تا قدر ندانی، قدر نبینی
اگر در قلب خودت احساس محبت به دیگران ولو کسانی که کردار مناسب ندارند یا عقایدشان را نمی‌پسندی؛ داری، یعنی قدر می‌دانی. مخلوق خداوند است؛ راهش به انحراف کشیده شده و تو باید بتوانی او را دوست داشته باشی؛ خودش را، نه کارش یا فکرش را و این اولین قدم است. تنفر و کینه مانع می‌شود به او نزدیک شوی و احیانا تاثیری رویش داشته باشی.
محبت، سلامت دل و روان
دوست داشتن: خدا، طبیعت، همه انسان‌ها و خودت را شامل می‌شود. این محبت اول و آخرش خداست. خداوند متعال « بد» هیچ‌کس را نمی‌خواهد چون همه مخلوقاتش را دوست دارد. تو هم بدِ هیچ‌کس را نخواه. در اعماق وجودت برای همه بخواه که پاک باشند و پاکی را پس گیرند. آیا این بهتر نیست؟
شاید بعضی تصور کنند چون برخی انسان‌ها مورد لعنت خداوند قرار گرفته‌اند یا در قرآن حکیم آیاتی است که واژه لایحب دارد یعنی خداوند دوست نمی‌دارد، پس این حرف که باید همه را دوست بداریم بی‌معنی است. اما تاملی باید:
برخی افراد در طول تاریخ بوده‌اند که در مقابل خداوند مهربان، رسولان و اولیای خدا ایستاده‌اند و تا آخر عمرشان هم از کار خود دست نکشیدند. مثلاً نقل شده است که رسول الله صلی الله علیه و آله در مسجد سخنرانی کردند و مردم بسیار تحت تاثیر قرار گرفتند. چون مجلس تمام شد ابوسفیان که نابینا شده بود، معاویه را صدا زد و گفت مسجد را نگاه کن کسی در آن نباشد، پس به او گفت: تو حرف‌های این مرد را که باور نکردی؟ معاویه گفت نه خیالت راحت در من تاثیری نداشت. یزید هم در مسجد اموی شام شعر خواند که نه خبری آمده و نه وحی نازل شده ، آل هاشم مردم را بازی دادند. اما همین یزید به امام سجاد علیه السلام گفت: من چگونه می‌توانم از واقعه کربلا توبه کنم. حضرت براساس نقل در جوابش فرمودند: نماز غفیله بخوان و توبه کن.
حضرت سجاد (ع) امام زمان بود و یکی از مردم همان زمان راهنمایی خواست. حضرت به او راه نجات را نشان داد. عمه بزرگوارشان گفتند: راه نشان می‌دهی؟ حضرت طبق نقل فرمودند: آری اما موفق نمی‌شود.
ما در دل خود ابلیس را که رانده شده حق تعالی است دوست نمی‌داریم و هم چنین کسانی را که خداوند یا معصومین علیهم السلام لعنت کرده‌اند دوست نمی‌داریم و لعن و نفرین می‌کنیم. از آن‌ها گذشته با هیچ کس دشمنی و کینه نداریم. بالاتر آنکه، از خداوند متعال در ماه مبارک رمضان برایشان خیر طلب می‌کنیم. رجوع کنید به دعایی که در هر روز ماه مبارک رمضان و پس از هر نماز واجبی از رسول الله نقل شده است.
اللهم ادخل علی اهل القبور السرور
اللهم اغن کل فقیر
در این دعای عظیم الشان پیامبر از واژه کل استفاده کرده به معنی (همه و تمام)؛ استثناء ندارد. یعنی او که مظهر رحمت خداست برای همه کس خیر می‌خواهد.
سلامت عقل
انسان به تعریف فلاسفه «حیوان ناطق (عاقل)» است. قدرت درک دارد، می‌فهمد دنیا ظاهری است که باطنی دارد. پس و پیشی دارد. این عقل او را به سوی خالق، ناظم و وجود نامتناهی رهنمون می‌شود. چون پیام‌آوران خدا را می‌بیند یا سخنان ایشان را می‌شنود فوراً باور می‌کند. همه پیامبران را هم باور می‌کند. فرقی قائل نمی‌شود. با تمام وجود حقیقت محض را می‌پذیرد. سلامت فکر که باشد، انسان انتخاب‌های درست می‌کند. راه و کج‌راه را از هم باز می‌شناسد. اما گوهر عقل پس از آن درخشش خود را آغاز می‌کند که دل انسان پاک باشد. علاقه و وابستگی به ظاهر دنیا نداشته باشد. کینه، حسد، بخل و تکبّر مانع روشن شدن چراغ عقل می‌شود.
کینه، حسد، بخل و تکبّر در انسان پدیدار نمی‌شود مگر در اثر کمی محبت و محبت میوه سلامت دل است. یعنی اخلاق پاک، افکار پاک و افکار پاک، اعمال پاک می‌آورد.
حدیثی منسوب شده به مولای متقیان امیر مومنان حضرت علی علیه السلام:
مواظب افکارت باش که تبدیل به گفتارت خواهد شد.
مواظب گفتارت باش که تبدیل به رفتارت خواهد شد.
مواظب رفتارت باش که تبدیل به عادتت خواهد شد.
مواظب عاداتت باش که تبدیل به شخصیت تو خواهد شد.
شخصیت تو سرنوشت (تقدیر) تو می‌شود.
- این حدیث را عیناً جایی نیافتم. ناگفته نماند این متن از دیگران نیز نقل شده است. حتی جملات آن در زبان انگلیسی وجود دارد و حروف ابتدایی جملات واژه WATCH به معنای « ببین و مراقب باش» را تشکیل می‌دهند.
