سیر تورم، قدرت خرید مردم را در همه ابعاد تحت‌تاثیر قرار داده است و اثرات آن را می‌توان به‌راحتی در فروشگاه‌های لوازم یدکی مشاهده کرد. یکی از بازارهایی که در رکود نسبی و سردرگمی قرار گرفته، بازار لوازم یدکی خودرو است که فعالان و به تبع آن مصرف کنندگان به دلیل نوسانات ارزی، روزهای عجیبی را می‌گذرانند.
مردم به سمت تعمیر لوازم مستعمل تمایل پیدا کرده یا اگر عمر قطعه به پایان رسیده باشد، به فکر تامین کالایی ارزان‌ترند که عمدتا یا دست دوم است یا بر طبق تعریف قاچاق محسوب می‌شوند. بازار لوازم یدکی خودرو، روزهای خاکستری را تجربه می‌کند که البته بی‌شباهت به سایر بازارها نیست.
ورود بازرس به بازار تنش‌آفرین است
بازار لوازم یدکی خودرو علاوه بر نوسانات ارز از میزان تقاضا نیز تاثیرپذیر است. میزان تقاضا نیز نسبت مستقیمی بر آرامش و ثبات بازار دارد. یکی از اتفاقات مهمی که این روزها در حال رخ دادن است، حضور تیم‌های بازرسی وزارت صمت در میان فروشگاه‌ها و پاساژهای لوازم یدکی خودرو است و برخورد و جمع‌آوری کالاهایی است که به دلیل شتابزدگی برای اجرای طرح، قاچاق محسوب می‌شوند.
بسیاری از کسبه هنوز نتوانسته‌اند در سامانه جامع تجارت وزارت صمت کالاهای خود را ثبت کنند و دلیل آن هم به ناآشنایی کسبه با سامانه و هم اشکالات این سامانه بر می‌گردد.
ناگفته پیدا است که صنف لوازم یدکی خودرو با دیگر صنوف همانند پارچه، لوازم خانگی و … به لحاظ تنوع محصولات و تخصصی بودن کالاها متفاوت است. با وجود صحبت‌های کارشناسان و فعالان این عرصه برای جلوگیری از اجرای طرح شناسه دار کردن لوازم یدکی، اما این اتفاق اکنون در حال اجرا است و کسبه و بازار لوازم یدکی خودرو تحت تاثیر این اتفاق است.
به گفته مسئولان بازرسی وزارت صمت، این برخوردها بیشتر جنبه ارشادی داشته اما برخی ویدئوهای منتشر شده‌ای از شهرهای مختلف خلاف این صحبت‌ها را ثابت می‌کند. نکته مهم دیگر، فارغ از برخورد ارشادی یا غیرارشادی بازرسان وزارت صمت، تاثیر روانی این اتفاق بر بازار و به تبع آن اغتشاش و گرانی در این صنف است. تا کنون بازرسان وزارت صمت برای دو نوع کالای لوازم یدکی، کمک فنر و لنت به فروشگاه‌ها ورود کرده‌اند و به گفته روسا و اعضای اتحادیه لوازم یدکی، تا همین جای کار در برخی شهرستان‌ها با کمبود و نایاب شدن این دو قلم کالا مواجه شده‌اند.
طرح جمع‌آوری کالای قاچاق سرنوشت «شبنم» را پیدا می‌کند؟
وزارت صمت با شعار حمایت از مصرف کننده و آرامش بازار و جمع‌آوری کالای قاچاق اقدام به اجرای طرح نموده اما با اجرای شتابزده و غیرکارشناسی؛ نقض غرض صورت گرفته و طبق گفته فعالان متضرر اصلی این اتفاق مصرف کنندگان هستند. مصرف‌کنندگانی که باید لوازم یدکی خودرو را با قیمتی چندین برابر بخرند.
رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو چندی پیش در نشستی طرح شتابزده وزارت صمت را محکوم به شکست عنوان کرد و اصرار بر اجرای این طرح را فرار رو به جلوی وزیر صمت برای فرار از استیضاح خوانده بود. با توجه به اینکه چند سال پیش نیز طرح شبنم با همین اهداف از جمله مبارزه با قاچاق کالا و فرار مالیاتی و اجرای «کدینگ کالا» با شکست مواجه شده بود. طرح شبنم نیز دارای چهار رکن کدگذاری، رهگیری، مشارکت مردمی و بازرسی بود. اجرای طرح ایران‌کد در سال‌های 86 تا 92 در مورد اقلام کالایی گروه 10 نشان داد که ایران‌کد نه‌تنها نتوانست قاچاق این اقلام را کاهش دهد بلکه رشد سه برابری قاچاق این کالاها بار دیگر به‌صورت تجربی و اجرایی بر ادعای غیرکارشناسی بودن این طرح صحه گذاشت. از دیگر اتفاقات جالب و تاسف‌باری که در اجرای طرح شبنم افتاد این بود که برچسب‌های این طرح (اختصاص کد یکتا) برای جلوگیری از کالای قاچاق در بازار به فروش رسید و خود باعث رسمیت بخشیدن به کالای قاچاق شد!
باید دید آیا وزارت صمت حاضر به اصلاح رویه خود می‌شود؟
یادداشت : سعید حضرتی
