به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، موضوع درخواست افزایش قیمت خودرو از سوی خودروسازان موضوع جدیدی نیست و خودروسازان به طور مرتبط در هر سال چند بار این تقاضا را مطرح و به ازای آن نیز قول بهبود شرایط تولید و عرضه را می‌دهند، این در حالی است که با وجود موافقت با درخواست افزایش قیمت خودرو به‌خصوص طی سه سال اخیر، هیچ تحولی در بخش تولید و عرضه صورت نمی‌گیرد و خودروسازان با وجود مجور افزایش قیمت به شرط افزایش تیراژ تولید، باز به همان رویه همیشگی خود مبنی بر تزریق قطره‌چکانی خودرو به بازار جهت تشنه نگه داشتن بازار و افزایش بی دلیل قیمت‌ها روی می‌آورند.
با توجه به این وضعیت، سازمان بازرسی کل کشور، هیات مدیره دو شرکت ایران خودرو و سایپا را برای ارائه توضیحاتی درباره علت بی توجهی به کاهش خودروهای موجود در کف کارخانه آن شرکت‌ها با وجود افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها در ستاد تنظیم بازار و اجرای آن توسط خودروسازان فرخوانده است.
در راستای بررسی این موضوع که چرا خودروسازان با وجود افزایش قیمت خودرو، به تعهداتشان عمل نمی‌کنند گفت‌وگویی با احمد نعمتبخش، دبیر انجمن تولید کنندگان خودرو داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
نعمت بخش در این گفت‌وگو به ضرورت اصلاح روش قیمت‌گذاری خودرو اشاره می‌کند، روشی که یک بار در دهه 70 شمسی اجرا شد و در دوره مدیریت رحمانی بر وزارت صمت نیز پیشنهاد آن مطرح شد اما اجرایی نشد.
نعمتبخش مدعی است که با اجرای این روش، تقاضای کاذب برای خودرو طی مدت کوتاهی کاهش می‌یابد و بنابراین با کاهش تقاضا، قیمت خودرو نیز کاهش می‌یابد و به تعادل می‌رسد و پس از تعادل در قیمت خودرو، آنگاه خودروسازان برای خریداران فرش قرمز پهن می‌کنند.
* ادعای زیان خودروسازان با وجود افزایش 18 درصدی قیمت خودرو
فارس: با وجود اینکه حدود یک ماه پیش قیمت کارخانه ای خودرو حدود 18 درصد افزایش یافت و با وجود اینکه خودروسازان اعلام کرده بودند که در صورت افزایش قیمت خودرو، خودروهای ناقص کف پارکینگ را تکمیل و به بازار عرضه خواهند کرد اما اتفاقی مبنی بر افزایش عرضه خودرو به بازار از سوی خودروسازان اتفاق نیفتاده است، دلیل این موضوع چیست؟ چرا با وجود اینکه هر بار با تقاضای افزایش قیمت خودروسازان موافقت می شود آنها به تعهداتشان عمل نمی‌کنند؟
نعمت بخش: درخواست برای افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو به این علت بود که خودروسازان در حال زیان دهی فراوان بودند، بنابراین به استناد اسناد، مدارک و محاسباتی که به سازمان حمایت، بورس و شورای رقابت ارائه شده این زیان محرز شد. اما با وجود این زیان، از آنجا که سیاست وزارت صمت افزایش تولید خودرو بود شرکت های خودروساز حداکثر تلاششان را کردند تا تولید افت نکند.
ضمن اینکه بررسی و مقایسه آمار تجمعی تولید خودرو تا پایان آذر امسال و سال گذشته حاکی از آن است که تولید خودرو نه تنها کم نشده بلکه در حدود 2 الی 3 هزار دستگاه نیز افزایش داشته است.
در حال حاضر طبق روال معمول هر کدام از دو خودروساز بزرگ روزانه در حدود 2 هزار و 100 دستگاه خودرو تولید می‌کنند، البته با برنامه ریزی های صورت گرفته تلاش می‌شود تا تولید را به 2 هزار و 500 دستگاه افزایش دهند اما نکته قابل توجه آن است که مشکل کمبود نقدینگی خودروسازان هنوز حل نشده است و خودروسازان با کمبود نقدینگی مواجه هستند و اگرچه قیمت خودرو 18 درصد افزایش یافته است اما همچنان در حال ضرر هستند.
* قطعات الکترونیکی خودرو را وارد می‌کنیم
نعمتبخش: همچنان مشکل تامین قطعات الکترونیکی وجود دارد و برای اینکه تولید مستمر باشد خودروسازان باید برخی از قطعات مورد نیاز این بخش را با ده‌ها برابر قیمت واقعی وارد کنند. در مجموع مشکلات انتقال ارز، تحریم‌های هواپیمایی و کشتیرانی نیز به نوبه خود وجود دارد و به عنوان مثال با هر هواپیمایی نمی توانیم قطعات مورد نیاز را وارد کنیم و این مسائل باعث شده است که نتوانیم تولیدمان را روزانه به بیش از 2 هزار و 100 دستگاه افزایش دهیم.
* خودروسازان داخل 50هزار میلیارد تومان به قطعه‌سازان بدهکارند
کمبود نقدینگی یکی از مشکلات خودروسازان است، به طوری که خودروسازان نتوانسته اند بدهی قطعه سازان را که بیش از 40 تا 50 هزار میلیارد تومان است بپردازند و همین موضوع موجب شده است تا قطعه سازان نیز نتوانند قطعات مورد نیاز خطوط تولید را تامین کنند.
* 150 هزار خودرو ناقص در کف پارکینگ خودروسازان
فارس: سازمان بازرسی کل کشور خودروسازان را فراخوانده است تا درباره علت عدم تکمیل خودروهای ناقص کف پارکینگ‌ها و عرضه آن به بازار توضیح دهند، در حال حاضر چه تعداد خودرو کف پارکینگ خودروسازی ها به صورت تکمیل نشده باقی مانده است و چرا؟
نعمت بخش: حدود 150 هزار خودرو ناقص در کف پارکینگ کارخانه های خودروسازی موجود است، با وجود اینکه در کمیته خودرو از نماینده سازمان بازرسی کل کشور دعوت می‌شود تا در جریان دلایل عدم تکمیل این خودرو و عرضه آن به بازار قرار بگیرد اما با این وجود از انبار شدن خودرو ها در پارکینگ به عنوان احتکار یاد شده است.
فارس: موضوع درخواست افزایش قیمت خودرو از سوی خودروسازان موضوع جدیدی نیست و خودروسازان به طور مرتب این درخواست را دارند و هربار با طرح این درخواست قول بهبود شرایط تولید را نیز می دهند، اما با وجود اینکه با درخواست افزایش قیمت ها موافقت می شود اما در بخش عرضه اتفاق خاص و مثبتی رخ نمی‌دهد. بفرمایید که بالاخره چقدر افزایش قیمت خودروسازان را راضی خواهد کرد؟ ظاهرا افزایش 18 درصدی اخیر قیمت خودرو باز هم رضایت خودروسازان را جلب نکرده که در بخش تولید و عرضه افزایشی رخ نداده است؟
نعمت بخش: موضوع این است که اصلا افزایش قیمت کارخانه ای خودرو با افزایش قیمت مواد اولیه تولید خودرو قابل مقایسه نیست. به عنوان مثال قیمت هر کیلو ورق فولاد مبارکه در سال 1395 دو هزار و 420 تومان بوده است که قیمت هر کیلوگرم از ورق این محصول در میانگین 9 ماهه ابتدای امسال به کیلویی 27 هزار و 387 افزایش یافته است و براین اساس هزار و 32 درصد افزایش داشته است.
قیمت فولاد آلیاژی، آلومینیوم، مواد پلیمیری و مس هر کدام به ترتیب 880، 765، 921 و 895 درصد افزایش یافته است و براین اساس میانگین مواد مصرفی در تولید خودرو در 9 ماهه سال 1400 نسبت به مدت مشابه سال 95 نهصد و 18 درصد افزایش یافت است. حال این اعداد را با افزایش قیمت خودرو در همین مدت که 285 درصد است مقایسه کنید خواهید دید که افزایش قیمت خودرو در مقابل افزایش قیمت مواد اولیه تولید خودرو اصلا رقم قابل ملاحظه ای نیست.
موافقت با افزایش 18 درصدی قیمت خودرو نیز براساس اسناد و مدارک ارائه شده مبنی بر افزایش هزینه‌ها تولید انجام شد و ما برای این درخواستمان اسناد مربوط به افزایش هزینه‌های تولید را به سازمان حمایت، ستاد تنظیم بازار ارائه کردیم و با سند و مدرک ثابت کرده‌ایم که خودروسازان در حال زیان دهی هستند ضمن اینکه با افزایش 18 درصدی نیز باز هم خودروسازان زیان می‌کنند.
فارس: آقای نعمت بخش لطفا به این سوال پاسخ دهید که بالاخره چه میزان افزایش قیمت کارخانه‌ای خودرو، خودروسازان را قانع می‌کند که از زیان خارج شوند؟
نعمت بخش: پاسخ شما را خواهم داد. اما همانطور که اشاره شد افزایش قیمت مواد اولیه اصلا قابل مقایسه با افزایش قیمت خودرو نیست ضمن اینکه افزایش نرخ دلار نیز بر قیمت تمام شده خودرو تاثیرگذار است.
بارها گفته‌ایم که اجازه دهند تا یک مقداری توان مالی خودروسازان افزایش یابد اما اقدامی در این باره صورت نگرفته است، مثلا اگر 20 هزار میلیارد تومان برای پرداخت بدهی قطعه‌سازان به خودروسازان پرداخت شود به این ترتیب هم بخشی از بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان تسویه می‌شود و هم با دریافت منابع مالی، قطعه‌سازان جان می‌گیرند و قادر به تامین قطعات خطوط تولید خواهند شد.
فارس: تسهیلات بدهند؟
نعمت بخش: خوب هم می‌توانند وام بدهند و هم به استناد ماده 90 اصل 44 قانون اساسی اگر دولت قیمت یک کالایی را کمتر از قیمت واقعی تعیین تکلیف کند باید کمک زیان را در همان سال در بودجه در نظر بگیرد و به آن بخش تولیدی بپردازد. مهم نیست چه اسمی بر آن می‌گذارند، ما می‌خواهیم مشکل را حل کنیم و بدهی قطعه‌سازان را بپردازیم تا قطعه‌سازان نیز توانمند شوند و بتوانند قطعات مورد نیاز خودروسازان را تامین کنند و در نتیجه خودروسازان خودروهای ناقص را تکمیل و روانه بازار کنند.
اما در پاسخ به سوال شما و اینکه قیمت خودرو چقدر باید افزایش یابد تا خودروسازان از زیان خارج شوند باید بگویم که اگر روش فروش اصلاح شود همه مسائل حل خواهد شد.
فارس: روش فروش چگونه باید اصلاح شود؟ هر بار که خودروسازان درخواست افزایش قیمت خودرو را مطرح می‌کنند، عنوان می‌کنند که در صورت افزایش قیمت و جبران زیان، تولید نیز افزایش خواهد یافت، اما بعد از افزایش قیمت خودرو تولید و عرضه افزایش نمی‌یابد، چرا؟
نعمت بخش: همانطور که به آن اشاره کردم فقط با افزایش قیمت خودرو آن هم زیر قیمت تمام شده مشکلات ما حل نمی‌شود زیرا همچنان بدهی ما به قطعه‌سازان پابرجاست بنابراین با هر بار افزایش قیمت ممکن است یک مقدار زیان کاهش یابد اما در مجموع شرایط کلی تغییر نمی‌کند.
اما در مورد قیمت‌گذاری خودرو باید اجازه دهند تا قیمت خودرو نیز مانند سایر کالاهای صنعتی براساس فرمول هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها تعیین شود، یعنی به تولید‌کنندگان خودرو مانند تولید کنندگان لوازم خانگی یا سایر تولید کنندگان کالاهای صنعتی اجازه داده شود تا قیمت خودرو را براساس فرمول هیات تعیین و تثبیت قیمت‌ها، قیمت‌گذاری کرده و به فروش برسانند تا زیان نکنند. البته لازم به ذکر است که این روش زیان خودروساز را حل خواهد کرد اما مشکل قیمت خودرو در بازار را حل نخواهد کرد.
فارس: پیشنهاد شما برای حل مشکل قیمت خودرو در بازار چیست؟
نعمتبخش: فرض کنید اگر قیمت کارخانه‌ای خودرو پارس 170 میلیون تومان باشد، مصرف‌کننده امروز برای خرید این خودرو از بازار باید حدود دو برابر یعنی مبلغی حدود 340 میلیون تومان پرداخت کند.
* 80 درصد خریداران خودرو از کارخانه‌ها دلال هستند
فارس: مردم معتقد هستند شما خودرو را به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌دهید و خودرو به دست واسطه‌گران و دلالان ایران‌خودرو سپرده می‌شود تا با قیمت بیشتر در بازار فروخته شود، چقدر بر این موضوع صحه می‌گذارید؟
نعمتبخش: ببینید شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد وجود دارد که این شرکت خدمات پس از فروش خودروسازان را از طریق تماس با خریداران خودرو رصد می‌کند. یعنی شرکت مذکور پس از 4 ماه که از فروش خودرو توسط خودروساز گذشت با خریدار تماس می‌گیرد که آیا از خودروی خریداری شده و خدمات پس از فروش آن رضایت داشته یا خیر؟ که براساس گزارشات به دست آمده ، 80 درصد از افرادی که با آن ها تماس گرفته شده اعلام کرده اند که خودروی خود را فروخته‌اند.
بنابراین 80 درصد از خریداران خودرو مصرف کننده واقعی نبوده‌اند و از آنجا که نقدینگی در بازار بالغ بر 4 هزار هزار میلیارد تومان است عده‌ای پول‌های سرگردان خود را به بازارهای مختلف از جمله بازار خودرو وارد می‌کنند.
همانطور که گفتم قیمت تکلیفی پژو پارس در کارخانه 170 میلیون تومان است اما قیمت بازار این خودرو 340 میلیون تومان است در حالی که قیمت تمام شده آن برای خودروساز 200 میلیون تومان است و بنابراین وقتی که طرح پیش‌فروش اعلام می‌شود به ازای 10 هزار خودرویی که قرار است عرضه شود 5 میلیون نفر تقاضا وجود دارد که بخش اعظمی از این تقاضا‌ها، تقاضای کاذب است و تنها هدف این متقاضیان از خرید، خرید خودرو به قصد فروش و کسب سود است.
* قیمت عرضه خودرو در کارخانه به قیمت حاشیه بازار نزدیک شود
فارس: به هر حال به نظر شما راه‌حل چیست؟
نعمت بخش: راهکار اساسی که هم خودرو از زیان خارج شود و هم مردم راحت بتوانند خودرو مورد نیازشان را بخرند و قرعه‌کشی جمع شود آن است قیمت عرضه خودرو در کارخانه به قیمت حاشیه بازار نزدیک شود.
در مقطعی از دهه 70 شمسی اختلاف قیمت کارخانه و بازار بسیار زیاد شد بنابراین برای حل این مساله شورای اقتصاد مصوب کرد که قیمت خودرو باید به قیمت حاشیه بازار فروخته شود با این کار تقاضای کاذب حذف می‌شود و با کاهش شدید تقاضا قیمت بازار هفته‌ای 4 تا 5 میلیون تومان کاهش می‌یابد.
اما این اقدام نیازمند این است که 20 هزار میلیارد تومان به خودروسازان پرداخت شود تا خودروسازان بدهی خود را به قطعه‌سازان بپردازند و قطعه‌سازان نیز به طور مرتب به خودروسازان قطعه برسانند.
* دو نرخی بودن قیمت خودرو منشاء رانت و فساد
فارس: در دولت قبل هم طرح فروش خودرو 5 درصد زیر قیمت بازار مطرح شد اما نمایندگان مجلس با آن مخالفت کردند. با توجه به نقش تعیین کننده دلالان در تعیین قیمت خودرو چه تضمینی وجود دارد تا اجرای چنین طرحی موجب کاهش قیمت خودرو شود؟ اگر خودروسازان تولید و عرضه را افزایش ندهند باز هم ممکن است قیمت‌ها افزایش یابد؟
نعمت بخش: با اصلاح قیمت خودرو و عرضه خودرو به قیمت حاشیه بازار، آن 80 درصد تقاضای کاذب کاهش می‌یابد و با کاهش تقاضا قیمت خودرو کاهش خواهد یافت؛ تاکنون چند راهکار ارائه برای کنترل تقاضا و قیمت خودرو از قبیل عرضه خودرو با کارت ملی، عرضه از طریق قرعه‌کشی، فاصله سه ساله از خرید قبلی خودرو از کارخانه و یا عدم تحویل سند خودرو به خریدار و آخرین حربه نیز نداشتن پلاک فعال خریداران مطرح شده است، اما برای تمام این موارد راهکار دور زدن پیدا شد و هیچ کدام در کنترل تقاضا و قیمت موثر واقع نشد.
فارس: وزیر صمت اعلام کرده است که تا پایان سال تولید خودرو به یک میلیون دستگاه می‌رسد، قطعا وزیر این رقم را براساس مشورت با خودروسازان و همچنین در نظر گرفتن توان و ظرفیت خودروسازان اعلام کرده است، به نظر شما خودروسازان می‌توانند تا پایان سال این تعداد خودرو تولید کنند؟
نعمت بخش: خیلی سخت است اما خودروسازان حداکثر تلاششان را خواهند کرد و امیدواریم تولید را به یک میلیون دستگاه برسانیم.
