آشفتگی بیشتری باشد.
با توجه به مشکلات پیش رو، مدیران زنجیره تامین قطعات و خودروسازان داخلی برای تحقق برنامه تولید امسال چه راهکاری را باید دنبال کنند؟
خودروسازان بزرگ کشور با زیان انباشته و بدهی‌های کلان مواجه هستند و کار به جایی رسیده است که باز هم باید با دریافت تسهیلات و حمایت‌های دولتی از این وضعیت خلاص شوند. میزان بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان در ماه‌های گذشته با سرعت زیادی افزایش پیدا کرده است و نه‌تنها وعده‌ای برای پرداخت آن‌ها وجود ندارد، بلکه حتی واقعیت‌های صنعت خودرو نشان از آن دارد که امید بستن به تغییر این شرایط عاری از ریسک نیست.
درمجموع آیا در شرایط فعلی می‌توان امیدی به بهبود شرایط خودروسازان داشت؟
این‌که دولت و تصمیم‌گیران وزارت صمت در خودروسازی هر بار شرایط را به جایی برسانند که با تسهیلات و کاغذبازی و جابه‌جایی منابع تنها بخشی از فشارها کاهش یابد، قابل‌دفاع نیست و این سوال مطرح می‌شود صنعت خودرو از نظر ساختاری و مدیریت بازار این حوزه چه مشکلی دارد؟ در این دوره شورای رقابت تصمیمات درستی نگرفته و وضعیت امروز از دل این تصمیمات به وجود آمده است. اما باید دید بستر اصلی که شرایط را به این‌جا رسانده؛ چه بوده است.
به نظر شما تصمیمات متفاوتی که دولت در رابطه با دیگر صنایع می‌گیرد، چه تاثیراتی در انباشت زیان در سبد خودروسازان داشته است؟
طی سال گذشته میزان سود کارخانه‌های حوزه تولید فولاد از میزان فروش خودروسازان بیشتر بوده است. چراکه در تصمیم‌گیری برای صنایع نگاه یکسان وجود ندارد. وقتی یک صنعت را محدود می‌کنیم و در آن صنعت اجازه تصمیم‌گیری بر اساس واقعیت‌ها را نمی‌دهیم، نتیجه چیزی جز آن‌چه امروز می‌بینیم، نخواهد بود. صنعت خودرو به بن‌بست خطرناکی رسیده است و مشخص نیست چه فرد یا نهادی می‌تواند این وضعیت را تمام کند.
نظر شما درباره ممنوعیت واردات خودرو و تاثیر آن بر صنایع خودروسازی داخلی چیست؟
فعالان این حوزه با اعلام موضع بی‌طرف می‌خواهند هم از حمایت‌های پشت‌پرده دولت بهره‌مند باشند، هم بگویند راضی نبودیم واردات ممنوع شود! در این زمینه استراتژی دقیقی وجود دارد و آن مهار خروج ارز از کشور است که ربطی به صنعت خودرو داخلی ندارد. سیاست کلی کشور ایجاد مانع برای هزینه‌کرد ارز بود که دولت با ممنوعیت واردات 1404 قلم کالا موجبات آن را فراهم کرد. برخی کشورهای آسیایی واردات خودرو را محدود کرده‌اند و در مقابل این قاعده را گذاشته‌اند که شرکت‌های خارجی باید تولیدات خود را در کشور آنان انجام دهند. در واقع واردات اجرا می‌شود، اما تولیدات داخلی و از ظرفیت کشورها استفاده می‌شود و به شکل تصاعدی در سال‌های بعد میزان سهم داخلی‌سازی در تولید خودرو افزایش می‌یابد.
خودروسازان مدعی هستند به‌عنوان بزرگ‌ترین مراکز تولید اشتغال در کشور دولت باید همواره از آنان در مقابل تهدیدات حمایت کند. به نظر شما دولت تا کجا باید برای خودکفایی این صنعت هزینه کند؟
من هم معتقدم صنعت خودرو ایران با توجه به میزان اشتغال باید موردتوجه دولتمردان باشد. اما برای این حمایت‌ها باید سقفی در نظر گرفته شود. در صنعت خودرو ایران ده‌ها هزار نفر مشغول به‌کارند و اگر سیاست نادرستی به کار گرفته شود، تبعات اجتماعی خاص خود را خواهد داشت. از این رو، چه با سیاست‌های داخلی اشتباه به تولید ضربه وارد شود و چه با سیاست وارداتی نادرست تولید تهدید شود، شرایط دشوارتر خواهد شد. اگر با یک استراتژی دقیق شرایط برای تولیدکنندگان داخلی فراهم شده باشد و آن‌ها امکان پیشرفت داشته باشند، قطعا مخالف واردات نخواهند بود. اما باید مقدمات حمایت از تولید به‌درستی فراهم شود.
با توجه به انتخابات ریاست‌جمهوری و اعلام برنامه‌های نامزدهای این پست در قوه مجریه، به نظر شما رئیس‌جمهور آینده برای صنعت خودرو باید چه برنامه‌ای را دنبال کند؟
متاسفانه صنعت خودرو در آستانه انتخابات وضعیت ناپایداری را از نظر قیمتی و تولید تجربه می‌کند؛ شرایطی که کارشناسان این حوزه امید به اصلاح آن را تنها با تغییر دولت انتظار می‌کشند. به این دسته از فعالان می‌خواهم بگویم؛ تا مسائل بین‌المللی حل‌وفصل نشوند، آسمان صنعت ایران همین رنگ خواهد بود. در دو دولت گذشته مشکلات عدیده توام با فشار تحریم‌های بین‌المللی خودروسازی را تا ورطه نابودی کشاند. این مساله تنها مربوط به صنعت خودرو نیست، بلکه تمام صنایع مرتبط با خودروسازی را با چالش مواجه کرده است. در دو سال گذشته نیز با توجه به فشارهای اقتصادی و شیوع بیماری کرونا، مشکلات صنایع خودروسازی با معضلات فراوان همراه شد.
منبع: دنیای خودرو
