دو تقسیم‌بندی از لاستیک
دنیای اقتصاد – تایر به عنوان یکی از قطعات ضروری در وسایل نقلیه، با توجه به تولید انبوه آن در سطح جهان و نقش مهمی که در زندگی روزمره مردم ایفا می‌کند، جایگاه مهمی در اقتصاد جهانی داشته و جزو صنایع پایین‌دستی پتروشیمی نیز به حساب می‌آید.
لاستیک خودرو معادل کلمه تایر (Tire) در انگلیسی آمریکایی و تایر (Tyre) در انگلیسی بریتانیایی است.
عموما لاستیک‌ها را به دو نوع «لاستیک طبیعی» و «لاستیک سنتزی» طبقه‌بندی می‌کردند و امروزه لاستیک‌ها را به روش‌های مختلف دسته‌بندی می‌کنند.
لاستیک طبیعی: لاستیک طبیعی عمدتا در کشتزارهای مالزی، اندونزی، لیبریا و… تولید می‌شود. حدود ۷ سال زمان لازم است تا این درختان (ساپوریلا، بالاتا و… ) به سن باروری برسند و پس از آن به مدت چند سال بار می‌دهند.
لاستیک مصنوعی: دو لاستیک مصنوعی که برای نخستین بار با موفقیت تجاری همراه بودند، یعنی نئوپرن و تیوکول، هر دو برحسب تصادف تولید شدند. شیمیدانان با حرارت دادن لاستیک در شرایط تنظیم شده و شناسایی قطعاتی که از تجزیه آن به دست می‌آمد، مطالبی درباره ساختار مولکولی لاستیک آموختند. بعدها معلوم شد که این لاستیک مصنوعی جدید برخلاف لاستیک طبیعی مقاومت زیادی در برابر نفت، بنزین و اوزون دارد، بنابراین برخی شرکت‌ها شروع به تولید آن کردند.
به طور کلی تایرها از نظر روش تولید لاستیک به دو گروه «بایاس» یا اریب و «رادیال» تقسیم می‌شوند.
۱- تایرهای بایاس: در این تایرها قرارگیری لایه‌ها روی یکدیگر به صورت ضربدری است و جنس نخ مورد استفاده نایلون است.
۲- تایرهای رادیال: قرارگیری نخ‌های لاستیک به صورت ۹۰ درجه است و جنس این نخ‌ها از ریون است. تایرهای رادیال به سبب ویژگی‌هایی که دارند مثل مصرف سوخت کم، پایداری حرکتی، دوام و شتاب زیاد و… در سال‌های اخیر به تدریج جایگزین تایرهای بایاس شده‌اند.
معایب تایر بایاس نسبت به رادیال شامل مواردی چون سایش سریع‌تر، مصرف سوخت بیشتر، فرمان‌پذیری سخت‌تر در پیچ‌ها، ترمزگیری ضعیف‌تر و عملکرد بدتر در جاده‌های خیس می‌شود.
فرآیند تولید
تولید تایر برخلاف بیشتر فرآیندهای شیمیایی، فرآیندی ناپیوسته و کارگرمحور است، به همین دلیل، کسب بالاترین و بهینه‌ترین بهره‌وری همواره از اهداف اصلی فعالان این صنعت بوده است.
مرحله اول – اختلاط مواد و تهیه آمیزه لاستیکی: در این مرحله مواد اولیه در دستگاه مخلوط‌کن مخلوط شده و انواع آمیزه‌های لاستیکی تولید می‌شود. موادی که در تهیه آمیزه لاستیکی به کار می‌روند، عبارتند از: کائوچوها (طبیعی و مصنوعی)، دوده‌ها، روغن‌ها و مواد شیمیایی.
مرحله دوم – فرآیند ساخت و آماده‌سازی اجزای تایر: ساخت و آماده‌سازی اجزای تشکیل‌دهنده تایر در بخش‌های متفاوتی انجام می‌گیرد. ساخت ترد، دیواره‌ها، نوارهای لاستیکی سرشانه و هامپ در بخش اکسترودر، ساخت لایه‌ها (جزو عمده منجید تایر) در بخش‌های کلندر و برش لایه و ساخت آستر داخلی در گام کلندر، ساخت بلت سیمی روی دستگاه استیلاستیک و ساخت بید یا طوقه در بخش بیدسازی انجام می‌گیرد.
مرحله سوم – ساخت و مونتاژ تایر: برخلاف تایرهای سبک از جمله سواری بایاس که در یک مرحله ساخته می‌شوند، ساخت تایرهای رادیال سیمی سواری معمولا در دو مرحله انجام می‌گیرد. در مرحله اول منجید تایر شامل لایه‌ها، بید و دیواره‌ها آماده، سپس در مرحله دوم بلت سیمی و ترد به آن اضافه می‌شود.
مرحله چهارم – فرآیند پخت تایر و تست فنی: آخرین مرحله تولید تایر که تایر درآن شکل نهایی و خواص مکانیکی-دینامیکی خود را به دست می‌آورد، مرحله پخت یا ولکانیزاسیون است، بنابراین در این مرحله تایر با استفاده از عوامل پخت که هنگام مخلوط کردن آمیزه‌های لاستیکی به آن افزوده شده است، بعد از قرار گرفتن در پرس پخت شکل نهایی را به خود گرفته و با حرارت قالب و به دنبال ایجاد اتصالات عرضی در آمیزه‌های لاستیکی، خاصیت الاستیک پیدا می‌کند.
بررسی بازار جهانی تایر
یکی از نکات مثبت صنعت تایر این است که میزان تقاضا در خودروهای مستعمل بیش از خودروهای تولید شده طی یک سال است. بر اساس آمار منتشر شده توسط «انجمن تولیدکنندگان لاستیک و تایر آمریکا» سالانه حدود ۱۰۰میلیون دستگاه خودرو تولید می‌شود. این در حالی است که نیاز به لاستیک برای خودروهای سبک و سنگین و هواپیما حدود ۳میلیارد حلقه در سال است. بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تایر در دنیا شرکت‌های بریج استون (ژاپن)، میشلین (فرانسه)، گودیر (آمریکا)، کانتیننتال (آلمان)، ساموتیمو (ژاپن)، هانکوک (کره‌جنوبی)، پیرلی (ایتالیا)، یوکوهاما (ژاپن)، ژونگ چه (چین) و ماکسیس (تایوان) هستند (رتبه‌بندی بر اساس میزان درآمد است).
پیش‌بینی میانگین رشد صنعت تایر حدود 3 تا 4درصد خواهد بود که دلیل عمده آن نیز رشد توسعه صنعت خودرو در جهان است. با توجه به تثبیت قیمت نفت و رشد اقتصاد جهانی، با رشد تولید خودروی سواری در جهان، فروش تایر نیز افزایش خواهد یافت.
در ایران هم همان‌طور که آمار نشان می‌دهد فرآیند تولید و فروش این صنعت با توجه به رشد جمعیت و تولید خودرو همچنان رو به افزایش است. بسیاری از تحلیلگران مقدار فروش شرکت‌های لاستیکی را به تولید ایران خودرو و سایپا گره می‌زنند، اما باید گفت که اصلی‌ترین منبع تقاضای لاستیک به تعویض لاستیک خودروهای موجود مرتبط می‌شود.
در این گزارش سود و فروش شرکت‌های لاستیکی بازار سرمایه در دو سناریوی مختلف (میانگین نرخ دلار 25هزار و 32هزار تومان) تخمین زده شده است. طبق محاسبات انجام‌شده بر مبنای قیمت روز چهارشنبه 28 مهرماه، کمترین نسبت P/ E تحلیلی در صورت ثبات نرخ ارز را نماد «پکرمان» دارد که با P/ E 2/ 6واحد معامله می‌شود.
در سناریوی دیگر اگر نرخ ارز به اعداد بالای 30هزار تومان برسد به صورتی که میانگین نرخ ارز روی 32هزار تومان تثبیت شود، باز هم کمترین P/ E تحلیلی را «پکرمان» دارد که این نسبت برای نماد مذکور 8/ 4 برآورد شده است. البته نکته مهم اینجاست که بیشترین اهرم را نسبت به افزایش نرخ ارز نماد «پاسا» دارد به طوری که نسبت P/ E تحلیلی این نماد از 4/ 8 به 5 کاهش پیدا می‌کند که بسیار چشمگیر است. از نظر فروش هم به نظر «پکویر» فروش مناسبی را نسبت به ارزش بازارش دارد. در کل به نظر می‌رسد با توجه به افزایش نرخ اخیر P/ Eهای تحلیلی در این صنعت به سناریوی دوم، یعنی سودسازی بیشتر نزدیک‌تر باشند.
