گیربکس اتوماتیک چیست و چگونه کار میکند؟

گیربکس اتوماتیک چیست؟

گیربکس  اتوماتیک یکی از مهمترین قسمت های خودرو محسوب میشود که بدلیل حساسیت بالای آنها، باید با مشاهده هر گونه خرابی در اولین فرصت نسبت به تعمیر گیربکس اتوماتیک خودروی خود اقدام کنید. در غیر این صورت به سایر قسمت های خودرو از جمله قطعات دیگر جعبه دنده آسیب جدی وارد میکند و ماشین  را با مشکلات فراوانی روبرو خواهد کرد.

امروزه میلیون‌ ها و حتی شاید میلیاردها خودرو در جهان وجود دارند که هر کدام ویژگی‌های منحصر به ‌فرد خود را داشته و امکانات خاصی را به راننده و سرنشینان ارائه میدهند. با این‌ حال تمامی این خودروها دارای گیربکس هستند. گیربکس اتوماتیک یا جعبه دنده ها یکی از اعضای حیاتی ماشین‌ ها به حساب می آید که وظیفه‌ی انتقال قدرت از موتور به چرخ ها را برعهده دارند.

در طول سال‌هایی که خودروها تولید شده‌اند، گیربکس‌ها تکامل زیادی پیدا کرده‌اند و هر روز به کارایی و بهره‌وری آن‌ها افزوده شده ‌است. امروزه رایج ‌ترین و پرکاربردترین نوع گیربکس، گیربکس اتوماتیک است که در آن‌ها تعویض دنده‌ها به‌ صورت خودکار انجام می‌شود. در ادامه قصد داریم به معرفی آن‌ها پرداخته و نحوه‌ی کار آن‌ها را بررسی کنیم.

 گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند؟

برای فهمیدن نحوه کار جعبه دنده ابتدا باید بدانیم گیربکس اتوماتیک چیست؟ و چه وظیفه‌ای در خودرو دارد. به طور کلی میتوان گفت گیربکس های اتومات از تکنولوژی و پیچیدگی بسیار بالایی تشکیل شده اند که نسبت به جعبه دنده های دستی بسیار پیشرفته تر هستند و در صورت خرابی باید به تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک مراجعه شود تا به صورت تخصصی مشکلات آن برطرف شود.

در یک ماشین وظیفه‌ی تولید نیروی محرکه برعهده موتور است. موتورهای بنزینی و دیزلی محدوده دور موتور مشخصی دارند. گیربکس‌ های اتوماتیک این مشکل را برطرف کرده و به ماشین اجازه می‌دهند تا بازه‌ی سرعت وسیعی داشته باشد.

گیربکس اتومات یا جعبه دنده اتوماتیک مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها و قطعات است که نیروی محرکه را از موتور به میل گاردان منتقل می‌کند. جعبه‌ دنده اتومات به‌وسیله چرخ‌ دنده‌های خود می‌تواند سرعت و قدرت خودرو را کم و زیاد کرده و حتی جهت حرکت آن را تغییر دهد. بدون جعبه‌ دنده حرکت کردن به سمت عقب برای یک ماشین ممکن نیست.

در گیربکس اتوماتیک چندین چرخ‌دنده وجود دارند که اندازه‌های متفاوتی دارند و هرکدام از آن‌ها میزان گشتاور خاصی را به میل گاردان و درنهایت چرخ‌ها منتقل می‌کنند. چرخ‌ دنده‌های بزرگ‌تر گشتاور بیشتری را به چرخ‌ها منتقل می‌کنند و باید از آن‌ها هنگام شروع حرکت، حرکت در سرعت‌های پایین یا در مسیرهای سنگین استفاده کرد. هرچه دور موتور بالاتر برود و سرعت ماشین افزایش یابد، باید از چرخ‌دنده‌های کوچک‌تر استفاده کرد.

 اجزای گیربکس اتوماتیک

مبدل گشتاور (تورک کنورتور)

مجموعه‌ی چرخ‌دنده (خورشیدی)

سیستم کنترل‌کننده

کامپیوتر مرکزی (ESU)

شیربرقی یا سنولوئید

تفاوت گیربکس اتوماتیک و دستی

مهم‌ترین تفاوت این دو نوع گیربکس هنگام رانندگی این نوع خودروها است. در خودروهای دنده دستی، راننده باید براساس دور موتور و وضعیت جاده و سرعت مدنظر خود، از طریق دسته دنده و پدال کلاچ، دنده را تعویض کنند. در خودروهایی با جعبه دنده‌ اتوماتیک، تقریباً هیچ‌کاری از طرف راننده مورد نیاز نیست و تعویض دنده به‌ صورت کاملاً خودکار انجام می‌شود.

یک جعبه دنده اتومات دشواری‌های رانندگی را کاهش می‌دهد. یادگیری تعویض درست دنده و استفاده از کلاچ برای بسیاری از افراد دشوار است و گیربکس‌های اتوماتیک این دشواری را برطرف کرده‌اند و به کمک آن‌ها رانندگی بسیار آسان‌تر می‌شود. علاوه‌ بر آن به دلیل کاهش وظایف، تمرکز راننده بالاتر می‌رود و احتمال بروز تصادفات کمتر می‌شود.

انواع گیربکس اتوماتیک

گیربکس‌های اتوماتیک انواع مختلفی دارند و طرز عملکرد هر کدام از آن‌ها با دیگری تفاوت دارد. در ادامه سه نوع از آن‌ها را با هم بررسی می‌کنیم:

 گیربکس‌های AMT

جعبه ‌دنده‌های نیمه ‌اتومات که گاهی با نام گیربکس‌های دستی بدون کلاچ نیز شناخته می‌شوند، قطعات مشترک بسیاری با گیربکس‌های دستی دارد و شباهت‌های بسیاری بین این دو مشاهده می‌شود. در این نوع از گیربکس‌ها پدال کلاچ حذف شده و به ‌صورت کاملاً اتومات درآمده‌ است. خود گیربکس‌های AMT دو مدل نیمه ‌اتوماتیک و اتوماتیک دارند. در مدل نیمه ‌اتوماتیک کلاچی وجود ندارد، اما همچنان وظیفه‌ی تعویض ‌دنده برعهده راننده است. در مدل‌های خودکار نیز تعویض دنده براساس نقاط از پیش برنامه‌ریزی ‌شده و البته وضعیت جاده انجام می‌شود.

به ‌طور کلی یک گیربکس اتوماتیک مصرف سوخت بالاتری نسبت‌ به گیربکس دستی دارد. با این‌ حال در بین مدل‌های اتوماتیک، گیربکس AMT مصرف سوخت پایین‌ تری داشته و بهینه ‌تر عمل می‌کند.

 گیربکس‌های ضریب متغیر (CVT)

در گیربکس‌های معمولی از چرخ ‌دنده‌های مختلف برای تغییر گشتاوری که به چرخ‌های خودرو انتقال داده می‌شود استفاده می‌گردد. در گیربکس‌های سی وی تی، چرخ ‌دنده‌ای وجود ندارد و یک جفت پولی که با یک تسمه به هم متصل شده‌اند جای چرخ دنده‌ها را گرفته ‌است. جابجایی این پولی‌ها ضرایب دنده مختلفی را به ‌وجود می‌آورد تا در نهایت گشتاور مناسب به میل گاردان منتقل شود. در جعبه دنده‌های معمولی، به دلیل محدود بودن تعداد چرخ دنده‌ها، ضرایب دنده‌ها نیز محدود است، اما در گیربکس‌های CVT بی‌نهایت ضریب دنده وجود دارد. همین ویژگی مهم‌ترین برتری گیربکس‌های CVT نسبت‌ به رقبایش محسوب می‌شود.

 گیربکس اتوماتیک دوکلاچه (DCT)

در گیربکس‌های دستی هنگامی که راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، موتور برای چند لحظه از گیربکس جدا شده و عمل تعویض دنده در همان زمان انجام می‌شود. گیربکس‌های دوکلاچه همان‌طور که از نامشان پیداست، از دو کلاچ برای تعویض دنده استفاده می‌کنند. یکی از کلاچ‌ها مسئول تعویض دنده‌های زوج و دیگری مسئول دنده‌های فرد است. به دلیل وجود دو کلاچ، گیربکس‌های DCT همواره اتصال خود به موتور را حفظ می‌کنند و جریان نیرو متوقف نمی‌شود. مهم‌ترین مزیت این نوع جعبه ‌دنده‌ها در سرعت بالای تعویض دنده است. در یک گیربکس اتومات معمولی تعویض دنده معمولاً نیم ثانیه طول می‌کشد؛ درحالی‌که در گیربکس‌های DCT، تعویض دنده تنها در هشت میلی‌ثانیه انجام می‌شود.

میزان گستردگی استفاده از گیربکس اتوماتیک

در سال ۲۰۱۵، تقریباً چهل و سه درصد از خودروهای تولید شده در سراسر جهان گیربکس دستی داشتند و در سال ۲۰۲۰، این رقم به ۳۷ درصد کاهش یافت. خودروهای دنده اتومات در آمریکا بسیار زودتر از اروپا رواج یافتند و دلیل اصلی آن پایین‌ تر بودن قیمت سوخت در آمریکا بود. در سال ۱۹۹۷، بین ده تا دوازده درصد از ماشین‌ها در اروپا گیربکس دستی داشتند؛ اما مدت‌ها قبل از آن یعنی در سال ۱۹۵۷، بیش از هشتاد درصد از خودروها در آمریکا به گیربکس اتوماتیک مجهز بودند.

نتیجه گیری

در این مقاله سعی کردیم انواع گیربکس‌های اتوماتیک را معرفی کنیم و شیوه‌ی کار هر کدام را شرح دهیم. جعبه‌دنده‌های دستی با وجود داشتن مصرف سوخت پایین‌تر، استهلاک بالاتری نسبت‌ به گیربکس‌های اتومات دارند و رانندگی با آن‌ها دشوارتر است. البته هنوز هم افراد بسیاری هستند که نوع دستی را به نوع اتوماتیک ترجیح می‌دهند.

گیربکس‌های اتوماتیک نیاز به مراقبت دارند و در صورت بی‌توجهی ممکن است دچار ایراد شوند. اگر گیربکس اتوماتیک خودروی شما دچار مشکل شد، می‌توانید به وب ‌سایت تک گیربکس مراجعه کنید. تعمیرگاه تک گیربکس یکی از برترین تعمیرگاه‌ های گیربکس اتوماتیک در ایران است که در تهران واقع شده و با بهره‌گیری از تعمیرکاران ماهر و کارآزموده، بهترین خدمات ممکن را به مشتریان خود ارائه می‌دهد.