به گزارش قطعات خودرو به نقل از تجارت نیوز، «توافق جامع همکاری‌های راهبردی ایران و چین» یا آنچه که در رسانه‌ها و افکار عمومی به «قرارداد ۲۵ ساله» معروف شده است، از روز جمعه ۲۴ دی وارد فاز اجرایی شد.
این توافقنامه در حالی وارد فاز اجرایی شده است، که افکار عمومی هنوز ابهامات زیادی در مورد آن دارد.
اخیرا یعقوب رضازاده، دبیر دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی صراحتا تاکید کرده که «توافق ایران با چین محرمانه است». به گفته او، این سند «قابل انتشار نیست.»
با وجود این، در همان روزهایی که برای نخستین بار بحث قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین داغ شده بود، فایلی در فضای مجازی انتشار یافت که ادعا می‌شد متن سند مورد اشاره است.
البته این متن هیچگاه به صورت رسمی تایید نشد. اما اگر فرض شود که بندهای آن به واقعیت نزدیک است، بخش‌هایی از این سند به موضوع همکاری در خودروسازی اختصاص دارد.
تولید خودروی ایرانی و چینی
بندهای مختلف این متن تایید نشده، به همکاری دو کشور در پروژه‌های کلان صنعتی اختصاص دارد.
اما یک بند از آن به طور مشخص به «همکاری بین شرکت‌های خودروساز دو کشور، به منظور انتقال فناوری و تولید مشترک» اشاره کرده است.
همچنین «طراحی شهرک صنعتی تولید خودرو» نیز مورد دیگری است که در این متن دیده می‌شود.
اما آیا تولید خودروی ایرانی و چینی کمکی به صنعت خودروسازی کشور می‌کند و می‌توان به ورود تکنولوژی روز به کشور امیدوار بود؟
پاسخ فرید زاوه، کارشناس صنعت خودرو به این پرسش در مجموع منفی است.
فناوری خودروسازی به کشور می‌آید؟
زاوه، در این زمینه به تجارت‌نیوز می‌گوید: چین در انتقال تکنولوژی و نشر علم به مراتب خسیس‌تر از کشورهای اروپایی است و آنها نیز سخت‌گیری بیشتری نسبت به شرکت‌های آمریکایی دارند.
او البته معتقد است که کشورها و شرکت‌ها بر اساس منابع تجاری و اقتصادی خود تصمیم به انتقال تکنولوژی می‌گیرند؛ اما سیاستگذار ایرانی تصور می‌کند، بدون تعریف صحیح منافع می‌تواند امتیاز دریافت کند.
زاوه تاکید می‌کند: روش درست این است که مسئولان، حقوق حداکثری مردم و مصرف‌کننده ایرانی را در نظر بگیرند و بر این اساس به شرکت‌ها اجازه فعالیت در کشور را بدهند.
به گفته او، در چنین شرایطی منافع حداکثری نیز تامین می‌شود.
خطر انحصار ورود تکنولوژی خودروسازی از شرق
اما آیا در صورت اجرایی شدن واقعی قرارداد ایران و چین، باید نگران بود که فناوری وارداتی به صنعت خودروسازی کشور منحصر به این کشور شود؟
به اعتقاد زاوه، مساله تنها این قرارداد نیست و اکنون نگاه حاکم بر کشور در همه حوزه‌ها این نگرانی را ایجاد می‌کند که نوعی انحصار برای ورود تکنولوژی به کشور به نفع چین شکل بگیرد.
او تاکید می‌کند: تنها در صورت شکل‌گیری نوعی بازار آزاد، این نگرانی از میان می‌رود.
خودروی چینی بی‌کیفیت است؟
در حالی که بخشی از مردم، نگاه مثبتی به کیفیت خودروهای چینی ندارند، زاوه بی‌کیفیت بودن محصولات این کشور را رد می‌کند.
او نگاه بخشی از ایرانیان را به سطح تکنولوژی چین اشتباه و سیاست‌زده می‌داند و می‌افزاید: در واقع دلیل ناراحتی مردم به همین انحصار احتمالی بازمی‌گردد.
این کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: چین فناوری‌های پیشرفته‌ای در حوزه‌های مختلف دارد. برای مثال خودروهای الکترونیکی در این کشور از پیشرفت قابل ملاحظه‌ای برخوردارند که برخی از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی هنوز به این سطح از فناوری دست نیافته‌اند.
به گفته او، اکنون برخی شرکت‌های خودروسازی دنیا مانند دوج یا پژو، مدل‌هایی از شرکت‌های چینی را از آنها خریداری می‌کنند و با برند خود در بازارهای دنیا به فروش می‌رسانند.
زاوه تاکید می‌کند: در ایران نیز اگر بازار آزادی وجود داشت و مردم به برندهای مختلف به راحتی دسترسی داشتند، نگاهی منفی نسبت به کیفیت خودروهای چینی شکل نمی‌گرفت.
قرارداد ایران و چین به نفع صنعت خودروسازی است؟
با این اوصاف، آیا شرایط پیش‌بینی شده برای تولید خودروی ایرانی و چینی، به نفع صنعت خودروسازی کشور است؟
به گفته زاوه، پاسخ به این پرسش نه به سطح تکنولوژی خودروسازی چین که به همان موضوع انحصار بازمی‌گردد.
او توضیح می‌دهد: در اینجا باید پرسید که آیا چین بهترین محصول خود را با مناسب‌ترین قیمت، در بازاری بسته عرضه می‌کند؟ پاسخ این پرسش منفی است.
این کارشناس صنعت خودرو تاکید می‌کند: دلیلی ندارد در چنین شرایطی این کشور محصولی خوب را با قیمتی قابل قبول در ایران به فروش برساند.
زاوه می‌افزاید: همین اتفاق در مورد برندهای چینی موجود در بازار ایران نیز کمابیش رخ داده است. هر فروشنده‌ای قیمت محصول خود را با توجه به کشش بازار تعیین می‌کند. زمانی که بازار بسته است و مشتری حق انتخاب ندارد، فروشنده به سمتی می‌رود که بیشترین انتفاع شخصی را کسب کند.
به گفته این کارشناس صنعت خودرو، در چنین شرایط طبیعی است که شرکت‌ها آخرین تکنولوژی خود را با قیمت مناسب عرضه نکنند.
او ادامه می‌دهد: آنها تکنولوژی‌ای را در چنین بازاری ارائه می‌کنند که احتمال بیشترین فروش را با بالاترین قیمت داشته باشد که معمولا برای مصرف‌کننده بدترین حالت ممکن است.
زاوه تاکید می‌کند: در چنین شرایطی نه صنعتی شکل می‌گیرد، نه می‌توان انتظار رشد اقتصادی داشت و نه ثروتی ایجاد می‌شود. تنها نتیجه آن، اجحاف سیستماتیک در حق مصرف‌کننده است.
آیا بخش خودروسازی تفاهمنامه، عملی می‌شود؟
در چنین شرایطی آیا می‌توان به تولید خودروی ایرانی و چینی بر اساس این قرارداد امیدوار بود؟
به اعتقاد زاوه، برخی چالش‌های داخلی ابتدا باید برطرف شود و شرایط تغییر کند تا این تفاهمنامه جنبه عملی و مثبت به خود بگیرد.
او می‌گوید: بنگاه اقتصادی به هر کشوری که تعلق داشته باشد، به منافع خود می‌اندیشد و نمی‌توان انتظار داشت در برخورد با بازار بسته ایران معرفت به خرج بدهد.
این کارشناس صنعت خودرو به موضوع تحریم‌های ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید: نمی‌توان از بنگاه‌های اقتصادی خواست که با تحریم‌های آمریکا علیه کشور ما مبارزه کنند.
به گفته زاوه، بنگاه‌های چینی نیز در زمان تشدید تحریم‌ها مانند شرکت‌هایی چون پژو و رنو بازار را تا حدود زیادی ترک کردند. در حالی که پژو به بخش زیادی از تعهدات خود عمل کرد اما بسیاری از کارخانه‌های چینی بازار را رها کردند و خریداران با مشکلات زیادی مواجه شدند.
به گزارش تجارت‌نیوز، به نظر می‌رسد در چنین شرایطی نمی‌توان امید چندانی به تاثیر مثبت قرارداد ۲۵ ساله بر صنعت خودروسازی کشور داشت.
