تحمیل هزینه های ناوگان فرسوده به جابجایی بار کشور

۳۶۶ هزار دستگاه کامیون موجود در کشور سالانه ۵۴۶ میلیون تن حجم جابجایی دارند، متوسط پیمایش این کامیون ها برای جابجایی کالا مشروط بر داشتن بارنامه ۵۰۲ کیلومتر است

چند دستگاه کامیون در جاده ها است؟

براساس آخرین اطلاعات انتشار یافته توسط وزارت راه و شهرسازی بیشتر از ۳۶۶ هزار دستگاه کامیون در کشور وجود دارد، از این مقدار ۳۲۱ هزار دستگاه کامیون خود مالک و ۴۵ هزار دستگاه در تملک شرکت ها است. متوسط سن ناوگان مذکور ۱۹.۳ سال است که حدود ۶۵ هزار دستگاه از ۳۶۶ هزار دستگاه کامیون مذکور فرسوده و دارای سن بیشتر از ۵۰ سال هستند. ۳۶۶ هزار دستگاه کامیون موجود در کشور سالانه ۵۴۶ میلیون تن حجم جابجایی دارند، متوسط پیمایش این کامیون ها برای جابجایی کالا مشروط بر داشتن بارنامه ۵۰۲ کیلومتر است.

طرح نوسازی خودروهای کاروتجاری از دولت های یازدهم و دوازدهم به دولت سیزدهم رسید، طرحی که با تغییر متولی مدت مدیدی با توقف همراه شد. مهدی همایونی زاده واردکننده کامیون به کشور در خصوص وضعیت توقف واردات به «خبرنگار» بازار گفت: «واردات کامیون رفع توقف شده است، اما به دلیل رشد چشمگیر قیمت ارز شرکت ها و رانندگان توان خرید کامیون یا کشنده ندارند.»

همایونی زاده در خصوص وضعیت بازار کامیون به «بازار» توضیح داد: «وضعیت بازار کامیون باتوجه به رشد قیمت ارز طی ماه های آینده با رکود شدید ناشی از توقف معامله مواجه خواهد شد. اگر در مقطعی از زمان چالش های قانونی مانع از واردات کامیون در راستای اجرای مصوبه نوسازی ناوگان حمل و نقل باری فرسوده بود، امروز قیمت ارز و کاهش قدرت خرید مشتریان مانع از اجرای مصوبه مذکور است.»

وی، افزود: شرکت های حمل و نقل امروز با چالش تامین ارز به ویژه ارز حاصل از صادرات برای خرید کامیون مواجه هستند، در حال حاضر بانک مرکزی ارز حاصل از صادرات برای واردات کامیون تخصیص نمی دهد.»

براساس آمارهای جهانی هزینه تمام شده کالا در حمل و نقل ۶ تا ۸ درصد است، با در نظر گرفتن سوخت ارزان در کشور هزینه ۱۲ تا ۱۸ درصدی برای جابجایی کالا است

هزینه پنهان سوخت روی دوش دولت

همانطور که اشاره شد حدود ۶۵ هزار دستگاه کامیون فرسوده در کشور وجود دارد، سال ۱۳۹۹ آماری منتشر شد که دولت حدود ۲۳۶ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان برای تامین سوخت ناوگان حمل و نقل باری و جاده ای پرداخت می کند، برآوردها نشان می دهد این یارانه در سال جاری به شدت افزایش یافته است. بخش اعظم این یارانه صرف تامین سوخت ۶۵ هزار دستگاه ناوگان فرسوده جاده ای می شود، زیرا مصرف سوخت این خودروها بیشتر از ۴۰ لیتر در هر یک کیلومتر است.

اما این تنها هزینه تحمیلی ناوگان باری جاده ای به کشور نیست، چرا که هزینه حمل و نقل توسط شبکه جاده ای ۱۲ تا ۱۸ درصد در کشور است. البته باید یادآور شد که برآورد دقیقی از سهم هزینه های حمل و نقل از قیمت تمام شده کالا در کشور وجود ندارد. گفتنی است که براساس آمارهای جهانی هزینه تمام شده کالا در حمل و نقل ۶ تا ۸ درصد است، با در نظر گرفتن سوخت ارزان در کشور هزینه ۱۲ تا ۱۸ درصدی برای جابجایی کالا غیرمنطقی و متاثر از سیاست های اقتصادی و صنعتی اشتباه است.

گفتنی است که یک دستگاه کامیون سالانه ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار کیلومتر پیمایش در سطح جهانی دارد، اما یک دستگاه کامیون در کشور سالانه در بهترین شرایط ۱۰۰ هزار کیلومتر پیمایش دارد. این مورد بیانگر پایین بودن بهره وری ناوگان حمل و نقل باری به دلیل خود مالکی بودن است، براساس آمار سازمان راهداری بیشتر از ۴۰ درصد حمل ونقل داخلی کشور به صورت یکسر بار-یکسرخالی انجام می شود. شاخص پیمایش و پایین بودن حجم جابجایی نشان از عدم سند چشم انداز برای بهبود وضعیت ناوگان حمل و نقل باری جاده ای دارد.

یکی از چالش های اصلی که شرکت های حمل و نقل یا صادرکنندگان بارنامه با آن مواجه هستند، عدم دسترسی مطلوب و مناسب به یک مرکز اطلاعات بار در کشور است

نبود اطلس کشوری بار

یکی از چالش های اصلی که شرکت های حمل و نقل یا صاردکنندگان بارنامه با آن مواجه هستند، عدم دسترسی مطلوب و مناسب به یک مرکز اطلاعات بار در کشور است. بسیاری از فعالان حوزه حمل و نقل معتقد هستند که اگر دیتاسنتر یا اطلس کشوری بار برای اطلاعات بار وجود داشت، مشکلات کامیون ها برای تردد یکسر بار-یکسرخالی مرتفع خواهد شد. باتوجه به در نظر گرفتن کامیون های موجود در کشور، اگر برنامه ریزی مناسبی برای ایجاد یک اطلس کشوری بار صورت می گرفت اکنون معضلات ناوگان جاده ای به کمترین میزان می رسید.

لذا باتوجه به مناسبت روز حمل و نقل بهتر است مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی نسبت به حل معضلات ناوگان حمل و نقل باری جاده ای تصمیم مناسبی گرفته و سریعا مشکلات واردات و جابجایی کالا در این حوزه را حل کند.