افشین اصغرزاده – دبیر هیات مدیره صنف فروشندگان لوازم یدکی و ماشین آلات تهران
قطعات خودرو – طرح شناسه کالا و کد رهگیری برای صنف لوازم یدکی از سوی وزارت صنعت معدن و تجارت از اوایل سال ۱۴۰۱ الزامی شده است. بررسی و تحلیل از سوی برخی از کارشناسان با تجربه این صنف نشان می‌دهد که این طرح نه تنها کمکی در راستای سامان‌دهی و ترغیب به کاهش تخلفات قاچاق و عرضه کالای تقلبی در این بخش نمی‌کند، بلکه نتایجی در جهت افزایش این تخلفات، افزایش قیمت و کمبود کالا به دنبال خواهد شد
با توجه به اینکه شمار قطعات خودرو و همینطور هر کدام از ماشین آلات، بسیار زیاد و متنوع است، امکان ایجاد کدها برای همه آنها به شکلی که همه کالاها را به صورت کامل مشخص کند کاری دشوار و شاید ناممکن باشد.
تنوع زیاد بلبرینگ، تسمه، قطعات برقی و دیگر اقلامی که در رسته‌های مختلف این صنف وجود دارد و موارد مصرف مشابه آنها در قسمت‌های مختلف خودرویی، صنعتی، کشاورزی، راهسازی و غیره نشانگر این است که ایجاد کد شناسه و رهگیری و امکان استفاده آن برای کالای‌های دیگر و مشابه امکان‌پذیر بوده و در ضمن امکان استفاده مجدد کدها پس از فروش نهایی برای کالای دیگر ممکن است و استعلام و نظارت بر آنها با نواقص مختلف سامانه جامع تجارت عملا تاثیری بر کاهش قاچاق نخواهد داشت.
بررسی های بسیار ساده و استعلام هزینه‌های واردات قطعات یدکی خودرو و ماشین آلات از گمرک‌های رسمی کشور و نرخ منطقی و مناسب سود و عوارض گمرکی مشخص می‌کند که لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات برای کسبه و تجار بازار که در این صنف فعالیت دارند، اصلا توجیه برای واردات به صورت قاچاق نداشته و قاچاق آن در مقایسه با واردات از طریق قانونی مقرون به صرفه نیست.
فروش قسمت زیادی از قطعات یدکی به صورت مستقیم به بازار و مصرف کننده صورت نمیگیرد، برای مثال برخی از اقلام به صورت انبوه به تولیدکنندگان، خودروساز یا شرکت‌هایی که چند قطعه را به مجموعه تبدیل می‌کنند به فروش می‌رسد ، مثلا برای تولید مجموعه سرسیلندر نیاز به استفاده از سوپاپ دود و هوا بوده که بعد از نصب روی سرسیلندرها، سوپاپ‌ها عملا قسمتی از یک کالای دیگر به نام سرسیلندر کامل است که نیازی به کد ندارد و می‌توان کدهای اخذ شده برای سوپاپ‌ها را که موقع ورود از گمرک گرفته شده برای کالاهای دیگر استفاده کرد شبیه این مثال‌ها برای انواع بلبرینگ، رینگ موتور، تسمه و غیره وجود دارد.
در مورد کالای تقلبی در حوزه لوازم یدکی خودرو و ماشین آلات به دلیل اینکه اصالت این اقلام در موقع ورود از گمرک به صورت کارشناسی و تخصصی کنترل نمی‌شود امکان اخذ کد شناسه و رهگیری برای کالای تقلبی هم با این طرح میسر می‌شود و این طرح به نوعی برای کالاهای تقلبی شناسنامه صادر می‌کند .
واضح و روشن است اجرا و انجام این طرح برای فعالان این صنف هزینه‌های زیادی در بردارد از جمله استخدام نیرو برای انجام تکالیف آن و ثبت اقلام در سامانه و اخذ کدها برای هریک از کالاها با تنوع زیاد و چاپ برچسب و نصب آن روی تک تک اقلام سبب افزایش زیاد قیمت برای مصرف کنندگان می‌شود.
با بررسی های انجام شده به این نتیجه میرسیم که بسیاری از فعالین با تجربه و متخصص این صنف که سالهاست به صورت سالم با قیمت‌های رقابتی باعث شده‌اند که تامین این قطعات برای نیاز کشور سهل‌تر گردد و قیمت کالا در این صنف به صورت رقابتی و منطقی متعادل شود با اجرای این طرح و دشواری‌های آن از فعالیت خود دلسرد شده و در آینده، کشور به نوعی با کمبود هایی برای کالاهای اساسی و مورد نیاز در این بخش مواجه می‌شود.
در این صورت شرکت‌های بزرگ که بیشتر کالاهای بدون هویت توسط آنها از طریق امکانات و ارتباطات ویژه‌ای که دارند به بازار عرضه شده و سهم بیشتری از بازار این قطعات را تصاحب کرده و به دلیل کاهش رقابت، عرضه کالا با قیمت بسیار بالاتری به دست مصرف کنندگان نهایی خواهد رسید.
بیشتر بخوانید: هیچ کس دوست ندارد ایران بازنده باشد!
ایرادها بسیار زیاد دیگری به اجرای این طرح وارد است که باید اساتید و صاحب نظران صنف تحلیل و اعلام کنند ولی با نگاهی ساده از منظر کلی به این نتیجه میرسیم که مضرات اجرای این طرح از مزایای آن برای صنف لوازم یدکی و مصرف کنندگان آن بیشتر است و در نهایت تعادل و توازن بازار را از بین خواهد برد و باعث کمبود کالا و افزایش شدید قیمت‌ها خواهد شد که حاصل آن خسارت‌های جبران ناپذیری به کسبه و مصرف کنندگان در کل کشور است.
و این ابهام برای همه پیش آمده که چرا و به چه دلیل مجریان آن با شتاب زدگی بر اجرای این طرح بدون ایجاد زیرساخت‌های اولیه پافشاری کرده و چند شرکت بزرگ حامی و پشتیبان این امر هستند.
