در حالی که حدود نیمی از خودروهای کشور توسط سایپا و مابقی توسط ایران خودرو تولید می‌شود، از هر ۹ نفر ثبت نام کننده در قرعه کشی خودرو در بهمن و اسفند پارسال، ۸ نفر متقاضی محصولات ایران خودرو بودند.
طبق آمار منتشر شده در قرعه کشی فروش فوری 21 بهمن و 6 اسفند حدود 490 هزار نفر برای محصولات سایپا و 3.6 میلیون نفر برای محصولات ایران خودرو ثبت نام کردند. به عبارت دیگر از هر 9 نفر که در قرعه‌کشی ثبت نام کرده اند 8 نفر متقاضی محصولات ایران خودرو بوده اند و تنها یک نفر متقاضی محصولات سایپا بوده است. حدود نیمی از خودروهای کشور توسط سایپا تولید می شود و نیم دیگر نیز توسط ایران خودرو تولید می‌شود. در شرایط تعادل بازار نیز تقاضا بین این دو خودروسازی تقریبا به صورت مساوی تقسیم می‌شده است.
در سال‌های اخیر قدرت خرید مردم به دلیل تورم‌های شدید، کمتر شده است. اما چه عاملی سبب شده بیش از 88 درصد ثبت نام کنندگان متقاضی محصولات ایران خودرو باشند، در حالی که محصولات ایران خودرو گران تر هستند؟ جواب را باید در میزان اختلاف قیمت بین بازار و کارخانه جست و جو کرد جدول زیر میزان تقاضا و میزان اختلاف قیمت بازار و قیمت کارخانه را نشان می‌دهد.
با بررسی جدول زیر مشخص می شود رابطه معنی داری میان میزان رانت هر خودرو و میزان ثبت نام کنندگان برای دریافت آن خودرو وجود دارد هر چه رانت بیشتر می‌شود متقاضیان نیز بیشتر می‌شوند.
با توجه به حضور پرتعداد واسطه‌ها احتمال برنده شدن در قرعه‌کشی بسیار محدود شده و به کمتر از یک درصد رسیده است. لذا مصرف کننده واقعی مجبور به خرید از بازار آزاد و به قیمت بازار آزاد شده است.
به عنوان نمونه رانت خودرو کوییکR حدود 8 میلیون تومان است و یک درصد از متقاضیان برای این خودرو ثبت نام کرده اند. رانت دنا پلاس 139 میلیون تومان است و 28 درصد متقاضیان برای این خودرو ثبت نام کرده اند. رکورد تقاضای خودرو در کشور 1.6 میلیون دستگاه بوده است اما در قرعه کشی گذشته بیش از 5 برابر این میزان ثبت نام کرده اند و اکثر ثبت نام کنندگان نیز به دنبال خودرو با بیشترین اختلاف قیمت بودند با توجه به این شرایط می توان نتیجه گرفت ساز و کار قرعه‌کشی و محدودیت‌های اعمال شده برای ثبت نام کنندگان نتوانسته واسطه‌گران را مهار کند و شاهد حضور پررنگ واسطه‌ها در قرعه کشی خودرو هستیم.
با توجه به میانگین حدود 60 میلیون تومانی اختلاف بین بازار و کارخانه و تولید سالانه حدود 800 هزار خودرو در سال حدود 48 هزار میلیارد تومان رانت بین واسطه‌ها توزیع می‌شود. در صورتی که این مبلغ صرف خرید اتوبوس درون شهری شود در سال اول با خرید حدود 12 هزار اتوبوس می توان تعداد اتوبوس‌های شهری را 60 درصد افزایش داد که با توجه به گسترش بیماری کرونا می‌تواند سبب کاهش تراکم در حمل و نقل عمومی کشور شود و منافع آن نصیب عموم مردم شود.
منبع: فارس
