به گزارش قطعات خودرو به نقل از خودرو تک، گاهی با سرعتش ذوق کرده‌ایم، گاهی چند پشته سوارش شده‌ایم و گاهی وسیله‌ی امرار و معاش ما بوده است. گاهی سوار بر آن لحظات عاشقانه زیادی را گذرانده‌ایم. بعضی اوقات نیز با آن از کوچه‌ها و خیابان‌هایی گذشته‌ایم که با هیچ وسیله‌ی دیگری نمی‌توانستیم از چنین مسیرهایی عبور کنیم.
موتورسیکلت، فقط برای ما ایرانی‌ها یادآور خاطرات نوستالژیک نیست. اگر به تاریخچه موتور سیکلت از ابتدا تا امروز نظری بیندازید؛ ردپای این احساسات مشترک را در وسعت جهانی می‌بینید. آیا مایلید این سفر نوستالژیک را شروع کنید؟ پس با ما همراه باشید.
تاریخچه موتور سیکلت
موتورسیکلت‌ها را دو یا سه‌چرخه‌هایی می‌دانند که با یک موتور، نیروی محرکه آن تامین می‌شود. طبق آنچه در تاریخچه موتور سیکلت آمده‌است، اختراع این وسیله به نیمه دوم قرن نوزدهم برمیگردد. تغییرات این وسیله نقلیه در طول تاریخ بیشتر ناشی از تغییر در سوخت موتور آن شکل گرفته است.
سوخت انجین موتورسیکلت را از ابتدا تاکنون می‌توان به موارد زیر دسته‌بندی کرد:
- بخاری
- نفتی
- بنزینی
- دیزلی
- برقی
- هیدروژنی
دوچرخه‌های موتوردار
همان‌طور که در بخش تاریخچه موتور سیکلت گفته شد، اختراع این وسیله به سالهای میانی قرن ۱۹ برمیگردد. در سال ۱۸۶۰ پییر میشو، شرکتی بنام «میشو و شرکا» را برای ساخت دوچرخه‌های پدالی تاسیس کرد. پسرش ارنست در سال ۱۸۶۷ یک موتور روی آن دوچرخه‌های پدال‌دار سوار کرد. سوخت این موتور بخار آب بود. او اسم اختراعش را دوچرخه‌های موتوردار گذاشت.
دوچرخه‌های موتوردار در آمریکا
یک‌سال قبل از ثبت دوچرخه موتوردار، شخصی بنام پییر لالمنت که از کارمندان سابق شرکت میشو بود به آمریکا رفت. او مدعی بود در توسعه موتور دوچرخه نقش داشته است. به همین دلیل پس از ورود به آمریکا اختراعش را به ثبت رساند. بدین ترتیب دوچرخه‌های موتوردار به سرزمین‌های بکر آمریکا راه پیدا کرد. پس از او سیلوستر روپر به سیلندرهای بخار آب یک بویلر زغالی اضافه کرد. اختراع او در بین مردم پذیرفته نشد؛ زیرا که جانش را در هنگام نمایش با موتورهایش از دست داد. در اروپا، لوییس گیوم پروو فرانسوی، به دوچرخه‌های موتوردار یک بویلر الکلی اضافه کرد و اختراعش را ثبت کرد.
طبق گواهی تاریخ اختراع او نیز با استقبال عمومی مواجه نشد. چرا که از سال ۱۸۷۱ به بعد مدرکی دال بر استفاده از این مدل موتورها موجود نیست. ده سال بعد یعنی ۱۸۸۱ لوییس کوپلند آمریکایی با افزودن یک بویلر کوچک، دوچرخه‌ای با سرعت ۱۹ کیلومتر/ساعت ساخت. اختراع او موفقیت‌آمیز بود پس شرکت خود را بنام نورثروپ برای ساخت نخستین سه‌چرخه‌های موتوردار بنیان نهاد. ثبت این شرکت اولین تلاش موفق برای تجاری‌سازی اختراع جدید بود. شرکت‌های دیگری چون باتلر در انگلستان روی سه‌چرخه‌های موتوردار سرمایه‌گذاری و تمرکز کردند. آنها در نهایت پیشگامان ساخت اتومبیل در دنیا شدند.
موتورسیکلت اولیه
اختراع موتورسیکلت‌های اولیه توسط مهندس‌های مکانیک آلمانی گوتلیپ دایملر و ویلهلم باخ در سال 1885 به ثبت رسید. آنها از انجین‌های احتراقیِ داخلی استفاده کردند. سوخت این انجین‌ها بنزین بود. در نهایت نیز این اروپا بود که موفق شد در سال 1894 اولین برند موتورسیکلت را بنام خود ثبت کند. برند Hildebrand & Wolfmüller از آلمان با تولید سری (چند صدتایی) این وسیله، باعث ترویج نام «موتورسیکلت» در بین مردم شد. دو سال بعد شرکت انگلیسی Excelsior نیز به این جنبش پیوست. از این تاریخ به بعد عموم مردم در اروپا می‌توانستند آن را بخرند. تولید انبوه موتورسیکلت در آمریکا با نام Orient-Aster شناخته می‌شود. از سال 1898 شرکت پژو نیز به طور رسمی وارد این عرصه شد.
در حال حاضر این شرکت به عنوان قدیمی‌ترین شرکت موتورسیکلت سازی در دنیا شناخته می‌شود.
استقلال در طراحی و فناوری
اوایل قرن بیستم، شرکت‌های مختلف دوچرخه‌سازی به تولید انبوه موتورسیکلت روی آوردند. ورود همه جانبه این شرکت‌ها، باعث ایجاد تلاش‌هایی برای طراحی مستقل این وسیله از دوچرخه شد. رویال انفیلد، تریومف، نورتون و BSA از جمله شرکت‌های اروپایی بودند که به تولید انبوه موتورسیکلت پرداختند. در آمریکا نیز شرکت‌هایی چون ایندین، آئورا، هارلی دیویدسون در تولید پیشگام بودند. بالاخره در سال 1914 فناوری موتورسیکلت از دوچرخه‌های موتوردار به طور کامل مستقل شد. در طراحی‌های جدید، فنربندی و زین، تنها شباهت موجود بین این دو وسیله بود.
نقش جنگ‌های جهانی در توسعه صنعت موتورسیکلت
در بخش قبل گفتیم که سال 1914 نویدبخش استقلال کامل موتورسیکلت از دوچرخه بود. اما در اصل این وسیله نقلیه، استقلالش را مدیون جنگ جهانی اول است. زیرا استفاده از موتورسیکلت برای تردد به خط مقدم جبهه، بسیار کاراتر، سریع‌تر و به صرفه‌تر از اسب‌ها بودند. تریومف و دیویدسون شرکت‌های پیشروِ تولید موتورسیکلت در جنگ جهانی اول بودند. آنها موتورسیکلت‌های تولیدی خود را به طرفین جنگ می‌فروختند. تریومف به حدی در بین مردم محبوب شد که به آن لقب ترمویوف قابل اعتماد (Trusty Triumph) دادند. پس از جنگ جهانی اول دیویدسون آمریکایی به عنوان بزرگترین تولیدکننده موتورسیکلت در دنیا شناخته شد. محصولات این شرکت در 67 کشور دنیا خریدار داشت.
پس از جنگ برند BMW به سال ۱۹۲۳ نیز وارد عرصه تولید این وسیله شد. مشابه سرنوشت همه صنایع که «وقتی بازیگرهای قوی زیاد شود، رقابت هم بیشتر می‌شود» این صنعت نیز بی‌نصیب نماند. بیشترین رقابت شرکت‌های سازنده، حول محور طراحی موتور و نوع سوخت آن می‌چرخید. برخی شرکت‌ها، مثل ایندین از رقابت جا ماندند یا ورشکست شدند یا به سایر غول‌های تجاری فروخته شدند.
این روند تا جنگ جهانی دوم ادامه داشت. در این جنگ نیز تولید موتورهای جدید افزایش و توسعه یافت. شرکت رویال انفیلد موتوری طراحی کرد که می‌شد آن را از هواپیما بیرون انداخت تا با چتر نجات فرود آید.
موتورسیکلت پس از جنگ‌های جهانی
اگر به تاریخچه موتور سیکلت دقت کنیم، فرهنگ جدیدی که این وسیله بعد از جنگ کم‌کم رواج داد را درمی‌یابیم. موتورسیکلت در آمریکا به عنوان وسیله‌ای برای تفریح و تجربه‌ی سرعت مورد توجه قرار گرفت. به موازات آن در اروپای جنگ‌زده به وسیله‌ای برای حمل‌و‌نقل آسان و امرار معاش تبدیل شد. با گذشت سالیان دراز موتورسیکلت‌ها با فناوری‌های نو، پیشرفته و به‌روز شدند. به موازات آن نقش‌های جدیدی پذیرفتند و در برخی جوامع نوع خاصی از سبک زندگی را به‌وجود آوردند.
تفریح، سرگرمی، مسابقات، نمایش جایگاه اجتماعی، فردیت و… از جمله نقش‌های جدید این وسیله در سالهای پایانی قرن بیستم تاکنون هستند. تبدیل شدن موتورسیکلت به یک کالای مصرفی، آتش رقابت در این صنعت را شعله‌ورتر کرد. به حدی که شرکت‌های ژاپنی مانند: هوندا، کاواساکی/سوزوکی/یاماها و… بخشی از بازار این وسیله را به خود اختصاص دادند.
اولین موتور سیکلت در ایران
تاریخچه موتور سیکلت در ایران
تاریخچه موتور سیکلت در ایران به سالهای دهه ۲۰ شمسی بازمی‌گردد. کمپانی‌های انگلیسی، پیشگام ورود این وسیله به ایران بودند. در اصل تجار ایرانی در سفرهای تجاری خود، این موتورها را وارد کردند. بعد از گذشت ۲۰ سال، موتورسیکلت‌های ایتالیایی نیز وارد شدند. تغییر کاربری این وسیله بعد از جنگ جهانی دوم به ایران هم رسید. به همین دلیل در اواخر دهه ۴۰ سروکله شرکت‌های ژاپنی مانند یاماها پیدا شد. در نهایت نیز با تاسیس شرکت ایران دوچرخ به سال ۱۳۴۹ فعالیت این شرکت در ایران رسمیت یافت.
فعالیت شرکت‌های ژاپنی در ایران
ایران دوچرخ در آن زمان، نمایندگی مدل‌های شهری و آفرود یاماها ژاپنی را گرفته بود. این موتورها تا اواخر سال ۵۸ وارد ایران می‌شد. در همان سالها، محصولات شرکت سوزوکی نیز محبوبیت خاصی در ایران داشتند. به طوری‌که مردم به سوزوکی جی اس ۱۰۰۰ لقب افسانه‌ای می‌دادند. همچنین مسابقات موتورسواری، یکی از محبوب‌ترین تفریحات آن دوران بود. پس از پیروزی انقلاب، گروه‌های مخالف از موتورهای پرحجم در ترورهای ابتدای دهه۶۰ استفاده می‌کردند. به همین دلیل بیانیه‌ای در کمیته منحله انقلاب اسلامی صادر شد. طی این بیانیه رفت‌وآمد و شماره‌گذاری موتورسیکلت‌های بالای ۲۵۰ سی‌سی در شهرها ممنوع شد. این ممنوعیت تاکنون نیز ادامه دارد.
نمونه‌ای از یک موتور سیکلت قدیمی
در سال ۱۳۶۲ به خاطر شرایط خاص جنگی، واردات سوزوکی به ایران متوقف شد. ولی در دهه‌ی ۷۰ با آزادسازی واردات خودرو و تاسیس شرکت تکتاز موتور، واردات سوزوکی از سر گرفته شد. در همان سالها رقیب این شرکت یعنی کاواساکی نیز توانست خود را در بازار ایران جا کند. اگرچه شرکت‌های ایرانی تولیدکننده موتورسیکلت کم نیستند؛ اما آنها بیشتر نقش مونتاژی دارند. در حال حاضر موتورهای شرکت هوندا در ایران پرفروش هستند.
