واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به بخش خصوصی و چشم‌انداز سایپا
هفته گذشته، واگذاری مدیریت ایران‌خودرو به بخش خصوصی اتفاق مهمی در صنعت خودروی ایران بود. این اقدام راه را برای مدیریت مستقل این صنعت بزرگ و استراتژیک کشور، بدون دخالت مستقیم دولت و ارکان حاکمیت، باز کرد. حالا که ایران‌خودرو از دست دولت خارج شده است، سایپا هم در صف انتظار قرار گرفته و به زودی از کنترل دولت خارج خواهد شد.
چهارشنبه گذشته، پس از سال‌ها، دولت ایران‌خودرو را به بخش خصوصی واگذار کرد و این شرکت به عنوان یکی از غول‌های خودروسازی ایران تحت مدیریت بخش خصوصی درآمد. قبل از این واگذاری، هر دو خودروساز بزرگ ایران یعنی ایران‌خودرو و سایپا تحت کنترل دولت قرار داشتند. اما حالا تنها سایپا تحت مدیریت دولتی باقی مانده و ایران‌خودرو با مدیریت خصوصی به کار خود ادامه می‌دهد.
دومین واگذاری بزرگ در صنعت خودروسازی
با وجود اینکه دولت هنوز کمتر از ۶ درصد سهام ایران‌خودرو را در اختیار دارد و قبل از این واگذاری، به واسطه همین سهم کوچک، کنترل زیادی بر این شرکت داشت، اکنون دیگر قادر به دخالت در امور داخلی آن نیست. به عبارت دیگر، تصمیم‌گیری‌های کلیدی ایران‌خودرو به دست بخش خصوصی سپرده شده، اگرچه هنوز مسائلی مانند قیمت‌گذاری به نظر دولت وابسته است.
اما سوالی که به دنبال این تغییر ایجاد شد، این است که چه آینده‌ای در انتظار سایپا خواهد بود؟ آیا این شرکت نیز به زودی تحت مدیریت بخش خصوصی قرار می‌گیرد؟
تفاوت‌های ساختار سهامداری ایران‌خودرو و سایپا
برای پاسخ به این سوال باید ابتدا به تفاوت‌های ساختار سهامداری این دو شرکت توجه کنیم. یکی از تفاوت‌های اصلی، میزان سهم دولت در این دو شرکت است. دولت در ایران‌خودرو کمتر از ۶ درصد سهام دارد، اما در سایپا سهمش حدود ۱۸ درصد است.
ساختار سهامداری ایران‌خودرو به گونه‌ای است که مدیریت بخش خصوصی را در این شرکت منطقی می‌سازد. از سوی دیگر، صاحبان خصوصی ایران‌خودرو سال‌ها در تلاش بودند تا این شرکت را تحت کنترل خود بگیرند، و قوانین و نظر مثبت حاکمیت به آن‌ها کمک کرد تا به این هدف برسند.
اما در سایپا، شرایط به گونه‌ای متفاوت است. هیچ سهامدار قدرتمند بخش خصوصی مشابه ایران‌خودرو در سایپا وجود ندارد و همین امر باعث می‌شود که این شرکت به زمان بیشتری برای رسیدن به مدیریت خصوصی نیاز داشته باشد. در سال‌های اخیر، بیشتر درخواست‌ها برای خروج دولت از مدیریت خودروسازان بزرگ از سوی ایران‌خودرو و نه سایپا مطرح شده است.
نقش دولت در مدیریت سایپا
سهم دولت در سایپا به مراتب بیشتر از ایران‌خودرو است و همین موضوع می‌تواند فرآیند خصوصی‌سازی مدیریت این شرکت را به تأخیر اندازد. در عین حال، ممکن است دولت تصمیم بگیرد تا ابتدا نتایج واگذاری ایران‌خودرو را بررسی کند و اگر نتایج مثبت بود، در مرحله بعدی واگذاری مدیریت سایپا را به بخش خصوصی آغاز کند.
برنامه‌ریزی برای آینده خودروسازی کشور
از سوی دیگر، برخی سیاست‌گذاران به‌طور مستقیم به برنامه‌ریزی برای خصوصی‌سازی خودروسازان کشور پرداخته‌اند. یکی از این اقدامات، نامه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قواست که به نوعی نقشه‌راه خصوصی‌سازی ایران‌خودرو و سایپا را ترسیم کرده است. در این نامه آمده است که ایران‌خودرو ابتدا تحت مدیریت بخش خصوصی قرار می‌گیرد و سپس مالکیت آن نیز به بخش خصوصی واگذار می‌شود.
این فرآیند، که در حال حاضر برای ایران‌خودرو در حال اجرا است، به احتمال زیاد برای سایپا نیز به کار گرفته خواهد شد. بنابراین، در صورت موفقیت مدیریت خصوصی در ایران‌خودرو، سایپا نیز در آینده نزدیک به بخش خصوصی واگذار خواهد شد.
نتیجه‌گیری
اگر این روند ادامه یابد، خودروسازی کشور به طور کامل تحت مدیریت بخش خصوصی قرار خواهد گرفت. این تغییر می‌تواند به رشد و توسعه این صنعت کمک کند و با پایان نسبی سیاست‌های دستوری، نظارت دولت به جای دخالت مستقیم، تنها در قالب سیاست‌گذاری باقی خواهد ماند.
