بازار سهام در ماه‌های اخیر چالش‌های فراوانی را به خود دیده که عمر برخی از آنها بسیار طولانی است. بورس در شرایطی بار این دغدغه‌ها را به دوش می‌کشد که در سال‌های اخیر با وجود شنیده شدن، تلاش چندانی برای ترتیب اثر دادن به آنها نشده است؛ دغدغه‌هایی که برخی از آنها بجا و اصولی و برخی دیگر ممکن است به ضرر بازار باشد.
در جریان دادوستدهای بازار سهام در اولین روز معاملاتی هفته نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افزایش ۲۲/ ۰درصدی در سطح یک‌میلیون و ۳۱۶هزار واحد قرار گرفت؛ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه بر این باور هستند که عملکرد مثبت بورس تهران طی روز گذشته احتمالا ناشی از تغییر ترکیب پرتفوی سرمایه‌گذاران و نزدیک‌شدن نماگر اصلی بازار به کف کانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد باشد، اما نکته قابل‌تامل در این بخش این است که با توجه به پایین بودن ارزش معاملات خرد سهام، خریدهای صورت‌گرفته در بازار چندان قدرتمند نبوده و بر این اساس در شرایط کنونی نمی‌توان به‌عملکرد مثبت بورس تهران در آینده چندان خوش‌بین بود، ضمن اینکه در روز گذشته وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس با مدیران هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه جلسه‌ای تشکیل دادند. بر این اساس بسیاری از مسائل بنیادین شرکت‌ها و اثر‌پذیری سودآوری صنایع از متغیرهای بودجه پیش از بررسی و تدوین لایحه بودجه سال۱۴۰۲ مورد بررسی قرار گرفت.
فرسایش در بورس تهران
بازار سرمایه در ادامه روند نزولی خود در مرز کانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد در نوسان است، به‌طوری‌که برآیند فراز و فرودهای نماگر اصلی تالار شیشه‌ای طی هفته گذشته با کاهش ۴۳/ ۲درصدی مواجه شده و نماگر یادشده در محدوده یک‌میلیون و ۳۱۳هزار واحد قرار گرفت، اما طی دادوستدهای بورس تهران در روز شنبه نماگر اصلی بازار تغییر مسیر داد و پس از روزهای متوالی سرخ‌پوشی با افزایش ۲۲/ ۰درصدی همراه شد. نماگر هم‌وزن بازار نیز در این روز متناسب با شاخص‌کل در ریلی صعودی نوسان کرد و با رشد ۳۴/ ۰درصدی در سطح ۳۸۱هزار واحد قرار گرفت؛ این در حالی است که نهایتا در روز یادشده از سرعت و هیجان فروش در بازار سهام کاسته شد و سرمایه‌گذاران با تدبیر بیشتری به معامله در بازار یادشده پرداختند، به‌طوری‌که در جریان معاملات روز شنبه حدود ۶۷میلیارد تومان نقدینگی از بازار سرمایه خارج شد، درحالی‌که متغیر مذکور در روزهای اخیر در سطوح بالاتری قرار داشت. مجموع ارزش معاملات خرد سهام نیز در این روز با افزایش حدود ۱۴درصدی در مقایسه با روز معاملاتی گذشته رقم هزار و ۲۴۵میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند. فارغ از اعداد و ارقام مذکور هر‌چند که خروج سرمایه از بورس تهران کاهش چشمگیری داشته و شیب خروج نقدینگی تا حد زیادی تعدیل‌شده اما ارزش معاملات پایین بازار سهام در کنار رشد کم‌جان نماگر اصلی بورس تهران سیگنال خوبی به بازار مخابره نمی‌کند، چراکه ارزش معاملات همچنان در سطح بسیار پایینی قرار دارد و مادامی که این متغیر در سطح معقولی قرار نگیرد، نمی‌توان به عملکرد مطلوب بازار سهام دلخوش بود و خریدهای موجود در بازار را قدرتمند دانست، اما از طرفی رشد دو‌هزار و ۸۶۸واحدی شاخص‌کل در روز گذشته را هم هر چند که اندک است، نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران حوزه بورس در مسیر تغییر ترکیب پرتفوی خود قرار گرفته‌اند یا حداقل با نزدیک‌شدن شاخص‌کل به کف کانال یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحد، فعالان بازار بیش از پیش به ارزندگی اغلب سهام موجود در بازار پی برده‌اند.
حرف درمانی؟
این در حالی است که در جریان معاملات روز شنبه و در ادامه روند فرسایشی معاملات بورس تهران طی هفته‌های اخیر جلسه‌ای با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار و مدیران هلدینگ‌های بازار سرمایه برگزار شد. در جلسه روز گذشته مدیران هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری اهداف، هلدینگ خلیج‌فارس، شرکت ملی صنایع‌مس ایمیدرو، شرکت سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری، سرمایه‌گذاری امید، شستا، ساتا و مدیران ارکان بازار سرمایه همگی حضور داشتند؛ این در حالی است که بررسی تجربه‌های سالیان گذشته نشان می‌دهد این اولین‌باری است که مسائل بنیادین شرکت‌ها و اثر‌پذیری سودآوری صنایع از متغیرهای بودجه پیش از بررسی و تدوین لایحه بودجه سال۱۴۰۲ به ستاد اقتصادی دولت ارائه شد. در جریان این جلسه مواردی نظیر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها توسط هلدینگ‌های پتروپالایشی مطرح شد؛ این در حالی است که اخیرا در منابعی گفته شده رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه‌ای تلویحا از افزایش دو‌برابری سقف قیمت خوراک پتروشیمی‌ها خبر داده است، به‌طوری‌که در این‌صورت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به ۱۰هزار‌تومان در هر متر‌مکعب افزایش خواهد یافت. همچنین موضوع حاشیه سود کم پتروشیمی‌ها مورد بررسی قرار گرفت که به‌نظر می‌رسد در صورت رشد قیمت خوراک با وضعیت کنونی حاشیه سود این شرکت‌ها همچنان کاهش خواهد یافت. در این جلسه وزیر اقتصاد و رئیس شورای‌عالی بورس درباره علت کاهش فعالیت بازارگردان‌ها در بورس پرسید، که پاسخ جامع این بود: «تداوم فعالیت بازارگردانی در دو سال‌گذشته و افت ادامه‌دار قیمت سهام و فروشندگان تمام‌نشدنی سهام در بورس و فرابورس منابع بازارگردان‌ها را به حداقل رسانده‌است، بنابراین به‌جای بازارگردانی از محل منابع نقدی باید شیوه بازارگردانی از طریق سهام خزانه در پیش گرفته شود.» ضمن اینکه در این جلسه پیرامون انتشار اوراق‌تبعی برای تامین‌مالی و لزوم انتشار اوراق‌تبعی مباحث متعددی مطرح شد. در پی آن برخی هلدینگ‌ها از انتشار اوراق بیمه سهام در برخی از سهم‌های خود خبر دادند. از طرفی در جریان جلسه مذکور برخی از مدیران بر لزوم شفاف‌سازی اطلاعات صندوق تثبیت بازار سرمایه تاکید داشتند. هر چند که اقدام صورت‌گرفته به خودی خود امری مطلوب و در صورت اجرایی‌شدن می‌تواند کمک چشمگیری به بهبود روند معاملات بورس تهران داشته باشد، اما آیا لازم نیست که شنیده‌شدن صدای هلدینگ‌ها در سازوکاری فراتر از حرف مورد بررسی و اجرایی‌شدن قرار بگیرد؟ در طرح این بحث می‌دانیم که هلدینگ‌های بورسی به‌عنوان جمعی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران کشور اهمیت بسیاری زیادی در تولید و GDP دارند، اما باید این را هم بدانیم که تامین منافع آنها نیازمند تامین مصالح ملت است که این امر از طریق قیمت‌گذاری دستوری و توزیع رانت میسر نمی‌شود، پس باید در تدوین بودجه۱۴۰۲ این مساله نیز لحاظ شود، ضمن اینکه دولت‌ها طی سال‌های اخیر نشان داده‌اند که از کاهش کسری‌بودجه ناتوان هستند، چراکه این امر همواره تورم‌زا است، زیرا تورم منجر به کاهش قدرت خرید و تقاضای کل حقیقی می‌شود و دولت‌ها باید در این‌خصوص تدابیر لازم را بیندیشند تا منافع بورسی‌ها به شکلی پایدار و اصولی تامین شود.
ریز معاملات روز شنبه
در نگاهی دقیق‌‌‌‌‌تر روند معاملات بازار سهام در روز شنبه نشان می‌دهد که بورس تهران از ابتدای معاملات در ریل صعودی قرار داشت، به‌طوری‌که در ۱۵دقیقه ابتدایی نماگر اصلی بازار با تاثیرپذیری از نمادهای «شپنا»، «شبندر» و «بفجر» با افزایش هزار و ۳۵۸واحدی همراه شد. شاخص هم‌وزن نیز در مدت زمان یادشده رشدی ۱۴۰واحدی به خود دید؛ این در حالی است که در نیمه معاملات بورس روز گذشته شاخص‌کل با ۴هزار و ۴۲۵واحد افزایش همراه شد و در کانال یک‌میلیون و ۳۱۸هزار واحدی در حال پیش‌روی بود. تا نیمه معاملات بورس دیروز «شپنا» و «شبندر» بیشترین تاثیر مثبت را بر روی نماگر اصلی بازار داشتند، ضمن اینکه شاخص‌کل هم‌وزن نیز تا محدوده زمانی مذکور رشدی هزار و ۳۵۱ واحدی را به ثبت رساند. این در حالی است که نهایتا در پایان معاملات روز شنبه دماسنج بازار با دو‌هزار و ۸۶۸ واحد رشد همراه شد. در ادامه روند رکودی بازار سرمایه گروه «محصولات شیمیایی» بیش از ۱۶میلیارد‌تومان و صنعت «بیمه و صندوق بازنشستگی» با خروج حدود ۱۰میلیاردتومانی، بیشترین خروج سرمایه حقیقی درمیان صنایع را داشتند. در مقابل گروه «فرآورده‌های نفتی» با جذب نقدینگی حدود ۱۱میلیاردتومانی در صدرجدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت.
به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای روز گذشته بازار سرمایه «ثفارس» با خروج حدود ۱۱میلیارد تومان در صدر خروج نقدینگی بورس روز گذشته قرار گرفت، پس از آن «ملت» با خروج بیش از ۸میلیاردتومانی در رده دوم خروج نقدینگی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار‌گرفت و در‌مرتبه بعدی جدول نیز «فارس» با خروج بیش از ۵میلیارد تومانی بیشترین خروج سرمایه در روز شنبه را به‌نام خود به ثبت رساند؛ این در حالی است که نمادهای «شبندر» و «شپنا» به ترتیب با ورود پول حدود ۱۰میلیارد تومان و بیش از ۴میلیارد‌تومان همراه شدند و در صدرجدول جذب سرمایه حقیقی‌‌‌‌‌ها در روز گذشته قرارگرفتند.
