در نخستین ماه از سال ۱۴۰۴، سه خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در مجموع توانستند نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تعداد بیشتری خودرو به بازار عرضه کنند. هرچند این رشد فروش به صورت یکپارچه در بین تمامی خودروسازان دیده نمی‌شود، چرا که تنها ایران‌خودرو و پارس‌خودرو با افزایش فروش همراه بوده‌اند و در مقابل، سایپا با کاهش محسوس فروش روبه‌رو شده است.
بر اساس داده‌های رسمی منتشرشده در سامانه کدال، این سه شرکت خودروسازی در مجموع طی فروردین‌ماه امسال ۴۳ هزار و ۱۰۸ دستگاه خودروی سواری (شامل وانت پراید) را به فروش رسانده‌اند. این در حالی است که در فروردین سال گذشته مجموع فروش آنها ۴۱ هزار و ۱۹ دستگاه بود که نشان‌دهنده افزایش فروش معادل ۵ درصد یا به عبارتی ۲ هزار و ۸۹ دستگاه است.
با این حال، نگاهی دقیق‌تر به آمار نشان می‌دهد که میزان تولید این سه خودروساز از میزان فروش آنها فراتر بوده است. در مجموع، آنها طی فروردین امسال ۴۵ هزار و ۸ دستگاه خودرو تولید کرده‌اند (شامل ۴۴ هزار و ۵۶۵ دستگاه سواری به همراه ۴۴۳ دستگاه وانت پراید)، که از این میان تنها ۴۳ هزار و ۱۰۸ دستگاه به فروش رسیده است. بنابراین، حدود ۴.۲ درصد از تولیدات این شرکت‌ها – معادل هزار و ۹۰۰ دستگاه – در انبارها باقی مانده و هنوز به بازار عرضه نشده‌اند.
دلایل عقب‌ماندن فروش از تولید
این اختلاف میان تولید و فروش را می‌توان به دو عامل اصلی نسبت داد:
۱. بازگشت خودروهای ناقص به خطوط تولید:
یکی از دلایل اصلی انباشته شدن بخشی از تولیدات در انبارها، بازگشت خودروهای ناقص به خط تولید است. خودروهای ناقص، محصولاتی هستند که به دلیل کمبود قطعات اصلی مانند تجهیزات الکترونیکی، تزئینات داخلی یا اجزای موتوری، تکمیل نشده‌اند. طبق اعلام ایران‌خودرو، در فروردین‌ماه ۱۹۴ دستگاه از خودروهای ناقص این شرکت به چرخه تولید بازگشته‌اند. اما سایپا و پارس‌خودرو آمار جداگانه‌ای از خودروهای ناقص خود ارائه نکرده‌اند و به‌نظر می‌رسد آنها این محصولات ناقص را در آمار تولید نهایی خود لحاظ کرده‌اند؛ در حالی که به دلیل همین نواقص، هنوز قابل فروش نبوده‌اند. تداوم مشکلات ارزی و کاهش ظرفیت تولید قطعه‌سازان از عوامل اصلی شکل‌گیری این روند محسوب می‌شود.
۲. انتظار برای اعلام قیمت‌های جدید:
عامل دوم، که همواره در ابتدای هر سال مشاهده می‌شود، مربوط به انتظار خودروسازان برای اعلام قیمت‌های جدید از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است. در نبود نرخ‌گذاری جدید، شرکت‌ها بخشی از تولیدات خود را به فروش نمی‌گذارند و منتظر افزایش قیمت‌ها می‌مانند تا سودآوری بیشتری داشته باشند. این موضوع امسال نیز اتفاق افتاده و بخشی از خودروها به همین دلیل وارد بازار نشده‌اند. گفتنی است که در سال گذشته نیز قیمت‌های جدید خودرو با تأخیری چندماهه و در اواخر آبان‌ماه اعلام شد.
جزئیات عملکرد خودروسازان
پارس‌خودرو؛ پیشتاز رشد فروش
پارس‌خودرو در فروردین ۱۴۰۴ موفق شد با فروش ۵ هزار و ۸۰۳ دستگاه خودرو، رشدی چشمگیر نسبت به سال گذشته ثبت کند. در فروردین ۱۴۰۳ این شرکت تنها ۲ هزار و ۹۴۳ دستگاه فروش داشت. این آمار بیانگر رشد ۹۷ درصدی فروش است. نکته جالب توجه اینکه تولید این شرکت در فروردین امسال تنها ۴ هزار و ۴۲۰ دستگاه بوده است. بنابراین، پارس‌خودرو برای پاسخگویی به تقاضا بخشی از موجودی انبارهای خود را وارد بازار کرده است.
ایران‌خودرو؛ رشد ملایم اما باثبات
ایران‌خودرو نیز با فروش ۲۴ هزار و ۶۷۵ دستگاه خودرو در فروردین امسال، توانست رشد ۴.۸ درصدی نسبت به فروردین سال گذشته (۲۳ هزار و ۵۵۲ دستگاه) تجربه کند. این شرکت در همین ماه ۲۹ هزار و ۱۰۷ دستگاه خودرو تولید کرده که به معنای باقی ماندن ۴ هزار و ۴۳۲ دستگاه (۱۵ درصد از تولیدات) در انبارها است. این حجم از موجودی فروش‌نرفته، ممکن است ناشی از خودروهای ناقص یا انتظار برای قیمت‌گذاری جدید باشد.
سایپا؛ افت معنادار فروش
در نقطه مقابل، سایپا با فروش ۱۲ هزار و ۶۳۰ دستگاه خودرو در فروردین ۱۴۰۴، نسبت به مدت مشابه سال قبل که ۱۴ هزار و ۵۲۴ دستگاه بود، افت ۱۳ درصدی را ثبت کرده است. با این حال، سایپا در فروردین امسال ۱۱ هزار و ۴۸۱ دستگاه خودرو تولید کرده که به معنای آن است که این شرکت بیش از تولیدات ماهانه‌اش خودرو فروخته و با برداشت از موجودی انبار خود نیاز بازار را پاسخ داده است. این اختلاف ۱ هزار و ۱۴۹ دستگاهی بین فروش و تولید، می‌تواند نشانه‌ای از استفاده این شرکت از ذخایر انبارشده از ماه‌های گذشته باشد.
