متن کامل مصاحبه دکتر تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران، با فرانچسکو دلئو، خبرنگار مجله ایتالیایی Affari Internazionali و رادیو رادیکاله
سؤال: جناب معاون وزیر، بیش از 120 روز از روی کار آمدن دولت آقای دکتر پزشکیان می‌گذرد. اصلی‌ترین چالش‌هایی که دولت آقای پزشکیان با آن مواجه بوده است، کدامند و چه اهدافی برای آینده دارید؟
پاسخ: در زمینه مسائل داخلی، طبیعتاً مشکلات اقتصادی یکی از چالش‌های اصلی است که دولت با آن مواجه است. این مسائل هم ریشه در داخل کشور دارند و هم در خارج از آن. دولت در تلاش است تا با نظم‌دهی به اقتصاد کشور، از مشکلات بکاهد. این امر از طریق همکاری با مجلس و اتخاذ تصمیمات لازم برای اقتصاد کشور دنبال می‌شود. البته این کار آسانی نیست و تصمیمات سختی باید اتخاذ شود، اما دولت مصمم است این اقدامات را انجام دهد، البته با توجه به نیازهای جامعه و تلاش برای کاهش فشارهای اقتصادی بر مردم. بنابراین، در خصوص مشکلات اقتصادی داخلی، دولت به‌طور جدی در تلاش است تا از طریق نظم‌بخشی به اقتصاد و ایجاد اجماع عمومی، مشکلات اقتصادی را کاهش دهد. بخش دیگری از مشکلات اقتصادی به تحریم‌های ظالمانه خارجی مربوط می‌شود که سال‌هاست بر ملت ایران تحمیل شده است. این تحریم‌ها در جهت فشار بر مردم ایران وضع شده‌اند، تا از این طریق کشورهایی که این تحریم‌ها را اعمال کرده‌اند، سیاست‌های خود را در قبال ایران پیش ببرند. به‌طور طبیعی، ما در تلاشیم تا این تحریم‌ها را کاهش دهیم و در عین حال برای رفع آن‌ها اقدام کنیم. ما سعی داریم با بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی و نظم‌دهی به اقتصاد، از آثار این تحریم‌ها بکاهیم.
سؤال: در خصوص پرونده هسته‌ای ایران و نحوه عبور از تحریم‌ها، چه راهبردی دارید و در صورت تصمیم به مذاکره، چه کشورهایی باید مخاطب شما باشند؟
پاسخ: در موضوع هسته‌ای، نکته بسیار مهم این است که ایران به عنوان یکی از اعضای NPT (پیمان عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای) از حقوقی برخوردار است. بر اساس این پیمان، ما در ازای تعهداتی که داده‌ایم، حقوقی نیز داریم. در طول سال‌ها، یکی از مشکلاتی که با آن مواجه بوده‌ایم، این است که به ایران اجازه داده نمی‌شد در چارچوب NPT از حقوق خود استفاده کند. بعد از مذاکرات متعدد، این مسئله به شورای امنیت سازمان ملل کشیده شد و تحریم‌های متعددی علیه ایران وضع شد. علاوه بر تحریم‌های سازمان ملل، کشورهای اروپایی و آمریکا نیز تحریم‌هایی علیه ایران وضع کردند. ما همواره گفته‌ایم که به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و عضو NPT هستیم. در دکترین دفاعی کشورمان هیچ جایی برای سلاح هسته‌ای وجود ندارد. رهبر معظم انقلاب نیز فتوای عدم استفاده از سلاح هسته‌ای صادر کرده‌اند. بر این اساس، در سال 2013 با گروه 5+1 وارد مذاکرات شدیم و در سال 2015 به توافق برجام رسیدیم. مذاکرات دشوار و فشرده‌ای بود، و ما در طول مذاکرات صداقت خود را نشان دادیم. اساس توافق برجام این است که در ازای تعهداتی که ما پذیرفته‌ایم، طرف مقابل نیز باید تعهدات خود را برای رفع تحریم‌ها انجام دهد. گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران صد در صد به تعهدات خود عمل کرده است. اما از روزهای ابتدایی اجرای برجام، مشاهده کردیم که آمریکایی‌ها به تعهدات خود عمل نکردند. در سال 2018، ترامپ از برجام خارج شد و تحریم‌ها را دوباره اعمال کرد. کشورهای اروپایی که هنوز عضو برجام بودند، از ایران خواستند که از برجام خارج نشود. ما یک سال صبر کردیم، اما متأسفانه کشورهای اروپایی نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند. در نهایت در سال 2019 تصمیم گرفتیم که به تدریج برخی از تعهدات خود را کاهش دهیم. بعد از روی کار آمدن بایدن، با وجود ابراز علاقه دولت آمریکا به بازگشت به برجام، این بازگشت هنوز محقق نشده است. ما همواره اعلام کرده‌ایم که آماده مذاکره در چارچوب برجام برای رفع تحریم‌ها هستیم. در حال حاضر نیز همین موضع را داریم و با کشورهای 1+4 در ارتباط هستیم. آمریکا به دلیل خروج از برجام دیگر طرف مذاکره محسوب نمی‌شود و ما با آن گفتگویی نداریم.
سؤال: آیا به قدرت رسیدن ترامپ در کاخ سفید از تاریخ 20 ژانویه آینده، شما را در خصوص آینده مذاکرات و بازگشت آمریکا به مذاکرات خوش‌بین می‌کند یا بدبین؟ آیا درست است که ترامپ از طریق عمان برای شما پیام ارسال کرده است؟
پاسخ: ما آمریکا را بر اساس عمل‌کردش قضاوت می‌کنیم، نه بر اساس شعارها و مواضع اعلامی آن. ترامپ در مورد مذاکرات هسته‌ای و ایران اظهارات مختلفی داشته است، اما باید منتظر بمانیم و ببینیم که در عمل چه خواهد کرد. اگر آقای ترامپ دوباره سیاست فشار حداکثری را ادامه دهد، این سیاست که بین سال‌های 2016 و 2020 شکست خورده بود، دوباره شکست خواهد خورد. تحولات بین‌المللی نیز در حال حاضر با گذشته متفاوت است. بنابراین، هرگونه اعمال فشار حداکثری مجدداً شکست خواهد خورد. از سوی دیگر، آقای ترامپ گفته که تنها نگرانی‌اش دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است، در حالی که ما همواره گفته‌ایم که به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم.
سؤال: وزیر خارجه جدید سوریه از ایران خواسته است که باعث آشوب در سوریه نشود. شما چه پاسخی می‌دهید؟
پاسخ: موضع ما در خصوص سوریه کاملاً روشن است. ما معتقدیم که باید تمامیت ارضی و استقلال سوریه حفظ شود و امور داخلی سوریه باید به خود مردم سوریه واگذار شود. خود مردم سوریه باید در مورد نوع حکومت و نحوه اداره کشورشان تصمیم بگیرند و هیچ‌کس حق دخالت در این زمینه را ندارد. ما هیچ‌گونه دخالتی در سوریه نداریم و بر این باوریم که کشورهای خارجی نباید در امور داخلی سوریه مداخله کنند.
سؤال: بنیامین نتانیاهو اظهار داشته که قصد تغییر نقشه منطقه را دارد. آیا نگران حمله اسرائیل به ایران هستید و در صورت وقوع این حمله چه اتفاقاتی رخ خواهد داد؟
پاسخ: ادعای تغییر نقشه منطقه یک ادعای باطل است. اسرائیل در واقع با اقدامات خود در فلسطین، لبنان، سوریه و دیگر مناطق نشان داده که به حقوق بین‌المللی احترام نمی‌گذارد. این رژیم همچنان به تجاوزات خود ادامه می‌دهد. اسرائیل در شرایطی که از حمایت آمریکا و برخی کشورهای اروپایی برخوردار است، فکر می‌کند می‌تواند به این اقدامات ادامه دهد. اما باید بگویم که دوران کشورگشایی گذشته است. اسرائیل باید بداند که هیچ‌کدام از این اقدامات بدون عواقب نخواهد بود. در صورت هرگونه حمله به ایران، ما آماده‌ایم تا از کشور و مردم خود دفاع کنیم و اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.
سؤال: پس از جنبش موسوم به «زن، زندگی، آزادی»، در اروپا نگرانی‌هایی در خصوص حقوق زنان ایران وجود داشته است. آیا دولت آقای پزشکیان رویکرد متفاوتی نسبت به مسأله حقوق بشر خواهد داشت؟
پاسخ: در حالی که موارد متعدد نقض حقوق بشر در اروپا وجود دارد و کشورهای اروپایی در قبال جنایات اسرائیل در فلسطین سکوت کرده‌اند، ابراز نگرانی این کشورها در خصوص حقوق بشر در ایران جای سؤال دارد. در ارتباط با رویکرد دولت آقای پزشکیان نسبت به حقوق بشر، همان‌طور که در سخنان ایشان و عملکرد دولت مشاهده می‌شود، ایشان به رعایت حقوق بشر بسیار اهمیت می‌دهند. در خصوص حقوق زنان، همان‌طور که شما در سفرهای خود به ایران مشاهده کرده‌اید، زنان در مشاغل مختلف حضور فعال دارند و در دانشگاه‌ها درس می‌خوانند و تدریس می‌کنند. اکنون بیش از 60 درصد از دانشجویان کشور را زنان تشکیل می‌دهند. کسانی که ادعا می‌کنند زنان در ایران با مشکل مواجهند، اهداف دیگری را دنبال می‌کنند.
