بازار؛ گروه خودرو: سال ۹۷ بود که یک باره به تولیدکنندگان لاستیک سواری و سنگین از سوی وزارت صمت اعلام شد دیگر امکان صادرات محصولات خود را ندارند. ممنوعیتی که طی سه سال اخیر تولیدکنندگان را ناچار به کاهش تولید تا انباشت ۵ میلیونی تایر در انبارها کرد. سرمایه‌هایی که می‌توانستند با ارزش افزوده ایجاد شده به کشور برگردند و صنعت تایر و دیگر بخش‌های کشور را رونق دهند یکباره چرخ آنها متوقف کردند.
البته تصمیم‌های غیر کارشناسی گرفته شده به همین جا محدود نشد و بعد از مدتی واردات لاستیک‌های سایز ۱۳، ۱۴ و ۱۵ را هم ممنوع کردند. تصمیماتی که به گفته برخی از کارشناسان بدون در نظر گرفتن بازار تایر و در نظر گرفتن تولیدکنندگان و صادرکنندگان گرفته شد. حالا برخی از تایر سازان نتوانستند بر اساس تغییرات بین المللی این صنعت خود را به روز کنند و استانداردهای صادراتی را ندارند.
از طرفی با ممنوعیت واردات نیز برخی از تایرها در بازار موجود نیست و مصرف کنندگان نه امکان تامین تایر داخلی و نه خارجی را دارند. با این حال در ابتدای دولت سیزدهم تصمیمات امیدوار کننده ای در خصوص رفع ممنوعیت صادرات تایر گرفته شده که می‌تواند نوید بخش رونق دوباره این صنعت باشد. در خصوص موانع و مشکلاتی که برای تولیدکنندگان طی این سال‌ها ایجاد شد به سراغ عبدالله شهریوری، دبیر انجمن صنفی زنجیره ارزش صنعت تایر رفتیم که گفت و گوی بازار با وی را خواهید خواند.
ممنوعیت صادرات محصولات تولیدکنندگان تایر برداشته شد و بر اساس برنامه ریزی اولیه قرار است ۳۰ درصد تایرها بایاس، ۱۰ درصد رادیال و ۲۰ درصد سایر محصولات تولیدی باشند که در سبد صادراتی قرار بگیرد
* ممنوعیت صادرات تایرهای تولید شده توسط تولیدکنندگان داخلی برداشته شده، قرار است حجم صادرات چقدر باشد و چه محصولاتی به کدام مناطق صادر شود؟
بله همانطور که اشاره کردید ممنوعیت صادرات محصولات تولیدکنندگان تایر برداشته شد و درصد قابل توجهی نیز برای صادرات مشخص شده که امیدواریم نهایی شود.
در حال حاضر بر اساس برنامه ریزی اولیه قرار است ۳۰ درصد تایرهای بایاس، ۱۰ درصد رادیال و ۲۰ درصد سایر محصولات تولیدی باشند که در سبد صادراتی قرار بگیرد. این مقدار توافق شده است که با ستاد تنظیم بازار نهایی شد و امیدواریم ستاد تنظیم مقرارت صادرات وزارت صمت مجوز را صادر کند.
البته حجم در نظر گرفته برای صادرات زیاد نیست، به ویژه در بحث صادرات لاستیک رادیال باید بگویم پیش از ممنوعیت اعمال شده حدود ۵۸ میلیون دلار صادرات تایر در سال ۹۷ انجام شده بود. سال ۹۷ اوج صادرات را داشتیم و نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن توانسته بودیم صادرات را به دو برابر افزایش دهیم به ۲۶ کشور تایر ارسال کنیم.
با ممنوعیت صادرات، در مرتبه نخست بازار صادراتی قبل را از دست دادیم و خیلی زود رقبا توانستند جای ایران را بگیرند. همچنین ممکن است برخی از تولیدکنندگان از استانداردهای بین المللی فاصله گرفته باشند؛ چرا که صادرات بسته و فقط نیاز به رعایت الزامات داخلی بوده است
* حالا بعد از مدت‌ها ممنوعیت صادرات تایر و برداشته شدن آن به نظرتان می توان دوباره به همان حجم از صادرات دست یافت؟ آیا هنوز بازارهای هدف صادراتی سال ۹۷ را می توانیم داشته باشیم؟
با ممنوعیت صادرات، مشکلاتی ایجاد شد که در مرتبه نخست بازار صادراتی قبل را از دست دادیم و خیلی زود رقبا توانستند جای ایران را بگیرند. همچنین ممکن است با توجه به ممنوعیت صادرات برخی از تولیدکنندگان از استانداردهای بین المللی فاصله گرفته باشند؛ چرا که صادرات بسته و فقط نیاز به رعایت الزامات داخلی بوده است. بنابراین نیاز است که بازارهای هدف صادراتی دوباره ایجاد شوند.
البته طی این سال‌های ممنوعیت صادرات برخی از محصولات به غیر از تایر خودرو سبک و سنگین را داشته ایم و در چهار ماهه نخست سال نیز توانستیم ۴ میلیون دلار صادرات محصولات مختلف تایری غیر از محصولات ممنوع شامل تیوپ دوچرخه و موتور و لاستیک فرغون به افغانستان و عراق صادر کنیم.
* با توجه به آنچه گفتید آیا تولیدکنندگان داخلی می توانند از پس استانداردهای بین‌المللی که طی سال‌های ممنوعیت نیز بروز شده بر بیایند؟
به طور کلی کار سختی در پیش داریم؛ زیرا بحث استانداردها وجود دارد و نسخه ۲۰۱۶ ایمارکی (استاندارد ایمارک ثابت می‌کند محصول از نظر الزامات اساسی ایمنی ترافیک و حفاظت از محیط زیست را دارا است یا نه) که در دنیا رعایت می‌شود و اروپا سختگیرانه به این موضوع توجه دارد. همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز آن را به شدت رعایت می‌کنند. در حال حاضر ویرایش ۲۰۲۱ این استاندارد نیز در حال تهیه است و اگر این موضوع ملاک تولید جهانی شود، کار برای تولید کنندگان داخلی بسیار سخت خواهد شد.
متاسفانه هنوز برخی از تولیدکنندگان داخلی نتوانسته‌اند ایمارک ۲۰۱۶ را پاس کنند. اگر این استاندارد رعایت نشود برای صادرات محصولات رادیال مشکل خواهیم داشت. البته در مورد تایرهای بایاس تفاوت‌هایی وجود دارد، تایرهای قدیمی‌تری هستند و خیلی به استانداردها و الزامات بین المللی سختگیرانه نگاه نمی‌کنند
* استاندارد ایمارک ۲۰۱۶ لاستیک را تولیدکنندگان داخلی پاس کرده اند؟
خیر، متاسفانه هنوز برخی از تولیدکنندگان داخلی نتوانسته‌اند ایمارک ۲۰۱۶ را پاس کنند. اگر این استاندارد رعایت نشود برای صادرات محصولات رادیال مشکل خواهیم داشت. در تایرهای بایاس تفاوت‌هایی وجود دارد، تایرهای قدیمی‌تری هستند و خیلی به استانداردها و الزامات‌های بین المللی سختگیرانه نگاه نمی‌کنند. بنابراین در صادرات بایاس کار برای تولیدکنندگان راحت‌تر خواهد بود.
باتوجه به اینکه نیمی از تولیدکنندگان تایر محصول بایاس صادر می‌کنند می‌توانیم حداقل صادرات را پس از ابلاغیه قطعی دفتر مقرارت صادرات وزارت صمت آمد، شروع کنیم. شرکت‌ها از هم اکنون به دنبال بازارهای هدف هستند و احتمالا بازارهای و مشتریان خود را یافته اند. به طور کلی شرکت‌های تولید کننده باید به فکر پاس کردن ایمارک‌ها باشند.
* به عنوان دبیر انجمن صنفی زنجیره ارزش صنعت تایر بفرمایید به نظرتان با صادرات تایر چه میزان درآمد ارزی می‌توان برای کشور ایجاد کرد؟
پیش تر اشاره کردم که در سال ۱۳۹۷ حدود ۵۸ میلیون دلار درآمد ارزی ماحصل صادرات تایر وارد کشور شده بود. البته این نکته حائز اهمیت است که چه برای تولید داخل و چه برای صادرات به طور تقریبی ۳۰ درصد مواد اولیه این صنعت وارداتی است.
حداقل این هست که ارز ناشی از صادرات می‌تواند واردات مواد اولیه را پوشش دهد. یعنی شرکت‌های تولیدکننده با ارز حاصل از صادرات محصول می‌توانند واردات را انجام دهند، این موضوع کمک بسیار فراوانی به شرکت‌های تولید کننده در صنعت تایر خواهد کرد.
* یکی از سوالاتی که در خصوص صادرات تایر یا هر محصول دیگری مطرح می شود این است که با توجه به وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های تعامالات مالی و معضل نقل و انتقال بانکی، چطور قرار است درامد حاصل از صادرات به ایران بیاید؟
دولت این موضوع را حل خواهد کرد و این معضل برای تمام صنایع و کشور وجود دارد، امیدواریم که با استقرار دولت دکتر رئیسی این موضوع حل شود و تمام صنایع بتوانند از این موضوع بهره مند شوند.
بر اساس آخرین آمار سامانه تجارت وزارت صمت، حدود ۳.۵ میلیون حلقه تایر دپویی وجود دارد که به این عدد میزان انباشت نمایندگی‌ها را هم می‌توان اضافه کرد. یعنی نمایندگی‌ها هم تعدادی حلقه تایر خریداری کردند و در انبارهایشان مانده است. با احتساب این موضوع مجموعا بیش از ۵ میلیون انباشت تایر وجود دارد
*برخی از کارشناسان و تولیدکنندگان لاستیک همیشه اشاره داشتند که انباشت چند میلیون حلقه‌ای لاستیک در شبکه فروش وجود دارد، آزادسازی صادرات تایر می تواند این معضل را برطرف کند؟ در حال حاضر چه تعداد لاستیک دپویی وجود دارد؟
به طور حتم صادرات بخشی از این معضل را حل می کند و سبب رونق این صنعت می شود. بر اساس آخرین آمار سامانه تجارت وزارت صمت، حدود ۳.۵ میلیون حلقه تایر دپویی وجود دارد که به این عدد میزان انباشت نمایندگی‌ها را هم می‌توان اضافه کرد.
یعنی نمایندگی‌ها هم تعدادی حلقه تایر خریداری کردند و در انبارهایشان مانده است. با احتساب این موضوع مجموعا بیش از ۵ میلیون انباشت تایر وجود دارد، البته آمار حدودی است و آمار دقیقی از نمایندگی‌ها نداریم.
در بحث تایرهای کشاورزی نیز به طور تقریبی تولید و مصرف در کشور برابر است. این محصولات صرفه اقتصادی و بازار صادراتی خوبی دارند و نیاز به استانداردهای جدی ندارد. اگر بتوانیم تولیدات محصولات کشاورزی را بهتر کنیم در صادرات آنها ارزآوری خوبی را نصیب کشور خواهیم کرد
*با توجه به اینکه چند ماه پیش واردات لاستیک‌های سایز ۱۳، ۱۴ و ۱۵ ممنوع اعلام شد، آیا می توان امید داشت که واردات این سه سایز لاستیک از ممنوعیت خارج شود؟
ممنوعیت تایرهای سایز ۱۳ تا ۱۵ که چند ماه پیش ابلاغ شد ارتباط چندانی با صادرات ندارد. ولی به اعتقاد شخصی، اگر واردات قرار هست ممنوع یا صادرات آزاد شود بهتر هست که کار کارشناسی دقیقی روی آن انجام شود. برای انتخاب هر یک از مسائل بهتر هست که تولیدکننده و واردکننده به وزارت صمت دعوت شوند تا براساس بررسی بازار و تولید بهتر می‌توانند تصمیم بگیرند چه سایزهای ممنوع یا صادر شود.
اگر بخواهیم یک باره اعلام کنیم تمام لاستیک‌های ۱۳ تا ۱۵ ممنوع باشد ممکن است تصمیم کارشناسی دقیقی نباشد. اتفاقی که در سال‌های گذشته رخ داد این بود که وزارت صمت به صنعت تایر استراتژیک نگاه نکرد درحالی که این صنعت به عنوان صنعت استراتژیک در دنیا شناخته می‌شود. بنابراین اگر قرار بر گرفتن تصمیمی است باید کارشناسان تولیدکننده و واردکننده نظرخواهی دقیقی شود. در حال حاضر در بحث تایرهای لوکس نیاز به واردات داریم زیرا در کشور تولید نمی‌شود و نیاز ۲۰ درصدی در بازار به آن وجود دارد.
در بحث تایرهای کشاورزی نیز به طور تقریبی تولید و مصرف در کشور برابر است. این محصولات صرفه اقتصادی و بازار صادراتی خوبی دارند و نیاز به استانداردهای جدی ندارد. اگر بتوانیم تولیدات محصولات کشاورزی را بهتر کنیم در صادرات آنها ارزآوری خوبی را نصیب کشور خواهیم کرد.
*به نظرتان محصولات تولید داخل در بازارهای جهانی می‌تواند با محصولات کدام کشورها رقابت کنند؟
برخی از کارخانه‌های ما محصولات با کیفیتی تولید می‌کنند که قابلیت رقابت با برندهای موجود در دنیا دارند، ولی برخی از کارخانه‌های ممکن است نتوانند رقابت داشته باشد و باید خود را به آن سطح برسانند. باید لاستیک‌ها را به کشورهایی ارسال کنیم که از نظر ایمارک بررسی شوند تا این قیاس را دقیقا انجام دهیم.
