در اجرای ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، همه سرپرستان خانوار باید اطلاعات ملکی و اقامتی خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کنند. وزارت راه و شهرسازی براساس قانون مصوب مجلس و به‌عنوان مجری این طرح، یک دوره ۲ ماهه از تاریخ ۱۹ فروردین تا ۱۹ خرداد ۱۴۰۰ را برای ثبت اطلاعات ملکی و اقامتی سرپرستان خانوار در سامانه ملی املاک و اسکان تعیین کرده و این فرصت ۱۰ روز دیگر به پایان می‌رسد.
اظهارنظری در مورد تمدید این مهلت اعلام نشده؛ اما درهرصورت، هر خانه‌ای که اطلاعات آن در سامانه ثبت نشود مصداق خانه خالی و مشمول جرائم مالیاتی است و هر سرپرست خانواری نیز که محل اقامت ملکی یا استیجاری خود را در این سامانه ثبت نکند از بسیاری خدمات دولتی، بانکی و خدمات اجتماعی محروم خواهد شد. در حقیقت، خوداظهاری مردم در سامانه ملی املاک و اسکان، یکی از مهم‌ترین مقدمات اجرای طرح پیوند کد ملی و کد پستی در کشور است که از چند سال پیش در دستور کار قرار گرفته و در اصل قرار است چراغ راه سیاستگذار برای هدایت یارانه‌ها، توزیع منابع و همچنین برنامه‌ریزی برای حوزه‌های مختلف به‌ویژه مسکن باشد.
در این میان به لطف اصلاح قانون مالیاتی در مجلس، کار‌ها شتاب بیشتری گرفته و اطلاعات ملکی و اقامتی همه سرپرستان خانوار در حال ثبت در سامانه ملی املاک و اسکان است. با نهایی‌شدن پیوند کد ملی و کد پستی، برای خانوار‌های ایرانی براساس محل اقامت سرپرست خانوار، یک کد یکتا صادر خواهد شد که کارکردی شبیه کد ملی دارد و با در برگرفتن مشخصات رسمی محل اقامت افراد دارایی‌های ملکی، جایگزین آدرس پستی برای ارائه خدمات دولتی، بانکی و خدمات اجتماعی خواهد بود.
بر این اساس، دیر یا زود طبق قانون و بنا به‌نظر سیاستگذار به همه اقامتگاه‌های ثبت شده در سامانه املاک، کد یکتا اختصاص می‌یابد و پس‌از آن ارائه همه خدمات دولتی مشروط به ارائه این کد خواهد بود. طبق اظهارنظر متولیان امر، برای اجرای طرح‌های حمایت اجتماعی نظیر سبد معیشت و یارانه نقدی از مستندات این سامانه استفاده می‌شود و خدماتی نظیر دریافت گواهینامه، پلاک و مدارک خودرو، بهره‌مندی از یارانه برق، آب و گاز، انجام امور بانکی نظیر افتتاح حساب و دریافت دسته‌چک و بسیاری امور دیگر به ارائه کد یکتا منوط خواهد شد.
محمد اسلامی با اشاره به در شرف اتمام‌بودن مهلت ۲ ماهه، می‌گوید: داشتن مسکن برای زندگی و همچنین یک اقامتگاه در شهر دیگر برای هر سرپرست خانوار مجاز است؛ اما افزون بر آن، مشمول مالیات مضاعف خواهد شد. او هدف اصلی طرح مالیات بر خانه‌های خالی را این نکته می‌داند که مالکان خانه‌های خالی یا واحد خود را به بازار اجاره بیاورند یا با فروش آن، برای سرمایه‌گذاری به بخش‌های دیگر مانند سایر بازار‌ها منتقل کنند؛ به‌گونه‌ای که درنهایت سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، صرفا به سمت تولید برود. اسلامی در مورد کسانی که واحد مسکونی خالی زیادی دارند نیز می‌گوید: درصورت عرضه این واحد‌ها به بازار، وزارت راه و شهرسازی آمادگی دارد در مقابل آن، زمین مرغوب شهری برای ساخت‌وساز اختصاص دهد. البته او جزئیات بیشتری از این طرح تشویق ارائه نداده است.
برای ثبت اطلاعات ملکی و اقامتی در سامانه ملی املاک و اسکان کشور به نشانی amlak.mrud.ir باید مالک یا مستأجر با سیم‌کارت به نام خود و کد ملی وارد سایت شوند و ضمن ثبت اطلاعات مربوط به املاک مسکونی خود، اقامتگاه اصلی خانوار را نیز مشخص کنند. البته به‌واسطه اتصال سامانه املاک و اسکان به بانک اطلاعاتی وزارت راه و شهرسازی، پس از ورود افراد به این سامانه، فهرست املاک متعلق به فرد نمایش داده می‌شود؛ اما احتمال نمایش املاک واگذار یا فروخته شده و حتی تکراری نیز در این سامانه وجود دارد که کاربر می‌تواند با انتخاب گزینه‌های موجود، این اطلاعات را اصلاح کند. مستأجران نیز برای ثبت اطلاعات به مشخصات اصلی ملک نظیر متراژ دقیق، کد نوسازی ملک، کد ملی و شماره تلفن همراه مالک نیاز دارند که بخشی از آن‌ها در اجاره‌نامه رسمی نوشته شده و مابقی از طریق سند، قبض عوارض سالانه ملک یا با سؤال از مالک قابل دریافت است. نکته دیگر این که در سامانه ملی املاک و اسکان، انتخاب کاربری ملک اعم از مسکونی، تجاری و اداری به فرد اظهارکننده واگذار شده و باید مطابق با عنوان ملک در سند اصلی ثبت شود. در این سامانه راهنمایی‌های موردنیاز برای ثبت املاک و همچنین پاسخ سؤالات احتمالی درج شده است.
