خودروسازان در جاده ناهموار تکنولوژی

شرکت تویوتا اخیرا با افزایش فروش ۸.۳ درصدی در نیمه اول سال مالی ۲۰۲۴، رکورد جدید فروش جهانی را به نام خود ثبت کرده است. اما همزمان، سهمش از بازار آمریکا و چین کاهش یافته. علت، گرایش مردم به خودروهای برقی است. مدتی ا‌‌ست که این شرکت، مثل سایر خودروسازان مطرح جهان درصدد ورود به حوزه تکنولوژی و رقابت با شرکت‌های نوظهوری مثل تسلاست. تویوتا به این منظور در سال ۲۰۲۱ استارت‌آپی راه‌‌اندازی کرد تا نرم‌‌افزاری طراحی کند که پرچمدار صنعت خودرو باشد. اما موفق نشد. برخی شرکت‌های دیگر نیز چنین وضعیتی دارند. ساخت خودروهای برقی، هوشمند و مبتنی بر نرم‌‌افزار برای شرکت‌های سنتی که سال‌ها خودروی بنزینی تولید کرده‌‌اند یک چالش بزرگ است. چرا غول‌‌های خودروسازی در رقابت با تسلا شکست خورده‌‌اند؟ تویوتا از شکست خود چه درسی گرفته است؟

تویودا نام استارت‌آپ را « وُوِن پلنت» (Woven Planet) به معنای «سیاره بافته‌‌شده» گذاشت. او ۵‌درصد از سهام پلنت را نیز خرید تا تعهدش را نشان دهد. اما حالا آن رویاها تا حدی از دسترس دور شده‌‌اند. در حالی که شرکت گفته چشم‌‌انداز اصلی، همچنان سر جایش است، اما عرضه کامل نرم‌‌افزار تویوتا که به راننده‌‌ها امکان به‌‌روزرسانی بی‌‌سیم ماشین‌‌هایشان را می‌دهد عقب افتاده. هنوز هیچ شهری تاسیس نشده. سه سال گذشته و روند پیشرفت، کندتر از برنامه‌‌ریزی‌‌ها بوده. نرم‌‌افزار، آنقدر بلندپروازانه بوده که نتوانسته به موقع عرضه شود.

این استارت‌آپ در مراحل اولیه، مرتکب اشتباهاتی شده که می‌تواند داستان پندآموزی برای شرکت‌های سنتی‌ای باشد که درصدد ورود به حوزه تکنولوژی هستند اما نمی‌توانند روش‌ها و مهارت‌‌های قدیمی را با رویه جدید همسو کنند. مهم‌ترین چالش‌اش این بود که با اهداف متغیر شرکت مادر، یعنی تویوتا ارتباط برقرار کند.

در نتیجه، تاریخ عرضه نرم‌‌افزار چند بار تغییر کرد. حالا تویوتا عده‌‌ای از مهندسان قدیمی گروه خودروسازی‌‌اش را روی کار آورده و استارت‌آپ را به شرکت اصلی نزدیک‌‌تر کرده. آنها گفته‌‌اند که با این ساختار جدید، برنامه‌‌ها دوباره روی روال افتاده و قول داده‌‌اند که نسخه اولیه نرم‌‌افزار تا ۲۰۲۵ عرضه خواهد شد.تویوتا یکی از ستون‌‌های اقتصاد ژاپن است که مستقیم و غیرمستقیم در اشتغال میلیون‌‌ها نفر نقش دارد. برای بیش از یک قرن، تویوتا بوده که با اصولش، از جمله تاکید بر کارآیی، کاهش ضایعات و بهبود مستمر، استانداردهای جهانی خودروسازی را تعیین کرده است.

فرهنگ این شرکت، حول محور برنامه‌‌های زمانی قاعده‌‌مند و کنترل سختگیرانه بودجه شکل گرفته. اغلب مدیران ارشدش از جمله مدیرعامل فعلی، «کوجی ساتو»، مردانی ژاپنی هستند که تمام سال‌های بزرگسالی خود را در تویوتا و به تلاش برای ساختن آینده شغلی و اجتناب از اشتباه گذرانده‌‌اند. کارمندها هودی مشکی نمی‌‌پوشند بلکه یک یونیفرم واقعی به تن می‌کنند. خود ساتو نیز در جلسه‌‌های داخلی همان یونیفرم را تن می‌کند.

اما تویوتا تنها شرکت خودروسازی‌‌ نیست که در حوزه نرم‌‌افزار به مشکل برخورده. جنرال موتورز هم هفته پیش عملیات‌‌ «خودروی بدون راننده» خود را به دلیل نگرانی‌ها درباره ایمنی به حالت تعلیق درآورده. فولکس، دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان نیز برای پروژه نرم‌‌افزارش، میلیاردها دلار هزینه و ارتشی از مهندسان را استخدام کرد اما در نهایت به بن‌‌بست خورد. مشکلات این پروژه، باعث تاخیر در رونمایی از چند مدل شد و گفته می‌شود که در کناره‌‌گیری «هربرت دیس»، مدیرعامل سابق شرکت نیز تاثیر داشت.

شرکت‌های نوپای خودروسازی، مثل تسلا، ماشین‌‌هایی می‌‌سازند که بیشتر شبیه کامپیوترهای چرخ‌‌دار هستند تا ماشین. و به نظر می‌رسد که فولکس و تویوتا بازی را به این تازه‌‌کارها باخته‌‌اند. تسلا و بی‌‌وای‌‌دی (سازنده خودروهای برقی در چین) برای کنترل عملکرد ماشین‌‌های خود به طور گسترده‌‌ای از نرم‌‌افزارها استفاده می‌کنند. این یعنی طیف وسیعی از قابلیت‌‌های این ماشین‌‌ها مثل برد باتری، می‌توانند از طریق آپدیت‌‌ها، هر روز بهتر و بهتر شوند. درست مثل یک اپلیکیشن موبایل.

استارت‌آپی به سبک آمریکایی

سال ۲۰۲۰، تویودا در جلسه‌‌ای کارکنان آینده استارت‌آپش را تشویق کرد که به رویاهای بزرگ فکر کنند. او گفت: «ترویج نوآوری در تویوتا کار سختی بوده چون تویوتا سازمان بزرگی ا‌‌ست که در آن، تصمیم‌گیری‌‌ها هنوز هم متکی به رسومات و روال‌‌های سنتی هستند. اما در این دوران جدید، همه کارها را نمی‌شود با اتکا به مکانیزم‌‌های منطقی پیش برد. من معتقدم که می‌توانیم کارهای خارق‌‌العاده انجام دهیم. باور دارم که می‌توانیم جهان را تغییر دهیم. » تویوتا برای جذب مهندسان نرم‌‌افزار خارجی خبره، حقوق‌‌های بالا به آنها پیشنهاد می‌‌داد و چند استارت‌آپ را نیز خریداری کرد. برای دفتر کارشان که به سبک و سیاق دفاتر سیلیکون ولی بود، یک ساختمان بلند در مرکز توکیو را انتخاب کردند. با وسایل نقلیه شخصی برای کارکنان و فضایی مزین به گل و گیاه برای حفظ آرامش. این ساختمان با دفاتر اصلی شرکت در شهر تویوتا ۱۸۰ مایل فاصله داشت؛ مراکزی که معروفند به خاموش کردن تهویه‌‌ها و آسانسورها برای صرفه‌‌جویی در هزینه‌‌ها.

تویودا برای مدیریت استارت‌آپ، «جیمز کافنر» را که از سال ۲۰۱۶ به تویوتا آمده بود و قبل از آن نیز با گوگل در پروژه ماشین‌‌های هوشمند همکاری می‌‌کرد، انتخاب کرد. کافنر ۵۲ ساله که متخصص روباتیک بود، مدیریت بیش از ۲هزار کارمند را بر عهده گرفت.