قطعات یدکی خودروی تقلبی که قرار بود با طرح شناسهدار کردن، دیگر در بازار جایی نداشته باشد، طی روزهای اخیر مشتریان زیادی را دچار مشکل کرده و تعمیرکاران خودرو نیز از مراجعه خودروهای با آسیب جدی، گلایه دارند و در نهایت، مسئولان مربوطه نیز معتقدند نواقصی در اجرای این طرح و فعالیت سامانه وجود دارد که به زودی رفع خواهد شد.
طرح شناسهدار کردن قطعات یدکی با هدف حذف سوداگران در تولید و توزیع لوازم یدکی قاچاق و غیراستاندارد که جان و مال مردم را تهدید می‌کرد، تدوین و از مرداد ماه سال گذشته اجرایی شد. از اسفند ماه سال ۱۴۰۰، موضوع مدیریت و کنترل بازار قطعات یدکی خودروها توسط وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت (سیدرضا فاطمیامین) مطرح و از ابتدای سال گذشته به‌صورت جدی در دستور کار قرار گرفت؛ بنابراین در راستای اجرای طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص قاچاق و تقلب در قطعات یدکی خودروها پس از تعطیلات عید نوروز، وزیر صمت وقت اعلام کرد: لوازم یدکی خودرو، لوازم خانگی، آرایشی و بهداشتی، پوشاک و دخانیات، پنج اولویت نخست اجرایی این طرح در سطح کشور خواهند بود.
بر این اساس مقرر شد که تمامی اقدامات در نظر گرفته شده در قالب اجرای این طرح، به‌صورت مستمر و هفتگی رصد و پایش شده و مرحله به مرحله، با تناسب با شرایط مختلف طرح پیش رود. بدین ترتیب، این طرح با عزم جدی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز شد و با توجه به مقدمات فراهم شده و اقدامات زیرساختی موجود در وزارتخانه، در گام نخست با اولویت گروه کالایی حوزه قطعات یدکی خودرو، عملیاتی شد.
از همان ابتدا تأکید شده بود که اجرای این طرح علاوه بر مقابله با کالای قاچاق و تقلبی، نتایج مثبت اقتصادی دیگری از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در بخش تولید و همچنین تأمین امنیت مصرف‌کنندگان در استفاده از کالاهای موجود در سطح بازار به‌ویژه در حوزه لوازم یدکی خودرو نیز محقق می‌شود.
در گام نخست اجرای این طرح، مقابله با عرضه کالاهای قاچاق و تقلبی در حوزه لوازم یدکی خودرو از ۱۵ فروردین ماه در سراسر کشور عملیاتی و سپس عرضه قطعات یدکی خودرو به بازار از ۲۱ خردادماه به داشتن کد رهگیری مشروط شد و از این تاریخ به بعد واحدهای صنفی از خرید اقلام بدون شناسه منع شدند. در نهایت از ۱۵ مرداد ماه، عرضه بدون شناسه لوازم یدکی و قطعات خودرو ممنوع و ثبت کد نقش فعالان حوزه لوازم یدکی و قطعات خودرو در سامانه جامع تجارت الزامی شد.
پس از آن فرصت شناسهدار کردن کالاها و دریافت کد رهگیری تا ۱۵ مهر ماه سال ۱۴۰۱ تمدید شد و بر این اساس ۱۵ مهر ماه آخرین روز مهلت قانونی ثبت شناسه کالا و کد رهگیری برای ۵۵ قلم لوازم یدکی بود؛ طبق تأکید مسئولان وزارت صمت مقرر شد پس از این تاریخ، محصولات بدون کد شناسه قاچاق محسوب و طبق قانون قاچاق جمع‌آوری شوند.
اما اواسط آذر ماه، یک مقام وقت مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت، اعلام کرد که مهلت ساماندهی کالاهای فاقد شناسه کالا تا پایان سال تمدید شده و از ابتدای سال ۱۴۰۲، تمامی لوازم یدکی مشمول این طرح باید دارای کد رهگیری باشند.
اما پس از گذشت قریب به یک سال از اجرای رسمی (و یک سال و نیم از ابلاغ اولیه) این طرح، هنوز هم وجود قطعات یدکی بدون شناسه کالا و تقلبی، دام‌گیر مشتریان و البته تعمیرکاران خودرو شده است؛ از مشکلات اصلی که در حوزه توزیع اقلام کالایی در کشور وجود دارد، عرضه کالاهای قاچاق و تقلبی است که به علت کیفیت پایین، مشکلات و آسیب‌هایی جدی را متوجه مصرف‌کنندگان می‌کند.
