بازار؛ گروه خودرو: تیر ۱۳۹۸ بود که همزمان با برگزاری نخستین نمایشگاه «فرصت‌های ساخت داخل و رونق تولید» نهضت افزایش عمق داخلی سازی در صنعت خودرو و قطعه سازی با نخستین میز تعمیق ساخت داخل آغاز شد؛ در آن تاریخ بعد از یک سال از بازگشت تحریم‌های خصمانه آمریکا علیه ایران، مسئولان وزارت صمت با همکاری خودروسازان و قطعه‌سازان، بخصوص تولیدکنندگان قطعات خودرو عضو انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو تصمیم گرفته بودند که برای کاهش ارزبری و کاهش وابستگی به واردات، بیشتر قطعاتی که توان فنی و مهندسی ساخت داخل آن‌ها وجود دارد را داخلی سازی کنند.
نتیجه شروع نهضت داخلی سازی قطعات خودرو تا تابستان ۹۹ برگزاری ۴ میز تعمیق ساخت داخل با هدف کاهش ارزبری ۳۴۱ میلیون یورویی بود. هرچند قرار بود میزهای بیشتری در این راستا برگزار شود و عمق ساخت داخل قطعات خودرو افزایش یابد اما برگزاری میز پنجم با وقفه یکساله روبه رو شد و حالا دوباره زمزمه‌هایی از احتمال برگزاری آن به گوش می‌رسد.
گفتنی است تاکنون ۱۵۴ قطعه از سوی ۱۲۵ قطعه ساز در چهار میز نخست برای افزایش عمق ساخت داخل شرکت داده شده است که اگر شرایط فراهم باشد این تعداد با برگزاری میز پنجم افزایش خواهد یافت. در این خصوص «مهدی مطلب زاده» رئیس کمیته ساخت داخل قطعات خودرو و نایب رئیس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو در گفتگو با «بازار» توضیح می‌دهد:
* سال ۹۸ نهضت داخلی سازی قطعات خودرو با برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل آغاز شد و در این راستا نیز چهار میز با حضور ۱۲۵ قطعه ساز برگزار شد، به عنوان رئیس کمیته ساخت داخل قطعات خودرو بفرمایید ادامه این روند چگونه می‌گذرد؟
بله، تاکنون چهار میز تعمیق ساخت داخل برگزار شده است که قرار بود طی هر سال تولید خودروسازان ۳۴۱ میلیون یورو کاهش ارزبری به ارمغان داشته باشند. با این حال جای تاسف دارد که با توجه به عدم حمایت کافی و عدم ارائه مشوق های خواسته شده از سوی انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان برای تحقق این نهضت اکنون تنها حدود ۵۰ درصد از این برنامه محقق شده است.
* قرار بود سال گذشته میز پنجم تعمیق ساخت داخل برگزار شود، چه اتفاقی مانع برگزاری ادامه این نهضت شد؟
بله همانطور که اشاره کردید قرار بود میز تعمیق ساخت داخل پنجم نیز مهر ماه ۹۹ برگزار شود اما بنا به دلایل عدیده ای اعم از تغییر وزیر در وزارت صمت_ چهار میز نخست بدون وزیر و با حضور سرپرست برگزار شد_ و آغاز شیوع بیماری کرونا و غیره برگزاری میز پنجم به تاخیر افتاد.
در میز پنجم حدود ۴۰ میلیون یورو صرفه جویی ارزی محقق خواهد شد که این رقم به ۳۴۱ میلیون یورو چهار میز قبلی اضافه می شود. البته برگزاری این میزها به سادگی نیست نیازمند ۱۰ مشوق خودروسازان و حاکمیت است
* همانطور که اشاره کردید در چهار میز نخست برنامه تحقق کاهش ارزبری ۳۴۱ میلیون یورویی دنبال می‌شد، میز پنجم قرار است چه دستاوردی در زمینه کاهش ارزبری و کاهش وابستگی به واردات داشته باشد؟
قرار است در میز پنجم حدود ۴۰ میلیون یورو صرفه جویی ارزی محقق شود که این رقم به ۳۴۱ میلیون یورو چهار میز قبلی اضافه خواهد شد. البته برگزاری این میزها به سادگی نیست و همانطور که در مصاحبه‌های قبلی اشاره کردم تحقق این میزها نیازمند ۱۰ مشوقی است که از سوی انجمن صنایع همگن نیز اعلام شده است. همانطور که در گذشته مطرح شده چهار مشوق مربوط به خودروسازان است، همچنین شش مشوق نیز مربوط به حاکمیت کشور است.
اکنون خودروسازان چهار مشوق مربوط به خودشان را پذیرفته اند اما از طرف دیگر حاکمیت هنوز اقدامی در این زمینه نکرده است. یکی از مهمترین مشوق هایی که از حاکمیت خواسته شده است عدم مجوز ورود قطعاتی که ساخت داخل می شود است. این نگرانی وجود دارد که با برجام دوم، مقادیری از ارزهای بلوکه شده پشت سدهای تحریم در صورت آزاد شدن به صورت قطعه وارد کشور شود و البته طبیعی است که پول نقد به ایران ندهند.
بنابراین آن ها کالا می دهند و کالا هم هرچقدر مصرفی تر برای طرف های خارجی انتخاب بهتری است. لذا این خطر همیشه قطعه سازان را تهدید می کند که خودروسازان نسبت به واردات قطعاتی را اقدام کنند که برای ساخت داخل آن سرمایه گذاری شده است.
* با این تفاسیر چه واردات قطعات در برحه‌ای از زمان و چه واردات پیوسته منجر به این خواهد شد که سرمایه گذاری که در میزهای تعمیق ساخت داخل شده هدر رود؟
بله، به طور حتم هر قطعه سازی که اقدام به سرمایه گذاری در این زمینه کرده نه تنها سرمایه اش که در اصل سرمایه ملی است را از دست می دهد بلکه به طور حتم دچار ورشکستگی و ضرر و زیان غیرقابل جبران نیز برای آن‌ها می شود.
بنابراین اگر مشوق‌های خواسته شده را بدهند به طور حتم قطعه سازان تشویق می شوند که سرمایه گذاری و ساخت داخل را انجام دهند. اما اگر این اطمینان را ندهند طبیعی است که هیچ کسی در جایی که احتمال سوخت دارایی اش وجود دارد سرمایه گذاری نکند.
در ۳۴۱ میلیون یورو صرفه جویی ارزی نهضت ساخت داخل تولید یک سال که نزدیک یک میلیون خودرو در نظر گرفته شده است. یعنی به اضای هر خودرو امکان ۳۴۰ یورو کاهش ارز بری وجود دارد
* ۳۴۱ میلیون یورو صرفه جویی ارزی که به آن اشاره کردید برای تولید یک میلیون دستگاه خودرو در سال است؟
بله، تولید یک سال که نزدیک یک میلیون دستگاه خودرو در نظر گرفته شده است. یعنی به اضای هر خودرو ۳۴۰ یورو کاهش ارز بری وجود دارد. هرچند خودرو با خودرو فرق می کند اما به طور میانگین در هر خودرو بین ۱۵۰۰ تا ۱۷۰۰ یورو ارزبری وجود دارد. البته اگر خودرو به صورت سی کی دی وارد شود که این رقم بین ۸ تا ۹ هزار یورو می شود و اگر سی وی یو باشد نیز ۱۵ هزار یورو ارزبری وجود دارد.
* در صورتی که حمایت‌ها و مشوق‌های خواسته شده از سوی قطعه سازان محقق شود، با برگزاری میزهای ساخت داخل حدود چند درصد از این ارزبری را می توان با ساخت داخل پوشش داد؟
چند نوع حمایت را باید در نظر بگیریم که یکی همان موردی بود که قبل تر به آن اشاره کردم، یک اطمینان قانون مند بدهند که هرگز واردات قطعاتی که برای آن سرمایه گذاری داخلی شده انجام نشود. دوم حمایت های مالی است. الان می دانید که کرایه پول در ایران بسیار بالا است. اسم آن ۱۸ درصد سود بانکی است اما در حقیقت وام هایی که قطعه سازان می گیرند با زیر ۲۴ تا ۲۵ درصد سود تمام نمی شود و برخی از اوقات نیز بهره های بانکی تا ۳۰ درصد نیز افزایش می یابد.
تولید در صنعت قطعه سازی هیچ وقت با ۲۴ تا ۳۰ درصد سود همراه نیست. بنابراین باید حمایت های ویژه‌ای در این زمینه باشد تا قطعه سازان بتوانند سرمایه گذاری کنند. الان با توجه به نرخ بالای ارز که در هر دلار حدود ۲۵ هزار تومان و در هر یورو حدود ۳۰ هزار تومان تعیین می شود، اگر بخواهیم یک دستگاه صنعتی وارد کنیم ۲ میلیون یورو باید بپردازیم که قیمت آن نزدیک به ۶۰ میلیارد تومان برای قطعه ساز داخل کشور تمام می شود. این رقمی است که هرکسی نمی تواند آن را بپردازد. لذا نیاز به وام های بلندمدت کم بهره دارد تا تشویق و حمایت در خصوص سرمایه گذاری داخلی برای جلوگیری از وابستگی های فعلی و آتی انجام دهیم.
اشاره کردم که ارزبری هر خودرو تولید داخل حدود هزار و ۵۰۰ تا هزار و ۷۰۰ دلار است. اگر این حمایت ها بشود و همین ۵ میز نیز محقق شوند ۳۸۰ میلیون یورو صرفه جویی ارزی خواهند داشت. بنابراین اگر یک میلیون خودرو برای این حجم از داخلی سازی در سال در نظر بگیریم این رقم به اضای هر خودرو ۳۸۰ یورو می شود. از همین رو حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از ارزبری هر خودرو کاهش می یابد.
اگر برجام دیگری باشد صادرات ۲۰ میلیارد دلاری رقمی نیست که قطعه سازان نتوانند به آن دست نیابند و به راحتی از آن حتی عبور خواهند کرد. این درحالی است که با بهبود روابط بین المللی سرمایه گذاران خارجی نیز وارد کشور خواهند شد
* به نظرتان اگر برجام دیگری باشد و تا آن زمان مشوق‌های داخلی سازی و برگزاری میزهای تعمیق ساخت داخل نیز محقق شده باشند چقدر امکان صادرات و ارزآوری برای کشور وجود دارد؟ رضا رضایی، عضو دیگر انجمن صنایع همگن از ظرفیت ۲۰ میلیارد دلاری قطعه سازان برای صادرات گفته بودند، به نظر شما ظرفیت این بخش چقدر است؟
گفته های مهندس رضایی در این زمینه را تایید می کنم. سرمایه همچون آب می ماند، اگر آب را روی زمین بریزید به سرازیری می رود، سرمایه هم مثل همان است، جایی می رود که امنیت وجود دارد. الان اگر همین مشوق ها و امنیت و افق را به صنعت داخل را ندهند سرمایه گذاری انجام نخواهد شد. اگر ارتباطات سیاسی و اقتصادی بین کشورها وجود نداشته باشد نیز امکان صادرات وجود نخواهد داشت. این درحالی است که قبل از تحریم ها صنعت قطعه صادرات زیادی داشت. اما به علت عدم وجود ارتباطات بانکی و عدم امکان جابه جایی پول از مبادی رسمی صادرات قطع شد.
بنابراین در صورتی که ارتباطات دوباره برقرار شود، سرمایه گذاری خارجی وارد کشور می‌شود. سرمایه گذاری خارجی وارد کشور شود به طور حتم صادرات نیز رونق خواهد می یابئد. هم تکنولوژی‌های جدید وارد کشور می شود، هم ارز آوری جای ارزبری را می گیرد.
این ها همه دست به دست هم می دهند و حلقه های زنجیر هستند که به همدیگر متصل هستند و از هم جدا نیستند. بنابراین به نظر می رسد بدون سرمایه گذاری جدید ۲۰ میلیارد دلار صادرات رقمی نباشد که نتوان انجام داد و به سادگی می توان از این رقم عبور کرد. البته مشروط بر اینکه برجام دیگر وجود داشته باشد و ارتباطات جهانی بهبود یابد.
