داستان ورود تاکسی به ناوگان حمل و نقل
آن سال‌ها مثل این روزها نبود که بچه‌ها از 3-4 سالگی گوشی موبایل دست‌شان باشد و با هوش فوق العاده‌ای بتوانند حتی بازی‌های جدید را نصب کرده و ساعت‌ها سرگرم بازی شوند.
شما یادتان نمی‌آید؛ بچه‌های قد و نیم قد تو کوچه پس کوچه‌ها دور هم حلقه می‌زدند، می‌چرخیدند و می‌خواندند: “ثریا برو گمشو، برو تاکسی سوارشو، اگه تاکسی گرونه، اتوبوس یه قرونه”
حتی نمی‌دانستند این شعررا غلط می‌خوانند. اما آیا می‌دانید داستان این شعراز کجا شروع شده است؟
در آن دوران استقبال و البته ازدحام مردم در اتوبوس‌ها به حدی بود که حتی جای سوزن انداختن هم نبود. در چنین شرایطی سوار شدن به اتوبوس برای خانم‌ها خیلی سخت‌تر بود.
تاکسی‌ها هم در این میان از فرصت استفاده کرده و حسابی بازار گرمی می‌کردند؛ حتی برای سوار کردن خانم‌ها نیزاین شعر را ساخته بودند:
اتوبوس برو گمشو
خانم تاکسی سوارشو
اگر تاکسی گرونه
اتوبوس یه قرونه
با انتهای این شعر به اتوبوس‌هایی اشاره می‌کردند که در آن مردم روی سریکدیگرسوار شده بودند.
البته خواندن متن کامل این شعر که توسط شوفرها خوانده می‌شد نیز خالی از لطف نیست:
درشکه برو گمشو
خانم تاکسی سوار شو
اگه تاکسی گرونه
اتوبوس قرونه
درشکه‌چی پیش نیاد
چرخ تو من می‌شکنم
تو از چرم و پارچه‌ای
من از جنس آهنم
شوفر تاکسی منم
با سورچی ها دشمنم
همین روزا توی شهر
تاکسی فراوون میشه
درشکه‌چی در برو
نرخ تو ارزون میشه
شوفر تاکسی منم
با سورچی‌ها دشمنم
شوفر تاکسی منم
شوفر پر مکر و فن
تا بشینم پشت رل
گل می‌کنه عشق من
شوفر تاکسی منم
با سورچی‌ها دشمنم
چون که در این شهر ما
تاکسی فراوان میشه
اسب تو در این میان
لاغر و بی‌جون میشه
شوفر تاکسی منم
با سورچی‌ها دشمنم…
اولین تاکسی‌ها در جهان
جالب است بدانید اولین تاکسی دارای موتور در سال ۱۸۹۷ در اشتوتگارت آلمان توسط” دایملر” تولید شد. فرانسوی‌ها در سال ۱۸۹۹ تاکسی با سوخت بنزین تولید کردند.“هاری آلن” امریکایی تاکسی را از فرانسه به نیویورک برد و نام” تاکسی” را برای او انتخاب کرد که معنای حرکت آهسته در روی زمین را می‌دهد. رنگ زرد تاکسی نیز توسط “هنری آلن” برای این وسیله نقلیه انتخاب شد تا از راه دور نیز قابل تشخیص باشد.
کرایه تاکسی 5 قِران بود
در اوایل سال ۱۳۲۵ شرکت”ب.ب.تاکسی” با چندین دستگاه اتومبیل کوچک فیات شروع به کار کرد جالب است بدانید آن روزها کرایه مسافران درخیابان‌های خلوت تهران ۵ قِران بود.
در آن دوران بازار تاکسی‌رانان حسابی سکه بود زیرا مقابل هتل‌ها، سینماها و تئاترها می‌ایستادند. دقیقاً مانند آژانس‌های این روزها مسافران را به صورت تک نشین یا خانوادگی به مقصد می‌رساندند. همین امر منجر به افزایش تعداد اتومبیل‌های شرکت تاکسیرانی در چند ماه شد.
شرکت خصوصی تاکسیرانی توسط خانم فخرالدوله
در این میان افرادی مانند “خانم فخرالدوله” یا همان مادر“علی امینی” نخست وزیر دوره حکومت محمدرضا پهلوی به فکر ایجاد شرکت خصوصی تاکسیرانی افتادند. او در سال ۱۳۲۶ صد دستگاه تاکسی خریداری کرد و با هدف ایجاد اشتغال آنها را در اختیار ۱۰۰ نفر از شوفرهای بیکار وعیال‌وار گذاشت.
علاوه بر شرکت “ب.ب تاکسی” و “خانم فخرالدوله” برخی افراد پولدار با توجه به پولی که در جیب داشتند یک یا دو دستگاه تاکسی می‌خریدند و به شوفرها کرایه می‌دادند.
قاعده کار با تاکسی 40-60 بود. به عنوان مثال اگر شوفر یک تومان کرایه تاکسی دریافت می‌کرد ۴ قِران در جیبش می‌رفت و ۶ قِران نصیب تاکسی‌دار می‌شد.
تبدیل سواری به تاکسی
اوایل با اجازه نامه از شهربانی هرخودرویی را می شد؛ تاکسی کرد. البته پس از رنگ کردن گلگیرهای جلو و عقب به رنگ سفید؛ اما بعداً تصمیم گرفته شد؛ فقط بعضی خودروها تاکسی شوند.
تاکسی‌های آن دوران بیشتر فیات، آریا، آهو و چند برند دیگر بود. از سال 1347 به بعد نوع خاصی از پیکان، تبدیل به تاکسی شد. و رفته رفته تاکسی غیر پیکان جمع شد. پس از سال 1370 تاکسی های رنو ۲۱ و هیوندا نیز وارد شدند؛ اما درحال حاضر بیشتر تاکسی پژو405، سمند و پرایدهستند. گرچه خودروهای دیگری نیزبه صورت تاکسی درآمده اند حتی هنوز هم تاکسی پیکان داریم . برخی از تاکسی امروزی بسیار لاکچری انتخاب شده‌اند.
رانندگی با کت وشلوار
جالب است بدانید رانندگان تاکسی از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۲ باید کت شلوار به تن می‌کردند و آرمی فلزی که تصویری از یک اتومبیل روی آن حک شده بود را روی یقه کت خود نصب می‌کردند.
بخشنامه‌ای هم از سوی شهربانی کل کشور در سال ۱۳۲۵ وجود داشت که به عنوان وظایف مقرره مالک و راننده اتوتاکسی‌های تهران شناخته می‌شد که شامل ۱۵ بند بود و مالک یا راننده خودرو باید به تمامی این بندها متعهد باشند.
تاکسی‌های شهری حق کارکردن درحومه شهر را نداشتند
به عنوان مثال دراین بخشنامه آمده بود اتوتاکسی‌ها باید حتماً نو بوده و برای تاکسی مناسب باشند. رانندگان با گواهینامه‌های خود باید قبلا به اداره راهنمایی معرفی شوند. هم‌چنین ظرفیت هر تاکسی بر اساس این بخشنامه 3 نفر بود. مالک و راننده باید به اجرای نرخ مصوبه شهرداری پایبند می‌بودند.
از طرفی تاکسی‌های شهری حق کار کردن درحومه شهر را نداشتند.
رانندگان موظف بودند هنگام سوار شدن مسافر در تاکسی بلیط را به دست مسافر داده، پس از گرفتن وجه و اطلاع از مقصد مسافر فوراً حرکت می‌کردند.
جالب آنجاست که راننده حق نداشت در صورتی که صندلی های عقب تاکسی بدون مسافر باشد؛ کنار خود مسافر سوار کند.
مالکین تاکسی موظف بودند هر ماه یک مرتبه کارکنان را به بیمارستان شهرداری بفرستند و برگه تندرستی برای آنان بگیرند.
در اواخر سال ۱۳۲۷ شهربانی و اداره راهنمایی تصمیم گرفتند با هدف ایجاد نظم و انضباط بیشتر رسماً و مستقلاً رانندگان تاکسی را کنترل کنند.
در همین راستا اجازه نامه‌هایی برای رانندگان چاپ کردند. مشخصات راننده در کنارعکس به آن الصاق شده بود. این اجازه نامه به صورت دو رو به شیشه جلوی تاکسی نصب می‌شد. هم از بیرون و هم از درون ماشین مسافران می‌توانستند این اطلاعات را بخوانند.
این اجازه نامه‌ها تا اواخر دهه ۴۰ توسط شهربانی برای رانندگان صادر می‌شد. پس از آن رانندگان تاکسی تعاونی تاکسیرانی و اتحادیه تاکسیرانی تشکیل دادند. بعداز آن اجازه‌نامه‌ها به دفترچه‌ای به نام کارنامه تبدیل شد که تا کنون ادامه دارد.
