کلید خصوصی‌سازی، ورود به فصلی جدید در صنعت خودرو
پس از ۴۵ سال مدیریت دولتی، کلید خصوصی‌سازی یکی از بزرگ‌ترین بنگاه‌های اقتصادی کشور بالاخره زده شد. این اقدام نه تنها به استفاده بهینه از ظرفیت بخش خصوصی کمک می‌کند، بلکه به شرکت‌های زیان‌ده امکان می‌دهد تا از وضعیت ضرردهی خارج شوند و از هدررفت سرمایه‌های انسانی و مالی کشور جلوگیری شود. اما مردم از خصوصی‌سازی صنعت خودرو چه انتظاراتی دارند؟
تحولات مورد انتظار در خصوصی‌سازی ایران خودرو
خبرنگار پرشین خودرو گزارش می‌دهد که صحبت درباره خصوصی‌سازی و اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، سال‌هاست که در دولت‌های مختلف مطرح شده است. این موضوع تا سال‌ها تحت فشارهای سیاسی و موانع زیادی باقی ماند، اما در دولت سیزدهم، «ایران خودرو» به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت دولتی، به‌طور کامل به یک کنسرسیوم از بخش خصوصی واگذار شد.
چالش‌ها و انتظارات جدید پس از واگذاری
با این حال، برخی تغییرات مدیریتی و تنش‌ها در مجمع ایران خودرو، همراه با تصمیمات شورای رقابت، دیوان عدالت اداری و دادستانی، انتظارات مصرف‌کنندگان را از سهامداران بزرگ ایران خودرو به شدت افزایش داده است. زیرا مدت‌ها به مردم وعده داده شده بود که مدیریت دولتی عامل مشکلات این صنعت است. اکنون که این شرکت به بخش خصوصی واگذار شده، مردم انتظار دارند کیفیت افزایش یابد، قیمت‌ها منطقی شوند و بازار رقابتی شود.
نگاه کارشناسان به خصوصی‌سازی ایران خودرو
در این میان، کارشناسان، خصوصی‌سازی ایران خودرو را به‌عنوان یک نمونه موفق ارزیابی کرده‌اند. آنها معتقدند که با حضور بخش خصوصی، تغییرات مدیریتی و کاهش موانع اداری، می‌توان به بهبود عملکرد این شرکت زیان‌ده کمک کرد و حتی این فرآیند می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر شرکت‌های دولتی که با مشکلات مدیریتی و زیان‌های انباشته مواجه‌اند، باشد.
ضرورت اصلاحات ساختاری برای موفقیت خصوصی‌سازی
کارشناسان صنعت خودرو بر این باورند که برای تحقق اهداف خصوصی‌سازی، نیاز به اصلاحات اساسی در بخش‌های مدیریتی، زنجیره تأمین و شیوه قیمت‌گذاری وجود دارد. از نظر آنها، اولین گام برای دستیابی به اهداف خصوصی‌سازی، ایجاد فضای رقابتی واقعی در بازار است. یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌ها برای این امر، حذف یا اصلاح قیمت‌گذاری دستوری است که مانع از تعیین قیمت‌ها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا می‌شود.
تجربه خصوصی‌سازی و خطرات ایجاد انحصار جدید
امرالله امینی، تحلیلگر صنعت خودرو، ضمن تأکید بر اهمیت نظارت دقیق بر فرآیند واگذاری‌ها، هشدار می‌دهد که عدم آمادگی زیرساخت‌ها می‌تواند مشکلات جدیدی به‌دنبال داشته باشد. به گفته وی، در صورتی که سهام دولت در خودروسازی‌ها به شرکت‌های وابسته به دولت یا نهادهای شبه‌دولتی واگذار شود، مشکلات قبلی ادامه پیدا خواهد کرد و تغییری در وضعیت صنعت ایجاد نمی‌شود.
خصوصی‌سازی؛ فرصتی برای ارتقای کیفیت خودرو
امینی همچنین به انتظارات مصرف‌کنندگان از بخش خصوصی در زمینه شناسایی خلاها و ارتقای کیفیت و کمی در تولید خودرو اشاره می‌کند. به اعتقاد وی، کیفیت خودروهای داخلی یکی از موضوعات مهم صنعت خودرو است که همواره مورد انتقاد قرار گرفته است. خصوصی‌سازی می‌تواند فرصتی برای ارتقای کیفیت باشد، اما میزان تأثیر آن به ساختار رقابتی بازار و اصلاحات اساسی در صنعت بستگی دارد.
حذف قیمت‌گذاری دستوری و کاهش هزینه‌ها
وی تأکید می‌کند که اگر خصوصی‌سازی همراه با اصلاحات در کاهش هزینه‌های تولید، ارتقای بهره‌وری و حذف قیمت‌گذاری دستوری نباشد، نمی‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت. در صورت تداوم قیمت‌گذاری دستوری، روند زیان‌ده بودن تکرار خواهد شد و دیگر واگذاری به بخش خصوصی معنایی نخواهد داشت. در یک فضای رقابتی، خودروسازان مجبورند قیمت‌ها را در سطحی رقابتی نگه دارند تا سهم بازار خود را حفظ کنند.
نظارت بر فرآیند خصوصی‌سازی
امینی در نهایت به نقش نظارت بر فرآیند خصوصی‌سازی اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر خصوصی‌سازی همراه با مداخلات دولتی مانند تنظیم قیمت‌ها یا حمایت از برخی خودروسازان از طریق تسهیلات باشد، نتیجه مثبتی در کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت. در بازارهای جهانی، قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود و انتظار می‌رود با حذف مداخلات دولت، کیفیت و قیمت‌ها به شکلی تنظیم شود که رضایت مشتریان جلب شود.
اهمیت بهره‌برداری از ظرفیت‌های بخش خصوصی
برای موفقیت خصوصی‌سازی، به گفته امینی، بخش خصوصی باید بتواند از ظرفیت‌های موجود در صنعت خودرو بهره‌برداری کند و با جذب فناوری‌های جدید، به توسعه پایدار و مدیریت حرفه‌ای این شرکت‌ها توجه کند.
