سطح روابط ایران و چین پس از نیم قرن به روابط راهبردی ارتقاء یافت. اگر در گذشته چین برای ما تولید کننده سوزن ته گرد و چرخ خیاطی به حساب می آمد؛ بعدتر به تولید کننده اجناس فیک و بی کیفیت و نهایتاً تامین کننده همه کالاهای آماده مصرف تبدیل شد؛ اکنون اما چینی ها شریک، متحد و اولویت اول تجارت، خدمات و همکاری های علمی و سرمایه گذار بزرگ در کشور ما هستند.
بی اعتمادی به خلقیات چینی
به اعتقاد برخی تحلیل گران مسائل ایران، منطقه و جهان، همکاری در سطح راهبردی (استراتژیک یا همان سیاست کلی) برای ایران یک انتخاب نبوده است. بلکه تنها روزنه تنفس و باقی‌ماندن ایران در صحنه منطقه خاور میانه و جهان است. بعضی پا را فراتر گذاشته حفظ ثبات داخلی کشور را نیز از پی‌آمدهای این توافق نامه می‌دانند. این در حالی است که عموم مردم ایران و جهان فرهنگ و خلقیات مردم چین را متخص کشور چین و بسیار متفاوت با مشترکات فرهنگی سایر ملل می دانند. حزب حاکم چین را خشن، بی رحم، غیر قابل پیش بینی و اعتماد می دانند.
نیاز مبرم چین به اتحاد و شراکت با ایران
نه دچار خود بزرگ بینی شده‌ایم و نه متوهم، اصولا در سیاست و مناسبات جهانی جایی برای احساسات نیست. همه کشورها با هم براساس منافع ملّی و کسب امتیاز بیشتر همکاری می کنند. اخلاق، فرهنگ و انصاف به وجه مطرح نیست. مگر به صورت ابزاری (متاسفانه).
چین برای آن که قدرت اوّل اقتصادی جهان باشد به جاده نیازمنداست. هرچه همواره‌تر، کوتاه‌تر، امن و ارزان‌تر بهتر…
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی، سیاست زیربنایی سلطه ناپذیری، تلاش برای محوریت و مرجعیت ذهنی و جلب اعتماد مردم خاورمیانه، تنش شدید با آمریکا و در نتیجه هم پیمانان یا وابستگان منطقه ای آن؛ یک شریک و متحد مطمئن، قابل پیش بینی، سرپل نفوذ فرهنگی و همرزم با انگیزه برای چین است.
رئوس توافق تهران و پکن چیست؟
محتوای توافق 25 سال ایران و چین
4 هدف توافق
وانگ یی، وزیر خارجه چین امروز «سند برنامه همکاری جامع جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» را همراه با همتای ایرانی خود امضا کرد، اصل سند منتشر نشده اما روایتی از آن وجود دارد که مفاد آن را تا حدودی به تصویر کشیده است.
به گزارش قطعات خودرو به نقل از اقتصادنیوز؛ کمی بیشتر از ۵ سال پیش، اندکی پس از اجرایی شدن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد -که در تأیید برجام بود- شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین در سفری رسمی به ایران آمد و بنابر گزارش‌ها پس از موافقت پکن با پیشنهاد تهران برای تنظیم روابط راهبردی بلندمدت در بازه ۲۵ساله، طرفین در بیانیه‌ای مشترک به تاریخ ۳ بهمن ۱۳۹۴ اعلام کردند که روابط را به سطح مشارکت جامع راهبردی ارتقاء دادند و در بند ۶ این بیانیه ضمن ابراز تمایل برای رایزنی و مذاکره جهت انعقاد سند همکاری بلندمدت، آمادگی خود را اعلام نمودند.
پس از آن وزارت امور خارجه همکاری با نهادهای مختلف کشور جهت تهیه نسخه پیش‌نویس برنامه همکاری جامع را آغاز کرد و پس از جلسات و رایزنی‌های متعدد و تدوین نسخه پیش‌نویس، جواد ظریف در سفر رسمی شهریور ۱۳۹۸ آن را به دولت چین تحویل داد. کمتر از یک سال بعد یعنی در بهار ۱۳۹۹، دولت چین بصورت نظر رسمی خود را درباره پیش‌نویس پیشنهادی ایران اعلام کرد. در نهایت پس از بررسی سند توسط وزارت خارجه و دیگر نهادهای کشوری و طی فرآیندهای قانونی در تاریخ ۳ تیر ۱۳۹۹ هیئت دولت مجوز رسمی آغاز مذاکرات برای امضای برنامه همکاری جامع بر اساس منافع متقابل بلندمدت را به وزارت امور خارجه اعطاء کرد.
در مهرماه ۱۳۹۹ با سفر جواد ظریف به چین، طرف ایرانی پیشنهادهای اصلاحی و تکمیلی خود را با دولت چین مطرح کرد و طرف چینی هم نهایتاً در نیمه اسفند ۱۳۹۹، نظرات خود پیرامون سند مذکور را به اطلاع ایران رساند. و بنابر اعلام رسمی سخنگوی وزارت امور خارجه، این سند، امروز ۷ فروردین ۱۴۰۰ در دومین روز سفر وانگ یی به ایران، توسط وزرای امور خارجه دو کشور امضاء می‌شود.
مفاد و محتوای سند
بر اساس آنچه به عنوان متن فارسی نسخه نهایی پیش نویس قرارداد ایران و چین به همراه ضمایم آن در شبکه های اجتماعی منتشر شده (در بخش بعدی این متن تأییدنشده جهت اطلاع مخاطبان آمده است)، به نظر می‌رسد این سند همکاری بیشتر یک تفاهم‌نامه است تا یک توافق‌نامه دقیق و مدون مانند برنامه جامع اقدام مشترک (برجام). به عبارتی این مشارکت راهبردی بین ایران و چین، طرحی است که نشان می‌دهد هر دو طرف در زمینه‌های مختلفی متمایل به همکاری با یکدیگر هستند و درباره یک نقشه راه برای ارتقای روابط همه‌جانبه در راستای عملیاتی کردن مشارکت جامع راهبردی توافق نموده‌اند.
به بیان دیگر در این سند هیچ پروژه اجرایی تعریف‌شده‌ای (حاوی عناصر یک تعهدنامه یا قرارداد همچون تاریخ‌های اجرایی، مبالغ سرمایه‌گذاری و اعداد و ارقام مربوطه) وجود ندارد و صرفاً راهبرد بلندمدت همکاری میان دو کشور در حوزه‌های مختلف اقتصادی، علمی، صنعتی، تجاری، امنیتی، نظامی و … را به شکل کلی بیان کرده و بندهای این سند و ضمیمه‌های آن به نوعی چارچوب کلی پروژه‌ها و قراردادهای مورد نیاز آتی را تعیین نموده است. بنابراین حتی تا اجرایی شدن اقدامات کوتاه‌مدت احتمالاً هنوز زمان زیادی باقی مانده است. همچنین این سند هنوز فاقد ضمانت‌های اجرایی است که آن را به توافقی الزام‌آور بدل کند.
از سوی دیگر مسائل عملی هنوز حل نشده باقی مانده‌اند و حوزه‌ها و ابعاد همکاری در توافق‌هایی جداگانه ذیل این سند باید به صورت جزء به جزء مورد توافق قرار گیرند. همچنین چالش‌های فراوانی در مسیر اجرایی شدن این طرح وجود خواهد داشت، چراکه علاوه بر کشورهای رقیب که می‌خواهند جای ایران را در تعامل با چین بگیرند، کم نیستند بازیگران قدرتمندی که اجرای این توافق را بر باد رفتن اهرم فشار غرب می‌دانند که ایران را از تنگنای تحریم‌های اقتصادی بیرون می‌کشد.
با این حال این سند را می‌توان برنامه‌ای جامع در حوزه‌های مختلف اعم از سیاسی-راهبردی، اقتصادی و فرهنگی دانست که در چشم‌انداز بلندمدت، همکاریهای همه‌جانبه طرفین را دنبال می‌کند؛
در بعد سیاسی-راهبردی (نظامی-دفاعی-امنیتی) ایجاد سازوکارهای دائمی برای تنظیم همکاریها و مواضع هماهنگ، ارتقای تبادلات و رایزنی‌های نزدیک جهت توافق طرفین پیرامون موضوعات مورد نظر در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی، تقویت زیرساخت‌های دفاعی، مقابله با تروریسم و برگزاری مانورهای منظم نظامی از جمله مهمترین گام‌های مورد نظر در این سند است.
در بعد اقتصادی استفاده از ظرفیت‌های بالقوه برای افزایش همکاریهای اقتصادی یکی از محورهای اصلی این برنامه بلندمدت است که از جمله می‌توان به پیوند دادن ایران به زنجیره تامین ارزش محور از طریق تکمیل زنجیره‌های مکمل فرآوری داخلی، تولید مشترک به منظور تامین بازارهای داخلی دو کشور و کشورهای ثالث، و در نهایت بهره‌برداری از ظرفیت‌های ایران از جمله نیروی کار جوان و ماهر اشاره کرد. همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن، و انرژی با تکیه بر دغدغه‌های توسعه ملی پایدار و زیست‌محیطی از اهداف مورد تأکید در این برنامه است. بهره‌برداری حداکثری از مزایای ژئوپلیتکی و ژئواکونومیک کشور با مشارکت موثر ایران در طرح کمربند-جاده دولت چین، در قالب همکاری در حوزه‌های زیرساختی، ارتباطی (ریلی، جاده‌ای، دریایی و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت نیز در این سند مورد تاکید قرار گرفته است. همچنین تسهیل فرآیندهای موثر در روابط اقتصادی و تجاری در راستای پویایی بنگاه‌های اقتصادی و بخش خصوصی، تسهیل همکاریهای مالی-بانکی، گمرکی، مقررات زدایی، اعطای تسهیلات منطبق با قوانین در مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، تقویت تجارت غیرنفتی با تمرکز بر دو حوزه کشاورزی و دانش‌بنیان مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
در بعد فرهنگی نیز ارتقای همکاریها در حوزه گردشگری، رسانه‌ای، دانشگاهی، نهادهای مختلف غیردولتی فرهنگی، انجمن‌های دوستی و سازمان‌های مردم‌نهاد، و نیز سرمایه‌گذاری برای تکمیل زیرساخت‌های لازم جهت ارتقای همکاریهای فرهنگی از جمله در صنعت گردشگری در این سند جامع مورد تاکید قرار گرفته است.
گفتنی است، متن منتشر شده به عنوان متن فارسی نسخه نهایی پیش نویس قرارداد با عنوان «برنامه همکاریهای جامع فیمابین جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران» در شبکه‌های اجتماعی از سوی هیچ نهاد یا منبع رسمی تأیید نشده و اقتصادنیوز بدون تأیید یا تکذیب صحت این متن، جهت آگاهی مخاطبان آن را به شرح زیر بازنشر می‌کند:
مقدمه
جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی ایران که در این متن طرف‌ها نامیده می‌شود.
– دو تمدن کهن آسیایی و دو شریک نزدیک در عرصه های تجاری، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی هستند، با دیدگاه ها و منافع مشترک بسیار در عرصه دوجانبه و چندجانبه بوده و یکدیگر را شریک راهبردی مهم خویش تلقی می کنند.
– با به رسمیت شناختن مشترکات فرهنگی، چندجانبه گرایی، حمایت از حق ملت ها برای برخورداری از حق حاکمیت برابر و مدل توسعه بومی خود و اشتراک دیدگاه‌هایی مشابه در مورد مسائل مختلف جهانی که موجب گسترش روابط آنها به سطح راهبردی مبتنی بر منافع متقابل و رویکرد برد – برده شده است.
– با داشتن روابط عمیق و دوستانه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در ۱۹۷۱ با زمینه‌های مساعد برای همکاری در حوزه‌های انرژی، زیرساخت، منتم علوم و فن‌آوری و غیره، رهبران دو طرف قویا متعهد به گسترش روابط و درخواست برنامه برای تقویت روابط بوده‌اند.
– با اطمینان از اینکه این سند ترمیم کننده فصلی جدید در سپهر مناسبات دو تمدن بزرگ آسیایی چین و ایران و گامی موثر جهت تحقق اراده مشترک رهبران در جهت تعمیق روابط دوجانبه و تقویت همکاریهای دوجانبه در زمینه‌های مختلف در چارچوب ابتکار «کمربند – راه» می‌باشد؛ – با هدف عملیاتی شدن بند ششم بیانیه مشارکت در خصوص ایجاد مشارکت جامع راهبردی بین جمهوری خلق چین و جمهوری اسلامی که ژانویه ۲۰۱۶ میلادی منتشر شده و تاکید می‌کند بر ضرورت ایجاد مکانیزم و فراهم آوردن زیر ساخت‌های لازم برای توسعه همکاریها در یک چشم انداز ۲۵ ساله.
دو طرف در خصوص موارد زیر تفاهم نمودند؛
بند اول؛ چشم‌انداز
سوق دادن مشارکت راهبردی جامع چین – ایران، مبتنی بر رویکرد برد-برد در زمینه دوجانبه منطقه ای و روابط بین الملل
بند دوم؛ ماموریت
با در نظر داشتن ظرفیت‌های عظیم همکاری، طرفین در چارچوب این سند، برای دستیابی به اهداف زیر همکاری خواهند کرد؛
– گسترش همکاریهای دوجانبه اقتصادی و تجاری
– تعامل موثر بین دستگاه های عمومی دولتی و بخش خصوصی و مناطق آزاد و ویژه
– افزایش میزان اثرگذاری در حوزه‌های اقتصادی، فناوری و گردشگری
– مشارکت راهبردی در حوزه های مختلف اقتصادی
– گسترش همکاریها بین دانشگاه ها، بخشهای فناوری و علمی
– بازنگری موثر و مستمر همکاری های مشترک اقتصادی به منظور فائق آمدن بر موانع و چالش‌ها
– حمایت از مواضع یکدیگر و همکاری در مجامع بین المللی و سازمان‌های منطقه‌ای
– تقویت اجرای قانون و همکاریهای امنیتی در حوزه‌های مختلف از جمله مبارزه با تروریسم
– گسترش همکاری نظامی برای تقویت ظرفیت‌های دفاعی و راهبردی
– همکاری در زمینه‌های دیگر.
بند سوم؛ اهداف اساسی
طرفین، اهداف اساسی این سند را با در نظر داشتن سیاستهای راهبردی دوجانبه، ظرفیت‌های همکاری و فرصت‌ها و شرایط واقعی به شرحی که در ضمیمه شماره (۱) آمده است، تدوین نموده‌اند.
بند چهارم؛ زمینه‌های همکاری
طرف‌ها برای گسترش و توسعه همکاریهای جامع به شرح ضمیمه شماره (۲) همکاری خواهند نمود. برخی از حوزه‌های مرجح به شرح زیر هستند:
انرژی شامل نفت خام (تولید، حمل، پالایش و امنیت تامین) پتروشیمی، انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی هسته‌ای غیر نظامی.
بزرگراه، خط آهن و اتصالات دریایی به منظور ارتقای نقش ایران در ابتکار کمربند-جاده.
همکاریهای بانکی با استاندارد بالا، با تاکید بر استفاده از ارزهای ملی، با تصریح بر مقابله با پولشویی، تامین مالی تروریسم و جنایت‌های سازمان یافته.
همکاریهای گردشگری، علمی- آکادمیک، فناوری و تبادل تجارب در آموزش نیروی انسانی ریشه کن کردن فقر و بهبود وضعیت معیشت مردم در مناطق کمتر توسعه یافته.
بند پنجم؛ اقدامات اجرایی
طرفین بر مبنای اصول و منافع مشترک، و منطبق بر اصول تجارت میان بنگاه‌های اقتصادی، همکاریهای جامع راهبردی خود را در تمامی حوزه‌ها با اجرای اقدامات مندرج در ضمیمه ۳ این سند گسترش می‌دهند.
بند ششم؛ نظارت و اجرا
۱. برای هماهنگی و نظارت بر کاربرد مفاد این سند، طرفین یک سازوکار به سرپرستی مقامات عالی و ذیصلاح به نمایندگی از رهبرانشان ایجاد می‌کنند.
۲. در این راستا، نمایندگان عالی‌رتبه، دیدارهای سالانه خواهند داشت و در صورت نیاز مقامات مرتبط، جلسات مشورتی با همتایانشان خواهند داشت.
۳. وزارت خانه‌های امور خارجه دو کشور، به عنوان مقامات مسئول، با همکاری سایر وزارتخانه‌ها، از جمله وزارت بازرگانی چین و وزارت امور اقتصاد و دارایی ایران، وظیفه نظارت بر اجرای مفاد این سند و ارائه گزارش پیشرفت همکاری را به رهبرانشان در زمان‌های مناسب دارند.
بند هفتم؛ همکاری در کشور ثالث
با توجه به علایق مشترک در ابتکار کمربند – جاده، طرفین، همکاری دوجانبه و چند جانبه را از طریق برنامه‌های مشترک در کشورهای همسایه یا ثالث تشویق می‌کنند.
بند هشتم: نفی فشارهای خارجی
در راستای حمایت از اصل چند جانبه گرایی، طرفین در مقابل فشارهای غیرقانونی طرف‌های ثالث، از اجرای مفاد این سند حفاظت می‌نمایند.
بند نھم؛ مفاد نهایی
۱- هرگونه اصلاح در ضمائم این سند (موضوعات مطروحه در بندهای ۳، ۴، ۵) باید با رضایت متقابل طرفین و از طریق هماهنگی و مشاوره انجام شود.
۲- در صورت ضرورت، برای تسهیل در اجرای موضوعات مورد توافق طرفین می‌توانند با ارائه پیشنهادهای برای اصلاح یا به‌روزرسانی سند حاضر اقدام کنند. این امر نباید بر اجرای پروژه‌های توافق شده تاثیر بگذارد یا مانع شود.
۳- ضمائم ابن سند جزء لاینفک آن محسوب می‌شوند.
۴- این سند از تاریخ امضا به مدت ۲۵ سال اجرایی خواهد بود.
این سند در تاریخ … ( برابر با … تقویم ایرانی) در شهر … در سه نسخه به زبان چینی، فارسی و انگلیسی به امضاء رسید؛ هر یک از نسخ از اعتبار یکسان برخوردار است. در مواقع اختلاف، نسخه انگلیسی ملاک عمل می‌باشد.
[محل امضا] از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران / از طرف دولت جمهوری خلق چین
ضمائم برنامه همکاریهای جامع
ضمیمه شماره ۱: اهداف اساسی
با تلاش مشترک دو طرف، چین به عنوان یک واردکننده ثابت نفت خام ایران خواهد بود و امیدوار است که ایران به نگرانی های چین درباره بازگشت سرمایه گذاری در بخش نفت ایران توجه نماید. طرف چینی نیز متقابلا به استفاده بهینه از منابع مالی به دست آمده از فروش نفت به چین توجه نماید.
ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی ایران در ابتکار پهنه-راه از طریق توسعه حمل و نقل چند وجهی اعم از شبکه های ریلی بزرگراهی، دریایی و هوایی و نیازهای ملی و منطقه ای.
ارتقاء همکاریهای بانکی، تامین مالی و بیمه ای .
توسعه سرمایه گذاری در حوزه های مختلف اقتصادی اعم از نفت، پتروشیمی، صنایع سنگین. کشاورزی، سلامت، برق، شبکه های هوشمند و دانش بنیان و منابع نوین مانند ارتباطات، خدمات و گردشگری
توسعه همکاری ها در زمینه انتقال و توسعه فناوری های نوین اعم از انرژی های پاک، انرژی تجدیدپذیر، احداث نیروگاه فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی، بخش سلامته کشاورزی و غیره،
عملیاتی نمودن ظرفیت های دو کشور در جهت اجرای پروژه های کلان صنعتی و معدنی
توسعه ظرفیت های تجاری بازرگانی و بهبود ظرفیت سازی در همکاری های گمرکی
توسعه همکاری ها در زمینه تولیدات کشاورزی، دارویی و بهداشتی و صنایع نواوری
توسعه همکاری های گردشگری از جمله تشویق سرمایه گذاری و توسعه منابع و زیرساخت های گردشگری
گسترش دانش و به اشتراک گذاشتن فناوری های نوین به منظور حفظ محیط زیست در عرصه های مختلف
تقویت بسترسازی جهت همکاری تشکل های فنی و مهندسی در بخشهای مختلف اقتصادی و تسهیل صدور خدمات فنی و مهندسی
مشارکت در زمینه های زیرساختی دریایی و بندری اعم از ساخت سازه های دریایی، شناورها، توسعه بنادر و تجهیزات و تاسیسات مرتبط با آن،
بحث در مورد همکاری در پروژه های انرژی ایران
همکاری در احداث شهرهای جدید در ایران
همکاری در ایجاد مراکز صنعتی محور/خدماتی محور/فناوری محور در بنادر و جزایر منتخب با هدف تولید و صادرات خدمات و کالاهای مشترک به کشورهای منطقه
توسعه و تقویت همکاری های علمی، فنی، حقوقی و اقتصادی در حوزه های مختلف فضای مجازی و و تجهیزات کاربر نهایی
تشویق سرمایه گذاری در نیروگاههای تولید برق
توسعه همکاری های نظامی، دفاعی و امنیتی در حوزه های آموزشی پژوهشی، صنایع دفاعی و تعامل در موضوعات راهبردی
تعمیق مشارکت جامع راهبردی در حوزه همکاری های سیاسی دوجانبه، منطقه ای و بین المللی
ضمیمه شماره ۲: عناوین اصلی برای برنامه همکاریهای جامع ۲۵ ساله
الف- حوزه نفت و انرژی
تامین امنیت بلند مدت انرژی
تلاش مشترک برای ایجاد مکانیزم واردات پایدار نفت خام از ایران،
تشویق شرکت های طرفین برای توسعه میادین نفتی ایران از طریق مشارکت با سرمایه گذاری مشترکه تامین انرژی مورد نیاز چین
گفتگو درباره مشارکت در ایجاد و تجهیز مخازن ذخیره نفت، گاز و محصولات پتروشیمی در دو کشوره
تشویق مشارکت شرکت های چین در سرمایه گذاری و تامین مالی طرح های برق، انرژی، آب و فاضلاب
مشارکت چین در انتقال دانش فنی انتقال تجربیات در زمینه تدوین برنامه ریزی های راهبردی به صنعت آب و برق ایران
ب) مشارکت فعال در کمربند- راه
۱. کریدورهای منطقه‌ای-بین‌المللی
با پیروی از اصل پیگیری منافع مشترک، از طریق مشاوره و همکاری، ایجاد مشارکت فعال در کریدورهای جنوب من شمال (بندر چابهار – آسیای مرکزی و جنوب غرب (چابهار و بندرعباس به ترکیه و جمهوری آذربایجان)،
گفتگو درباره آغاز احداث کریدور خط آهن زیارتی، پاکستان ایران-عراق-سوریه و پروژه های مرتبط
۲. شبکه ریلی ملی
با پیروی از سه اصل اقتصادی، احترام به مالکیت خصوصی محوریت بازار و رقابت، بیشبرد تکمیل خط آهن شرق – غرب ایران
تشویق اجرای مشتری پروژه های خط امن و بزرگراهی-جاده‌ای ایران
۳. همکاریهای منطقه ای
انتقال منابع انرژی شامل نفت و گاز از غرب به شرقی ایران
تامین گاز برای پاکستان و چین با استفاده از کریدور اقتصادی چین – پاکستان (CPEC
طراحی و اجرای برنامه های مشترک توسعه منابع و انتقال انرژی در عراق
مشارکت چین در تولید و انتقال انرژی برق بین ایران و کشورهای همسایه
سرمایه گذاری مشترکه برای ساخت نیروگاه و خطوط انتقال برق در پاکستان، افغانستان، عراق و سوریه و امکان همکاری مشترک برای صادارت برق در چارچوب ابتکار کمربند-راه به پاکستان و افغانستان و تبادل برق با ایجاد کریدور شرق به غرب ایران
همکاری مشترک در تامین و تبادل برق کشورهای مسیر جاده ابریشم در قالب ابتکار کمربند-راه
– ارائه پیشنهادهای جامع احداث و ارتقاء توان نیروگاه های برق آبی با تکنولوژی های نوین در قالب صندوق جاده ابریشم و سایر اشکال قراردادی و سرمایه گذاری
– همکاری مشترک در ایجاد نیروگاههای مقیاس کوچک و زودبازده برای ایران و منطقه.
ج) توسعه سواحل مکران
مشارکت در توسعه بندر جاسک
مشارکت در تاسیس یک شهر صنعتیه
مشارکت در ساخت پالایشگاه و صنایع پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم
مشارکت در ساخت شهرهای گردشگری
همکاری در سایر زمینه های محیط زیستی، بنادر دریایی، علم و فناوری و شهرهای هوشمند.
د) همکاری در زمینه فناوری و ارتباطات از راه دور
۱. تعریف پروژه های مشترک برای توسعه و تقویت شبکه زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطاتی
توسعه نسل پنجم ازتباطات از راه دور
خدمات اساسی (شامل موتورهای جست وجوگر، پست الکترونیک و پیام رسان های اجتماعی)؛
تجهیزات ارتباط از راه دور ( شامل مسیریاب جی پی اس، سوئیچ، سرور ما و ذخیره اطلاعات)
تجهیزات کاربر نهایی از تلفن همراه، تبلت، لب تاپ)
گفتگو در باره همکاریهای ممکن در خصوص توسعه نرم افزارهای پایه از قبیل و سیستم عامل رایانه ها و تلفن های همراه به مرور گرها و آنتی ویروس ها و اجرای چنین همکاری هایی در موعد مناسب
٢. تعریف پروژه های مشترک و آزمایشی در زمینه فناوری های هوشمند و هوش مصنوعی
٣. انجام تحقیقات مشترکه توسط دانشگاه های دو کشور و توسعه همکاری با شرکت های دانش بنیان و اکوسیستم کسب و کارهای نوآورانه و استارت آپ ها
۴. تقویت همکاریها در طرحهای طیف فرکانس رادیویی و هماهنگی در فرکانسهای ماهواره ای در صحنه بین المللی و غیره .
ه) زمینه های همکاری مالی، اقتصادی و تجاری
۱. توسعه همکاری های بانکی، مالی و بیمه ای بر اساس مفاد ضمائم سند حاضره
۲. همکاری در زمینه کشاورزی، سلامت مطابق بر اساس مفاد ضمانم سند حاضر
۳. همکاری در زمینه گردشگری و میراث فرهنگی بر اساس مناد ضمائم سند. حاضر
۴. ایجاد مکانیزم تسویه مالی تجاری دوجانبه به منظور گسترش و تقویت روابط تجاری
۵. گفتگو و آغاز برنامه های تامین اعتبار مرتبط برای حذف موانع اجرای همکاریهای بین دو کشور
۶. تعریف کاهش فقر مشترک و اجرای پروژه های توسعه منطقه ای در مناطق کمتر توسعه یافته در کشور
و) همکاری های نظامی دفاعی و امنیتی دوجانبه
همکاری دفاعی و رایزنی در حوزه های منطقه ای و بین المللی از جمله در زمینه امور راهبردی و مبارزه با تروریسم
– توسعه همکاری های دفاعی در حوزه های آموزش، تبادل أستاد و دانشجو، پژوهش، رزمایش، تبادل تجربیات نظامی و دیامی، فناوری و صنعت دفاعی
ز) همکاری سیاسی
– تعریف سازوکارهای لازم برای تقویت روابط جامع راهبردی و گشور
– تقویت همکاری ها در مجامع، مازمانها و نهادهای منطقه ای و بین المللی
ضمیمه ۳: اقدامات اجرایی
– اقدامات اجرایی کوتاه مدت
۱. نفت و انرژی
طرفین توافق نمودند در شرایط مناسب نسبت به موارد زیر اقدام نمایند .
عرضه پایدار نفت خام به چین
انعقاد قرارداد همکاری در پروژه های بالادستی و پایین دستی در صنعت نفت ایران با شرکتهای توانمند چینی
مشارکت در ساخت و تجهیز مخازن ذخیره سازی نفت و فرآورده های نفتی در ایران چین و یا سایر نقاط جهان : مشارکت در احداث، توسعه ظرفیت خطوط انتقال انرژی ایران از جمله خطوط لوله نفت، گاز فرآورده های نفتی و شبکه برق ،
افزایش صادرات محصولات پتروشیمی ایران به چین و همکاری درباره تولید برق و کود از زباله های شهری
همچنین طرفین توافق نمودند به همکاری در زمینه های زیر اقدام نمایند
– تسهیل در اجرا و تکمیل پروژه های نیمه تمام توانی شده با ترکیبات پیشین
– تشویق سرمایه گذاری، تامین مالی و اجرای نیروگاه های حرارتی و همکاری جهت ساخت نیروگاه های برق آبی، تصفیه خانه های آب و فاضلاب، سد و شبکه های آبیاری و زهکشی و ساخت تاسیسات آب شیرین کن های بزرگ
-دعوت به همکاری و مشارکت شرکتهای سرمایه گذار چینی در زمینه افزایش سهم انرژی تجدیدپذیر و نیروگاه سیکل ترکیبی موجود در سبد انرژی ایران در قالب بیع متقابل، خطوط اعتباری، تحویل نفته و یا فرآورده های نفتی
– همکاری در زمینه ساخت کارخانجات تولید تجهیزات و فناوری های جدید در حوزه آب و برق ایران.
۲. مالی، بانکی و بیمه ای
گسترش همکاری های مالی، پاکی و بیمه ای در چارچوب اصول بازار و قوانین دو کشور
تسهیل اجرای توافقات پیشین با موسسات تامین اعتبار چینی و بررسی مداوم تامین اعتبار طرحهای عمرانی، تولیدی و خدماتی مشمول ترتیبات توافق شده
ایجاد یک شرکت تجاری مشترک به منظور تسهیل تجارت کالا بین فعالان تجاری در کشور،
تشویق تامین مالی طرح های زیربنایی و مبادلات تجاری از طریق اعطای خطوط اعتباری
گشایش شعبات با نمایندگی بانک های ایرانی در مناطق ویژه اقتصادی چین و تاسیس بانک مشترک چین – ایران با استقرار شعبات آن در سرزمین اصلی مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی دو کشور مطلق قوانین و مقررات طرفین،
تسهیل سرمایه گذاری طرف چینی در پروژه های مناطق ویژه و آزاد تجاری صنعتی ایران مبتنی بر ابتکار کمربند-جاده
تشویق موسسات تامین اعتبار برای همکاری مالی با ایران بر اساس اصول بازار استفاده از منابع مختلف از جمله مندون جاده ابریشم و ایجاد ترتیبات جدید برای تامین مالی طرحهای تولیدی عمرانی و خدماتی واجد شرایط و اولویت دار مانند پروژه های زیربنایی
حمایت از همکاری های بیمه ای و پوشش بیمه ای پروژه های بزرگ ملی ایران در چارچوب قوانین ومقررات
گفتگو درباره امکان تعمیق همکاری های تامین مالی بین دو کشور به منظور حمایت از تجارت دوجانبه، توافقات سواپ پولی، امضای موافقتنامه تامین مالی دوجانبه و ایجاد صندوق سرمایه گذاری مشترک چین و ایرلند استفاده از منابع مختلف از جمله صندوق جاده ابریشم در زمانی که شرایط مهیا باشد.
۳. حمل و نقل و زیر ساخت
تشویق سرمایه گذاری و تامین مالی در ساخت و توسعه فرودگاه ها خرید محصولات هوایی تولید مشترک ایران و چین و در توسعه زنجیره تامین هوایی متشکل از شرکت های ایرانی
همکاری در زمینه مشاوره و مدیریت در زمینه مدیریت و راهبری فرودگاه، تبادلات علمی – آموزشی در بخش های مدیریت، مدیریت صنعت هوایی، استانداردسازی طراحی و توسعه محصولات جدید هوایی ساخت و تولید محصولات، تعمیر و نگهداری آزمون و ارزدایی و کنترل کیفیت، مدیریت ترافیک. ایمنی و تسهیلات فرودگاهی، توسعه سامانه ها و تجهیزات باربری هوایی و زیرساخت های فناوری اطلاعات
انتقال فناوری و مشارکت در توسعه فناوری های مورد نیاز در منیت هوایی – تسهیل در اجرا و تکمیل شدن پروژه های نیمه تمام ریلی و مشارکت در پروژه های خطرمه راه آهن ملی و منطقه ای
جذب سرمایه های چینی در برقی کردن خطوط اصلی راه آهن ایران مانند خط آهن سریع السیر اصفهان – شیرازه تهران – مشهد و تهران – تبریزی و مشارکت در ساخت آزادراه ها از جمله آزاد راه تهران – شمال
سرمایه گذاری مشترک در ساخت شهرهای هوشمند و زیست بوم در مکران و توس؛
همکاری در ساخت ساختمانهای بزرگ و هوشمند
تبادل فناوری و همکاری از نظر ساخت بزرگراه کویری
گفتگو در مورد ضرورت و امکان ایجاد شرکت مشترک حمل و نقل دریایی بین المللی
مشارکت و تسهیل سرمایه گذاری سرمایه گذاران چینی در توسعه شبکه لجستیکی بنادر، ساخت راه آهن و احدات پایانه های لجستیکی در مناطق آزاد و ویژه
استفاده از انواع تکنولوژی نوین ساخت و ساز دارای قابلیت پیاده سازی در ایران و انتقال دانش به کشور
تشویق سرمایه گذاری در بخش ساختمان از جمله پروژه های زیربنایی و روبنایی حوزه مسکن ایران
استفاده از تجربیات چین در راه اندازی پروژه های مسکن بصورت مشارکت عمومی-خصوصی، نظارت بر ساخت و ساز مسکن و تامین مسکن به خصوص مسکن گروه کم در آمد
طراحی شهرهای نسل جدید و محله هایی با رویکرد شهر جدید هوشمند سازگار با محیط زیست به عنوان پایلوت
۴. علمی، فرهنگی، گردشگری، محیط زیست
اعطای بورس تحصیلی دولتی متقابل و تبادل استاد و دانشجو و انجام تحقیقات مشترک بین دانشگاه های دو کشور و شرکت های دانش بنیان با حمایت از ایجاد صندوق های مالی مشترک در حوزه همکاری علمی و فناوری
مشخص کردن پروژه های مشترک در حوزه فناوری های نوین
پیشنهاد واگذاری بخشی معین از سهام شهرکه هوش مصنوعی چین به شرکت سرمایه گذاری های خارجی ایران (ایفیک) به گونه ای که حداقل یک سپن (سهم) از آن در اختیار شرکت قرار گیرد
گفتگو درباره ایجاد انجمن روسای دانشگاههای بزرگ»
حمایت از کرسی های آموزش زبان و ادبیات فارسی و چینی در دانشگاهها
مشخص کردن پروژه های مشترک در توسعه و تقویت زیرساخت شبکه های ارتباطاتی و اطلاعاتی از جمله ایجاد زیرساخت های لازم برای تحقق جاده ابریشم دیجیتال، توسعه نسل پنجم ارتباطاتیه خدمات پایه همچون موتورهای جستجوی پیام رسان های اجتماعی و رایانامه ها)، تجهیزات ارتباطی همچون مسیر یاب. سوئیچ ، سرور و ذخیره سازها)، تجهیزات کاربر نهایی همچون تلفن همراه، لپ تاپ و تبلت گفنگو درباره امکان همکاری در توسعه نرم افزارهای پایه (همچون سیستم عامل رایانه و تلفن همراه مرورگر و آنتی ویروس
هماهنگی و همکاری در تدوین و تصویب قوانین کنوانسیون ها و تصمیم گیری بین المللی در زمینه حاکمیت دولتها بر فضای مجازی
تقویت همکاری های همه جانبه بین رسانه های برخط (آنلاین) دو طرف در اشکال مختلف و تشویق رسانه های آنلاین برای مبادله اطلاعات
تشویق تیم واکنش اضطراری شبکه رایانه ملی در کشور برای امضای تفاهم نامه در خصوص امنیت سایبری و هدایت همکاری ها برای پاسخگویی به حوادث امنیت سایبری برون مرزی و به اشتراک گذاشتن اطلاعات در خصوص تهدیدات
همکاری در صنعت گردشگری با تمرکز بر توسعه زیر ساختها، تسهیل جذب گردشگران از دو کشور، توسعه محصولات و خدمات گردشگری و پیشبرد همکاری ها در زمینه میراث فرهنگی و صنایع دستی
برپایی نمایشگاهها و اعزام هیات های تجاری بین طرفین، با هدف شناسایی بازارهای اقتصادی و بازارهای صنایع دستی تامین مواد اولیه و تجهیزات تولید صنایع دستی
برگزاری منظم جشنواره های و نمایشگاه های فرهنگی در کشور با بهره گیری از ظرفیت های سازمان های مردم نهاد و تقویت انجمن های دوستی چین و ایران
همکاری های حفاظت از محیط زیست و زیست محبعلی در چارچوب ائتلاف بین المللی برای توسعه سبز در ابتکار کمربند راه
اجرای یادداشت تفاهم درباره احداث مواد مرتبط با تغییرات آب و هوایی بین طرفین و تامین مواد با کربن کم برای ایران
همکاری پیرامون راه های مقابله و تثبیت گرد و غبار در ایران
۵. مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
تشویق و حمایت از سرمایه گنگران چینی برای سرمایه گذاری در مناطق ویژه و ازاد ج.ا.ایران به ویژه در مناطق آزاد قشم، اروند و ماکو .
شناسایی و دسته بندی بنابر منتخب و مناطق ویژه اقتصادی با آزاد تجاری متناسب با ظرفیت ها و بناسپل های موجود برای جذب مشارکت و سرمایه گذاری توسط شرکت های چینی
شناسایی و بکارگیری راهبردهای حمایتی و ترغیبی از سرمایه گذاران چینی که مقدمه جذب سرمایه توسط مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می گردد
دعوت از کارشناسان چینی برای انتقال دانش و تجربیات ایجاد و اداره مناطق آزاد تجاری آزمایشی و مناطق ویژه اقتصادی
حمایت از همکاری و مشارکت بانک سرمایه گذاری توسعه زیرساخت آسیا و صندوق جاده ابریشم در طرح های سرمایه گذاری مناطق آزاد و ویژه ج.ا. ایران
مشارکت در سرمایه گذاری برای تاسیس بورس بین المللی مناطق آزاد ایران و همکاری در راه‌اندازی منطقه آزاد مشترک فرامرزی در کشور ثالث
۶. صنعت، معدن و تجارت
همکاری بین شرکتهای خودروساز در کشور به منظور انتقال فناوری و تولید مشترک جهت عرضه در بازار دو کشور و کشورهای ثالث از طریق ایجاد چرخه های تولید
تعریف پروژه مشترک منشی یا خدماتی در کشورهای ثالث با هدف مشارکت در بازسازی کشورهای منطقه از جمله عراق، افغانستان و سوریه
گسترش تولید مشترک واگنهای مترو
طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو و صنایع مرتبط با آن با تمرکز بر استفاده از فناوری انرژی تجدید پذیر
تشویق سرمایه گذاری در تولید ماشین آلات صنعتی معدنی، اکتشاف، تجهیز و بهره برداری از معادن توسعه و تکمیل مجتمع های کشتی سازی، لوازم خانگی الکترونیکی و تولید سلول خورشیدی – ایجاد صندوق هشترک اعطای اعتبارات صادراتی
۷. کشاورزی و سلامت
تقویت همکاری ها مبتنی بر یادداشت تفاهم همکاری در زمینه مبارزه با ویروس کرونا و بیماری ها و بررسی مشابه بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین
تقویت همکاری در حوزه تحقیقات و انتقال فناوری سلامت، تنلام سلامت، آموزش سلامت و همکاری دانشکده های پزشکی از جمله با تعریف پروژه ها و حوزه های همکاری مبتنی بر ابتکار کمربند-راه
همکاری برای تامین نیازهای دارویی، تجهیزات و ملزومات پزشکی در کشور
تشویق شرکتهای چینی برای سرمایه گذاری و برقراری تسهیلات ویژه قانونی برای سرمایه گذاران چینی در توسعه همکاری های تولیدی -تجاری در زمینه های کشاورزی، آبخیزداری، شیلات و آبزی پروری و انتقال فناوری های مرتبط
تسهیل صادرات انواع محصولات کشاورزی لبنی، دامی و شبلات با مشارکت سرمایه گذاران چینی
تبادل فناوری و سرمایه گذاری در تولید آفت کش ها، حشره کش ها و قارچ کش های کشاورزی با رعایت مقررات بین المللی
به روزرسانی و امضای اسناد پایه همکاری های اقتصادی از جمله یادداشت تفاهم همکاری در زمینه باتری و قرنطینه گیاهی، همکاری های جاده ای، موافقتنامه دوجانبه شناسایی فعالان اقتصادی مجاز ایران و چین (AEO) و غیره.
ترویج همکاری های عملی در زمینه پرورش طیوره تبادل ژرم پلاسم برنج و دانش فنی ارقام برنج هیبریدی احداث گلخانه های سنتی، انتقال فناوری کاشت با استفاده از آبهای شور و قلیایی و پرورش کرم ابریشم و سایر موارد مشابه
تقویت همکاری های گمرکی، بازرسی و قرنطینه، تسهیل قرنطینه در تولیدات غذایی و کشاورزی
تشویق سرمایه گذاری در زمینه گیاهان دارویی و تولید داروهای مورد نیاز در ایران
تحقیقات مشترک در حوزه جنگل کاری توسعه مراتع و بیابان زدایی و بهبود محیط زیست
۸. نظامی دفاعی و امنیتی
حمایت از برگزاری منظم نشست کمیسیون مشترک همکاری های صنایع دفاع ملی و گفتگوها و همکاری های تجاری و صنعتی نظامی
گسترش همکاری های آموزشی و پژوهشی میان سازمان های نظامی، دفاعی و امنیتی و تبادل تجربیات از جمله در زمینه نبرد نامتقارن، مقابله با تروریسم، جرائم فراملی، قاچاق انسان و قاچاق مواد مخدر
اجرای رزمایش های مشترک دریایی، زمینی و هوایی بصورت برنامه ای
گسترش همکاری در حوزه فناوری و صنعت دفاعی با تاکید بر اجرای پروژه های سرمایه گذاری، طراحی، توسعه و تولید مشترک و تامین تجهیزات
۹. همکاری های سیاسی دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی
گفتگو جهت تدوین سازوکاری تنقلیم برنامه ای مبادله هیات های عالی رتبه از جمله دیدارهای سالانه
میان وزرای امور خارجه، سازوکار مشورت سیاسی معاونان، دستیاران وزرا و نمایندگان ویژه منطقه ای وزارت امور خارجه دو کشور در راستای ارتقای رایزنی ها در موضوعات متعلقه ای و بین المللی
استمرار حمایت متقابل دو کشور از عضویت، موانع و نامزدهای پیشنهادی یکدیگر در نهادها و سازمان های منطقه ای و بین المللی، از جمله حمایت فعالانه چین از علویت کامل ج.ا.ایران در سازمان همکاری شانگهای
–اقدامات اجرایی میان‌مدت و بلندمدت:
. حمایت و توسعه فعالیتهای مربوط به ترانزیت کالا و حمل ونقل از طریق کریدورهای شمال جنوب.
بندر چابهار و بندر کاسپین (چین- قزانتان-ترکمنستان – ایران)
تجهیز و توسعه بنادر مشتاب با هدف ایجاد مراکز صنعتی. فناوری پتروشیمی
برقراری مشوق های مناسب برای سرمایه گذاری و مشارکت طرف چینی در پروژه های مربوط به
مناطق نفت و گاز ایران در چارچوب قوانین ایران – تسهبل سرمایه گذاری طرف چینی در پروژه های پالایشگاهی و صادرات فراورده های نفتی از جاسک و ساخت بندر جاسک
جذب سرمایه گذاران چینی برای سرمایه گذاری در پروژه های شهرک پتروشیمی چابهار با برقراری تسهیلات و سیاستهای ترجیحی
راه اندازی فاز نهایی و همه جانبه شهرک صنعتی مشترک ویژه صنایع چپن در مناطق ویژه اقتصادی منتخب با هدف تولید کالا و خدمات مورد نیاز چین و بازار منطقه
مشارکت در مدیریت و توسعه مناطق آزاد تجاری با ویژه اقتصادی منتخب با هدف ایجاد پایلوت های صنعتی فناوری و استراتژیک
توسعه جزایر منتخب با هدف ایجاد مراکز منطقه ای صنایع غذایی، دریایی، پتروشیمی و گردشگری
مشارکت در احداث شهرهای بزرگ در مکران در چارچوب قوانین کشور و اصول همکاری اقتصادی
طراحی و ساخت بالایشگاه مشترک در چین مبتنی بر خصوصیات نفت ایران
سرمایه گذاری در زمینه پالایشگاه های کوچک و متوسط در شرق، غرب و جنوب ایران برای صادرات فراورده های آن به کشورهای همسایه
سرمایه گذاری در بخش انرژی های پاک به خصوص در مناطق گسترده کویری ایران و صادرات انرژی تولیدی به کشورهای همسایه و ذخیره گاز در کویر
سرمایه گذاری در خطوط متروی ۱۰ کلان شهر و خطوط میان شهرهای اصلی و شهرهای جدید ایران
سرمایه گذاری در بخش معادن و صنایع معدنی با اولویت مس، سنگ آهن، فولاد و صنایع آلیاژی و بهره گیری از مزیت های ژئواکونومی منطقه ای در کشور در راستای انجام پروژه های مشترک در کشورهای ثالث (همسایه)
همکاری در ساخت و تامین محصولات. اقلام و تجهیز و توسعه زیرساخت های مرتبط به ساخت، تولید، آزمون و ارزیابی محمولات هوایی (هواپیما و بالگرد)
تامین مالی پروژه های زیربنایی ایران از جمله پروژه های کشاورزی از طریق بانک سرمایه گذاری زیرساخت اسیا (AIIB و صندوق جاده ابریشم
تامین مالی و استقرار فناوری های مدیریت پسمانده
تشویق سرمایه گذاری و تامین مالی پروژه های زیربنایی در بخش کشاورزی
مشارکت و سرمایه گذاری در صنعت گردشگری و توسعه گردشگری در مسیر جاده ابریشم
تقویت تبادلات و همکاری های تحقیقاتی، آموزشی، برگزاری رویداها و فروش در زمینه صنایع دستی، گردشگری دریایی و حمل و نقل دریایی
مرمت و احیا بناها و بافتهای تاریخی، تقویت همکاری ها در زمینه حفظ آثار فرهنگی، تحقیتات باستان شناسی، نمایشگاه آثار فرهنگی مدیریت موزه های تبادلات دانشگاهی و به اشتراک گذاشتن اطلاعات و برگزاری دوره های آموزشی و کارگاهی برای طرح حفاظت میراث فرهنگی آسیایی
سرمایه گذاری در زمینه تولید مشترک تجهیزات پزشکی پیشرفته در ج.ا.ایران با انتقال فناوری
سرمایه گذاری مشترک در حوزه احداث پارک های فناوری مشترک
مشارکت و سرمایه گلاری در ایجاد مراکز تبادل داده های اینترنتی بین المللی و خطوط انتقال ترافیک جاده بین المللی کابل های دریایی و زمینی. لینکهای رادیویی، ماهواره ای و مخابراتی)
