شرکت ایران ناسیونال که امروزه با نام ایران خودرو شناخته می‌شود، در تاریخ ۱۲ مهرماه سال ۱۳۴۱ با سرمایه ۱۰ میلیون تومانی توسط خانواده خیامی تاسیس شد. علی‌اکبر خیامی؛ پدر خانواده به همراه فرزاندان خود محمود خیامی، احمد خیامی، مرضیه خیامی و همچنین عروس خانواده، زهرا سیدی رشتی شرکت ایران‌ناسوینال را با هدف مونتاژ و تولید انواع خودرو در خیابان اکباتان تهران، دایر کرد. از تاریخ ۲۸ اسفند ماه سال ۱۳۴۲ تولید اتوبوس توسط شرکت مذکور آغاز گردید که همچنان با گذشت سال‌ها، ایران خودرو با نام قدیمی ایران‌ناسیونال، در زمینه طراحی و تولید اتوبوس و مینی‌بوس به فعالیت خود ادامه داده است. اولین خودروی تولید شده توسط شرکت ایران‌خودرو فعلی، پیکان نام دارد. علی‌رغم اینکه پیکان با نام خودروی ملی به بازار عرضه شد اما قطعات مهم پیشرانه و گیربکس آن از طریق واردات تامین گردید و در واقع تولید این خودرو به روش مونتاژی صورت پذیرفت. بنیان‌گذاران این شرکت بعد از چندین مذاکره نافرجام جهت عقد قرارداد مونتاژ خودروهای فیات توانستند در سال 1345 با گروه صنعتی روتس(Roots Group) انگلستان که در حال ورشکستگی بود قراردادی مبنی بر مونتاژ پیکان را امضا کنند که در واقع این قرارداد آغازی بود بر اینکه تولید پیکان بعد از یک دهه در انگلستان در ایران نیز تولید و عرضه شود.
کارخانه خودروسازی “ایران ناسیونال” در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۶ به صورت رسمی افتتاح شد. پیکان در مدل‌های مختلف دولوکس، استیشن، جوانان و وانت در بازه زمانی 1346 تا 1357 تولید و راهی بازار شد که البته در این سال‌ها انواع کامیون و مینی بوس و آمبولانس نیز توسط شرکت مذکور تولید می‌شد. شایان ذکراست که بعد از آنکه شرکت آمریکایی کرایسل(Chrysler Division)، گروه صنعتی روتس انگلستان را خریداری کرد، تاثیر مثبت یا منفی در روند تولید پیکان ایجاد نشد که البته نحوه تولید پیکان، الگویی شد برای تمام خودروهای ایرانی به گونه‌ای که سایر خودروها مثل پژو، پراید و نیسان جونیور چندین سال بدون هیچ تغییری به بازار عرضه شدند.
فروش پیکان در مدل‌های مختلف، پشتوانه مالی خوبی را در جهت تولید محصولات دیگر برای ایران ناسیونال را فراهم کرد. در سال 1348 با سرمایه‌گذاری مستقیم دایملر بنز(Daimler-Benz) آلمان، کارخانه موتور دیزل اتوبوس و کامیون با عنوان شرکت تولید موتورهای دیزل ایران در تبریز توسط ایران ناسیونال، راه‌اندازی گردید
. در همین سال شرکت چرخشگر با هدف تولید گیربکس کامیون و اتوبوس و با سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت زداف فریدریشسهافن آگ (ZF Friedrichshafen AG) آلمان در تبریز توسط شرکت مذکور تاسیس شد. در سال 1352 شرکت ایران ناسیونال با هدف خودکفایی و تولید خودروهای تماما ایرانی، چندین کارخانه و شرکت تامین کننده در سرتاسر ایران احداث کرد. در اواخر سال 1356 و اوایل سال 1357 تعویض پیکان در برنامه ایران ناسیونال قرار گرفت. به منظور تحقق این هدف، شرکت با پژو فرانسه وارد مذاکره شد که در نهایت قراردادی در جهت تولید پژو 305 را به ارمغان آورد اما با وقوع انقلاب اسلامی، تمام اموال دو برادر خیامی ضبط و زیر مجموعه دارایی ملی قرار گرفت که در نتیجه باعث لغو قرارداد شد. با پیروزی انقلاب عده‌ای از تندروهای انقلابی در جهت تخریب کارخانه‌های ایران ناسیونال اقدام کردند. شرکت با شروع جنگ تحمیلی تا اواسط دهه شصت دچار فرسودگی و زیان شد. ایران خودرو با آغاز جنگ تا سال 1361 با مشکلات ارزی و اقتصادی از جمله دشواری واردات و تامین مواد اولیه، ضعف کیفیت و تحویل به موقع و فرسودگی دستگاه‌ها، مواجه گشت. اتفاق جالب در این سال تغییر نام این شرکت از ایران ناسیونال به ایران خودرو بود. اما در سال 1362 به دلیل بهبود وضعیت ارز، سال پر رونقی را به ارمغان آورد. در سال 1365با وجود بحران‌های صنعتی، اقتصادی و تولید که نتیجه کاهش درآمدهای ارزی بوده و از سال 1364 شروع شده بود
تا مرز تعطیلی رفت. در سال 1367 بعد از پذیرش قطعنامه 598 سازمان ملل، سازمان وزارتخانه مسئله تعیین خودروی سواری را مطرح کرد و بعد از آن قرارداد تولید پژو 405 برای مدت سه سال منعقد شد. بعد از آنکه تولید پیکان متوقف شده بود، شرکت پژو قراردادی را با ایران خودرو بست و در پی آن موتور 504 بر روی پیکان نصب شد. در سال 1370 علاوه بر اینکه تولید پیکان از سر گرفته شد، شرکت ساپکو نیز تاسیس گشت. در سال 1373 تولید تیراژ خودرو به بیش از 300 هزار دستگاه در سال افزایش یافت و همچنین برنامه هفت ساله با اهداف استراتژیک موضوع کیفیت و بهبود مستمر، افزایش کمی و کیفی تعداد قطعات خودروهای ساخت داخل که با تاسیس ساپکو تحقق یافت، تدوین شد. در سال 1381 نیز برنامه‌ای ده ساله در دستور کار قرار گرفت که شرکت ایران خودرو را به شرکت تراز جهانی تبدیل کرد. افزایش کیفیت، افزایش تنوع محصولات به ویژه سمند، جمع آوری پیکان، حفظ قیمت، رقابت پذیری و دریافت تکنولوژی نوین از خودرو سازان جهان از جمه اهدافی بود که برای ده سال برنامه‌ریزی شده بود. در سال 1392 پروژه‌های پارس، سمند و پژو ۲۰۶ آغاز گردید و در سال 1383 ، پروژه‌های پژو پارس ELX و سمند LX به مرحله بهره‌برداری رسید.
ایران خودرو در عرصه جهانی نیز تلاش‌هایی را داشته است اما نتوانسته موفقیتی را کسب کند. این شرکت در کشورهای آلمان، فرانسه، انگلستان، امارات متحده عربی، چین و ترکیه دفاتری را تاسیس کرده و همچنین در کشورهای آلمان، فرانسه، انگلستان، امارات متحده عربی، چین و ترکیه، به منظور تولید خودرو کارخانجاتی را احداث کرده است اما بیشتر سایت‌های تولید به مرحله ساخت نرسیدند و یا به دلیل عدم رقابت با بازار جهانی به پروژه‌های شکست خورده مبدل شدند. بنابراین ایران خودرو تاکنون نتوانسته در خارج از بازار ایران، موفقیتی را به ارمغان بیاورد.
