تنشهای میان نیروهای فلسطینی و اسرائیل، اثر اولیه خود را در بازارهای تهران منعکس کرد. نرخ دلار در معاملات غیررسمی بالاتر رفت و با ثبت رقم ۵۲هزار تومان، به بیشترین رقم سه ماه اخیر رسید. شاخص بازار سهام نیز با افت ۲.۵درصدی در یک روز در آستانه از دست دادن کانال ۲میلیون و یکهزار واحدی قرار گرفت. به نظر میرسد که این اثر موقت ناشی از واکنش فعالان بازار به افزایش نااطمینانیها باشد و برای داشتن چشماندازی از تغییر در روندهای بازار همچنان باید صبر کرد. جنگ جدید غزه در روزهای آینده میتواند بازارهای جهانی را نیز متاثر کند.
وقایع روزهای اخیر در فلسطین اشغالی دنیا را تکان داد، حال اثر این جنگ بر اقتصاد جهان و ایران در کوتاهمدت چه خواهد بود؟ در حال حاضر، اقتصاد جهان در شرایط خاصی قرار گرفته است. تورم بالا مدتهاست اقتصاد اغلب کشورهای توسعهیافته را به چالش کشیده است. بانکهای مرکزی در اغلب کشورها با بالا نگه داشتن نرخ بهره به دنبال کنترل تورم هستند. امسال همچنین از منظر رشد اقتصادی سال پررونقی نیست و در کشورهای توسعهیافته بیشتر پیشبینیها حاکی از رشدهای پایین در این کشورها است.
در شرایطی که جنگ روسیه و اوکراین همچنان در جریان است، سنگینتر شدن درگیریها و گستردهتر شدن یک جنگ جدید، میتواند اثر فزاینده بر تورم جهانی داشته باشد. شوک انرژی میتواند با افزایش هزینههای تولید و مصرف منجر به افزایش تورم شود. همچنین با توجه به نزدیک بودن فصل سرما، تقاضا برای انرژی افزایش خواهد یافت و این میتواند منجر به افزایش قیمت نفت نیز بشود. از طرفی کامودیتیهایی همچون طلا به عنوان یک دارایی امن احتمالا با افزایش قیمت روبهرو خواهند شد که نشان میدهد در شرایط افزایش نااطمینانی، مردم از این کامودیتیها به عنوان پناهگاه استفاده میکنند. در این شرایط به نظر میرسد اقتصاد ایران حتی بیش از اقتصاد جهانی از وقایع اخیر تاثیر بپذیرد.
اقتصاد جهان درگیر جنگهای جدید
اقتصاد جهانی به صورت کلی در روزهای اخیر با معضل تورم روبهروست. آخرین آمار تورم بریتانیا در ماه اوت برابر با ۵.۹درصد بود که بهوضوح با هدف ۲درصدی بانک مرکزی بریتانیا تفاوت دارد. تورم آمریکا اگرچه وضعیت بهتری را در قیاس با بریتانیا دارد اما با نرخ ۳.۷درصد در ماه اوت با هدف ۲درصدی فدرال رزرو همچنان فاصله دارد. در منطقه یورو نیز تورم با رسیدن به ۵.۳درصد وضعیت چندان مناسبی ندارد و با هدفگذاری بانک مرکزی اتحادیه اروپا انطباقی ندارد. در چنین شرایطی اقتصاد جهانی در صورت تشدید ریسکهای سیاسی با توجه به وقایع اخیر و ورود کشورهای نفتخیز به مناقشه منطقهای، احتمالا دچار شوک ناشی از افزایش قیمتهای انرژی خواهد شد. رویداد اخیر و پیامدهای ادامهدار آن احتمالا بر اقتصاد ایران اثر شدیدتری در قیاس با اقتصاد جهان خواهد داشت. در کوتاهمدت احتمالا سمتوسوی بازارها متفاوت از روزهای آرام نیمه نخست خواهد بود. از سوی دیگر، احتمالا این رویه شرایط را برای مذاکرات درخصوص رفع تحریمها یا آزادسازی داراییها تحت تاثیر قرار خواهد داد. پس از وقایع روزهای اخیر، آزادسازی داراییهای بلوکهشده توسط مخالفان مذاکرات و به طور خاص دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق ایالات متحده، مورد حمله قرار گرفته است. به نظر میرسد این رویدادها در صورت گسترش تنشها میتواند آینده مذاکرات و حتی شیوه خرج داراییها را به خطر بیندازد.
بااینحال متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در واکنش به این اظهارنظرها گفت: «توافق برای بازگرداندن شهروندان آمریکایی از ایران هیچ ارتباطی با حملات حماس ندارد و این داراییها را فقط میتوان برای نیازهای بشردوستانه هزینه کرد.» این وضعیت در شرایطی است که به نظر میرسید چشمانداز نسبتا مثبت سیاست خارجی کشور و سیاست پولی بانک مرکزی در راستای کنترل نقدینگی در کنترل انتظارات تورمی تا حدی موثر بوده است، اما پس از وقایع روزهای اخیر به نظر میرسد نااطمینانی، بهخصوص در بازار ارز، افزایش پیدا کرده و دلار به کانالهای جدیدی رسیده است. از سوی دیگر، وضعیت بازار سهام نیز کاهشی بود و بورس ریزش قابلتوجهی را ثبت کرد.
در وضعیتی که به نظر میرسد چشمانداز سیاست خارجی کشور و آینده مذاکرات مربوط به مسائل هستهای تحت تاثیر وقایع اخیر قرار بگیرد، ناپایداری نرخ ارز میتواند اثر منفی بر انتظارات تورمی داشته باشد.