به گزارش قطعات خودرو به نقل از بازار در جوامع پیشرفته رشد حمل و نقل برقی به عوامل فرهنگی و اجتماعی به جای جذابیت «لوکس» بودن، بستگی دارد. نمایشگاه اخیر خودرو در اصفهان نشان داد که برخی از مونتاژکنندگان به شدت برای عرضه برندهای گران قیمت و لوکس چینی رقابت می کنند. معلوم نیست که چه فاکتور بهبود وضع اقتصادی در کشور ایجاد شده که بازار مصرف کننده را به سمت محصولات لوکس برقی خارجی سوق می دهد. تبلیغ «ناگهانی» خودرو برقی ۲.۸ میلیارد تومانی در حالی آغاز شد که «داده های» بازار داخل حاکی از آنست که میانگین «قدرت» خرید مشتریان ۴۰۰ تومان است. در همین رابطه جهت بررسی وضعیت عرضه خودروهای برقی گران قیمت توسط برخی از شرکت ها با علی میرزایی کارشناس صنعت خودرو به گفت و گو پرداختیم:
* عرضه خودروهای برقی لوکس و گران قیمت در کلاس کراس اوور می تواند سبب رشد برقی سازی در بازار کشور شود؟
باید قبول کرد که بازار خودرو در حال حاضر آشفته است؛ این موضوع نیز ناشی از سیگنال های گیج کننده ای است که به تولید کننده و مصرف کننده داده می شود. جالب است وقتی که از توجیه اقتصادی محصولات برقی صحبت می شود، دست اندرکاران مثال خودروهای کوچک برقی اقتصادی چینی را می زنند. ولی علاقه واقعی این افراد به نمایش گذاشتن خودروهای گران قیمت چینی است. این تضاد واضح و روبه رشد سوالاتی را در مورد چشم انداز اقتصادی مثبت حمل و نقل برقی در بازار داخل مطرح می کند.
باتوجه به هیجان پر سرعت دست اندرکاران (بخش خصوصی و دولتی) ریسک های بسیار بزرگی در حال شکل گیری است، این مورد می تواند پارامترهای مهم اجتماعی برای مصرف کننده را در سوق به خودروهای برقی نادیده بگیرد. تناقض مفرط میان ادعای بهینه سازی صنعت خودرو و انرژی با جهت گیری برای مونتاژ و واردات خودرو بسیار واضح و جدی است، این موضوع می تواند روند قیمت گذاری خودروها برقی در کشور را «آشفته تر» کند.
از متولیان صنعت خودرو باید سوال کرد که آیا به اندازه کافی به بازرگانان و مصرف کنندگان در مورد نگرانی های زیست محیطی و سیاست های مربوطه آموزش دادند که در نوع انتخاب محصول ملی گرانه فکر کنند؟
* پیشتر به اهمیت اجتماعی خودروهای برقی برای مشتریان اشاره داشتید، چه سیاستی باید در خصوص حمل و نقل برقی از سوی متولیان صنعت خودرو اتخاذ شود؟
رسالت صنعت حمل و نقل ملی ایجاد ابزار حمل و نقل برای تمام بخش های جامعه کشور با هر سطح اقتصادی است. اهمیت روزافزون پارامترهای عدالت اجتماعی، زیست محیطی و حمل و نقل برقی در سیاست های مالی گزار از حمل و نقل فسیلی به برقی (نه فقط واردات فناوری) محور اصلی این تغییر باید باشد. تخمین ابعاد اقتصادی واردات خودروهای لوکس برقی در سطح ملی نیز یک ملاحظه مهم صنعتی، اقتصادی و اجتماعی است. باید دقت داشت که تحریک مصنوعی بازار (افزایش تقاضای مقطعی برای خودروهای برقی گران قیمت) که مزایای زیست محیطی آن نیز محدود است، ناخواسته باعث انحراف از اهداف عدالت اجتماعی می شود.
از متولیان صنعت خودرو باید سوال کرد که آیا به اندازه کافی به بازرگانان و مصرف کنندگان در مورد نگرانی های زیست محیطی و سیاست های مربوطه آموزش دادند که در نوع انتخاب محصول ملی گرانه فکر کنند؟ یا صرفاً خودروهای برقی لوکس را برای افزایش جذابیت آن ها تبلیغ می کنیم؟ آیا بخش های مختلف اقتصادی کشور و نیازهای حمل و نقل از بعد اجتماعی (جمعیت شناختی) را به اندازه کافی بررسی کرده ایم؟ تبلیغ بی رویه واردات وسایل نقلیه برقی لوکس در این مقطع اقتصادی نه تنها یک کار مفید زیست محیطی نیست بلکه چندین ریسک اجتماعی و اقتصادی را به دنبال خواهد داشت.
قیمت بالای خودروهای برقی لوکس دسترسی همه مصرف کنندگان به این محصولات را محدود می کند و می تواند منجربه عدم گسترش بازار این محصولات شود
* شنیده می شود که مونتاژ خودروهای لوکس برقی اتلاف منابع مالی در کشور است، نظر شما در این خصوص چیست؟
قیمت بالای خودروهای برقی لوکس دسترسی همه مصرف کنندگان به این محصولات را محدود می کند، تمرکز روی خودروهای الکتریکی لوکس می تواند منجربه عدم گسترش بازار این محصولات شود.
* پیشتر اشاره کردید که تاثیرات مثبت زیست محیطی با واردات خودروهای برقی ایجاد نمی شود، دلیل شما در این خصوص چیست؟
خودروهای برقی لوکس می تواند «ردپای» کربن قابل توجهی داشته باشد، از همین رو انتقال به حمل و نقل سبز را به شدت «کند» می کند. تولید باتری های بزرگ برای خودروهای لوکس برقی منابع حیاتی مانند لیتیوم و کبالت را با پیامدهای زیست محیطی و ژئوپلیتیکی بیشتر تحت فشار قرار می دهد.
* شاهد هستیم که برخی از این خودروهای لوکس دارای باتری با ظرفیت بالا جهت پیمایش بیشر هستند، این موضوع می تواند کاربری خودروهای برقی را زیر سوال ببرد؟ خودروهای لوکس در بازار نابرابری طبقاتی ایجاد می کند؟
خودروهای برقی لوکس می تواند عملکرد فنی مطلوب داشته باشند، ولی استفاده ناکافی از باتری های بزرگ تر معنای هدر رفتن یارانه های تخصیص یافته دولتی را دارد. در پاسخ به قسمت دیگر سوال شما باید گفت که تمرکز روی خودروهای برقی لوکس می تواند نیازهای حمل و نقل افراد کم درآمد را کمرنگ کند.
* باتوجه به اینکه شما به بحث ایجاد فاصله طبقاتی در بازار اشاره کردید، آیا این موضوع در نصب ایستگاه های شارژ نیز می تواند اثرگذار باشد؟
بله، تمرکز روی خودروهای برقی لوکس می تواند منجر به نصب زیرساخت شارژ محدود در مناطق ثروتمند نشین شود و مناطقی که دارای خدمات ضعیف هستند، با دسترسی ناکافی به ایستگاه های شارز مواجه کند.
* آیا خودروهای برقی می تواند به عنوان وسیله نقلیه دوم برای افراد ثروتمند کاربرد داشته و مانع از هدف برقی سازی شود؟
ترویج خودروهای برقی لوکس می تواند بعضی از افراد مرفه را تشویق به مصرف بیشتر کند. به طور مثال آن ها خودروی برقی را به عنوان وسیله نقلیه دوم در نظر بگیرند بدون اینکه خودروی بنزینی خود را اسقاط کنند. شاید عده ای مصرف بیشتر خود را توجیه پذیر بدانند، چون احساس می کنند ضرری به محیط زیست نمی زنند ولی به طور بالقوه باعث افزایش تراکم ترافیک می شوند. باید دقت کرد افراد ثروتمندی که خودروی برقی را به عنوان خودروی دوم خواهند خرید، نباید حقوق بیشتری برای افزایش سفر با خودروی شخصی خود احساس کنند.
تخصیص یارانه به طور همزمان برای بنزین و برق در کشور می تواند انگیزه های رشد اجتماعی و فرهنگی جهت کربن زدایی را پر هزینه جلوه دهد
* پیشتر اشاره داشتید که برای سیاست های یارانه ای سردرگمی ایجاد می شود، این موضوع تاثیری در کربن زدایی دارد؟
تخصیص یارانه به طور همزمان برای بنزین و برق در کشور می تواند انگیزه های رشد اجتماعی و فرهنگی جهت کربن زدایی را پر هزینه جلوه دهد. مطرح کردن ریسک های مذکور به معنای وضعیت بحرانی بازار فعلی حمل و نقل برقی نیست. بلکه هدف از این بحث به چالش کشیدن سیاستگذاران صنعتگران و مصرف کنندگان در ترسیم جواب «چرا خودرو برقی در ایران؟» مطرح شده است. در مقطع فعلی کشور چه بسا گفتمان در مورد ابعاد اجتماعی برقی سازی حمل و نقل به مراتب از گفتمان موفقیت های خودروسازان آمریکایی و چینی مفیدتر باشد. البته این موضوع مشروط بر آن است که برخی از رسانه ها برای شوآف خودروهای لوکس خارجی تمام توان خود را استفاده نکنند.
* چه پیشنهادی برای سیاستگذاران ترویج خودروهای برقی در کشور با هدف مدیریت بازار فعلی دارید؟
به هر حال برای مقابله با چالش های مطروحه، سیاست گذاران صنعتی باید مدیریتی جهت ایجاد توازن در ترویج خودروهای برقی لوکس و «حمل و نقل پایدار» برای همه در وضعیت فعلی بازار اتخاذ کنند. برای آینده کشور «حمل و نقل پایدار» با اقتصادی توجیه پذیر و عادلانه برای همه اقشار (صرفنظر از سطح درآمد) ضروری است. سیاست‌های بالادستی موثر می‌تواند بازار را به سمت بهبود فاکتورهای اجتماعی و رفاه شهروندان هدایت کنند. در صنعت خودرو نیز تمرکز بر پایداری و افزایش کارایی و در عین حال اجتناب از واردات غیرضروری می تواند عاملی الهام بخش در کاهش مصرف گرایی (صرف نظر از نوع قوای محرکه) در سیستم حمل و نقل باشد.
