دنیای اقتصاد – به گفته جواد توسلی‌مهر، تولید ایران خودرودیزل در سال ۹۹ و نسبت به ۹۸ حدود ۱۷۰درصد رشد را تجربه کرده و امسال نیز در مقایسه با ۹۹، رشد ۱۰۰درصدی خواهد داشت. وی این را هم می‌گوید که ایران خودرودیزل قرار است با همکاری «زرین خودرو» تولید اتوبوس‌های بین‌شهری را کلید بزند. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگو با وی است.
سه سال و نیم از تحریم خودروسازی کشور می‌گذرد و ایران خودرودیزل نیز از تبعات آن در امان نبوده است. در حال حاضر اوضاع به خصوص وضع تولید در این شرکت به چه شکل است؟
ما در حوزه تولید طی سال گذشته و نسبت به ۹۸ حدود ۱۷۰درصد رشد تولید را تجربه کردیم و امسال هم بناست رقم تولید به بالای هفت هزار دستگاه برسد. اگر این اتفاق رخ بدهد، در مقایسه با سال ۹۹ نزدیک به ۱۰۰درصد رشد خواهیم داشت. دستیابی به چنین رقمی در سال جاری به معنای این است که تولید ایران خودرودیزل نسبت به سال ۹۸ تقریبا سه و نیم برابر خواهد شد. این آمار نشان می‌دهد ما در ایران خودرو دیزل از شوک‌های ابتدایی تحریم عبور کرده‌ایم، ضمن آنکه هم اکنون در تامین و تولید هم مشکل خاصی نداریم. شاید قابل باور نباشد، اما آبان پارسال کلا ۱۲میلیارد تومان موجودی در حساب شرکت وجود داشت و عملا نمی‌توانستیم حتی حقوق پرسنل را پرداخت کنیم. همچنین بدهی شرکت به بالای شش هزار میلیارد تومان رسیده و رقم زیان هم از پنج هزار میلیارد تومان عبور کرده بود. با این حال در چهار ماه پایانی سال قبل، تولید در ایران خودرو دیزل ۴ برابر شد. شرایط به شکلی پیش رفت که در شهریور امسال از زیان‌دهی خارج شدیم و حتی ۳۲۰ میلیارد تومان نیز سود دادیم. اگر به صورت‌های مالی شرکت در پایان نیمه نخست امسال نگاهی بیندازیم، مشخص می‌شود زیان انباشته به سه‌هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است. ایران خودرو دیزل به طور متوسط ماهی هزار و ۲۰۰میلیارد تومان زیان می‌داد، بنابراین اگر قرار بود روند تولید با ضرر ادامه یابد، زیان انباشته شرکت در پایان امسال به بالای هفت هزار میلیارد تومان می‌رسید، اما حالا کمتر از نصف این رقم است.
برنامه تولید و عبور از زیان انباشته ایران خودرودیزل در سال آینده چیست؟
برای سال بعد برنامه تولید ۱۵ هزار دستگاهی داریم که بیش از دو برابر تیراژ امسال خواهد بود. همچنین به احتمال زیاد سال آینده از زیان انباشته خارج خواهیم شد، ضمن آنکه افزایش سرمایه هم در دستور کار است، یکی از محل تجدید ارزیابی اموال و دارایی و دیگری به واسطه آورده نقدی ناشی از مطالبات سهامداران. قرار است تا آخر بهمن امسال افزایش سرمایه ایران خودرودیزل به ثبت برسد و می‌توانم این وعده را به سهامداران بدهم که هم هزینه‌های مالی هزار میلیاردی شرکت و هم بدهی‌مان در مسیر صفر شدن قرار خواهد گرفت. در حال حاضر سرمایه شرکت ۵۰۰میلیارد تومان است که با افزایش سرمایه برنامه‌ریزی شده، این رقم به بیش از هشت‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان خواهد رسید و این یعنی رشد ۱۷۰۰درصدی.
اعداد و ارقامی که اعلام کردید، چندان با شرایط کلی حاکم بر خودروسازی کشور طی سه سال و نیم گذشته از تحریم، تناسب ندارد. در واقع چندان برای افکار عمومی قابل باور نیست که با وجود تحریم، مشکلات مالی و کاهش تقاضا، ایران خودرودیزل این چنین رشد کرده باشد و این روند رو به رشد ادامه هم پیدا کند.
بله. اتفاقا وقتی این اعداد و ارقام را در کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی مطرح کردیم، نمایندگان هم نپذیرفتند، تا اینکه از خطوط تولید ایران خودرودیزل بازدید کردند و قانع شدند. به هر حال شاه‌کلید توسعه، تولید است؛ تولید که درست بشود، اشتغال و سودآوری و نقدینگی جذب می‌شود. ما از روز اول در ایران خودرودیزل روی موانع تولید تمرکز کردیم که مهم‌ترین آنها کمبود منابع مالی بود. شرایط به شکلی بود که مثلا محورخودرو به طور متوسط روزی نهایت سه تا چهار عدد محور تولید می‌کرد، اما حالا چند برابر شده است. یا مثلا سالی ۵۰۰ دستگاه موتور در زیرمجموعه ایران خودرودیزل تولید می‌شد، اما الان این رقم مختص هر ماه است. با چنین تغییراتی توانستیم ۸۵درصد از سهم بازار اتوبوس را به دست بگیریم و تولید محصولات کمپرسی را نیز در سال گذشته و نسبت به ۹۸ چهار برابر کنیم.
وضع تقاضا در بازار اتوبوس چندان مناسب نیست، در این شرایط چطور می‌خواهید تولید را افزایش دهید؟
سهم بازار ما از اتوبوس تا ۲۴ درصد هم پایین آمده بود، اما حالا شرایط بسیار بهتری در بازار داریم. وقتی تولید بالا برود، بازار هم اعتماد خواهد کرد، بنابراین تقاضا به وجود می‌آید. در دوره آقای حناچی شهردار قبلی تهران، اطرافیان وی گفته بودند چرا با ایران خودرودیزل قرارداد بسته‌اید. آنها حتی هشدار داده بودند که پول شهرداری تهران در قرارداد با ایران خودرودیزل برای تامین اتوبوس‌های شهری، به هدر رفته است. با این حال ایران خودرو دیزل توانست زودتر از موعد تعهدات خود را به شهرداری تهران انجام دهد. بنابراین وقتی روی گلوگاه‌های تولید تمرکز شود و تیراژ بالا برود، مشتری مطمئن خواهد شد که می‌تواند روی تولیدکننده حساب کند. با توجه به برنامه‌هایی که برای تولید در نظر گرفته‌ایم، با کمبود نیرو مواجه خواهیم بود، از همین رو درخواست جذب نیرو داده‌ایم و حتما باید دو شیفت کار کنیم. الان برای افزایش تولید، زیرمجموعه‌ها مشکل دارند که باید به واسطه داخلی سازی، تیراژ را بالا ببرند. نگرانی آنها این است که متناسب با برنامه‌ریزی تولید ایران خودرو دیزل، سرمایه‌گذاری انجام دهند، اما این اهداف محقق نشود و ضرر کنند.
نگرانی به حقی است.
بله، ولی ما قصد داریم به واسطه داخلی‌سازی، تا حد امکان مونتاژکاری را کاهش دهیم تا تولید تضمین شود. سال گذشته در ایران خودرو دیزل تنها ۱۰درصد تولید به قطعات سی‌کی‌دی وابسته بود. در حال حاضر ۲۰۷ قطعه‌ساز با ما کار می‌کنند که باید حجم داخلی‌سازی را به کمک آنها و در راستای برنامه رشد تیراژ بالا ببریم. ایران خودرودیزل بناست در سال ۱۴۰۲ به تیراژ ۳۰ هزار دستگاهی برسد که تحقق این هدف نیازمند پویایی ۲۰۷ قطعه‌ساز همکار است.
در حال حاضر کشور همچنان در تحریم است و امکان دارد این شرایط در سال‌های بعد هم برقرار باشد. با این وضع، اهدافتان بلندپروازانه به نظر می‌رسد؛ قبول دارید؟
چندان اعتقادی به بحث‌هایی مانند تحریم و اینکه بدون خارجی‌ها نمی‌توانیم تولید را پیش ببریم، ندارم. ما در ایران خودرودیزل می‌خواهیم حتی بدون برجام به اعدادی که در تولید هدف‌گذاری کرده‌ایم، برسیم. در واقع تیراژ ۱۵ هزار دستگاهی سال آینده و ۳۰ هزار دستگاهی سال ۱۴۰۲، با این فرض که برجام احیا نشود، هدف‌گذاری شده‌اند. مدیر کارش همین است که در بحران‌ها مدیریت درست انجام بدهد وگرنه وقتی تحریم را بهانه قرار دهد، دیگر خاصیتی ندارد. در همین دوران تحریم این امکان ایجاد شد که خرید خارجی را ۳۰ تا ۴۰درصد ارزان‌تر انجام دهیم، چون مذاکره کردیم و چانه زدیم. قرار نیست طرف خارجی هر چه می‌گوید و هر قیمتی ارائه می‌دهد، قبول کنیم، چون در این صورت هزینه تولید بالا می‌رود.
اما تردیدی نیست که تحریم، هزینه تامین قطعات و در نتیجه قیمت تمام‌شده تولید را بالا برده است.
کاملا همین طور است؛ تحریم هزینه ما را بالا برده، اما نه خیلی زیاد. این را هم فراموش نکنید که تولید به‌صرفه‌تر از واردات است، بنابراین باید هزینه آن را بدهیم. ما اگر همین محصولات فعلی مثلا کمپرسی‌های بنز را بخواهیم وارد کنیم، باید دو برابر هزینه تولید آنها صرف کنیم. البته طبعا برای بالا بردن تولید، باید بازارسنجی لازم صورت گیرد تا بدون مشتری نمانیم. سیاست ایران خودرودیزل این است که بدون توجه و اطمینان از تقاضا، تولید را بالا نبرد و الان هم که برای رشد تیراژ برنامه‌ریزی کرده‌ایم، خیالمان راحت است که مشکل فروش نخواهیم داشت. مثلا در بحث اتوبوس‌های درون‌شهری، شهرداری‌ها مشتری ما هستند و امسال توانستیم ۷۰۰ دستگاه اتوبوس به شهرداری‌های کشور بفروشیم. البته قرار است به حوزه تولید اتوبوس بین‌شهری هم ورود کنیم. در بازدیدی که از زرین خودروی اصفهان داشتیم، متوجه شدیم این شرکت ظرفیت مناسبی برای مشارکت دارد، از همین رو قرار شد تولید اتوبوس‌های بین‌شهری را در این شرکت کلید بزنیم. روند کار به این شکل است که ایران خودرودیزل شاسی درایو اتوبوس موردنظر را تامین می‌کند و زرین خودرو هم اتاق آن را می‌سازد و تولید در این شرکت انجام خواهد شد.
زرین خودرو وابسته به یک نهاد نظامی است؛ آیا اجباری برای این همکاری داشته‌اید؟
خیر به هیچ وجه؛ زرین خودرو ظرفیت مناسبی برای تولید دارد و وقتی دیدیم بلااستفاده مانده، تصمیم گرفتیم پروژه تولید اتوبوس بین‌شهری را با همکاری این شرکت کلید بزنیم.
