سایت سامانه یکپارچه تخصیص خودرو از دو روز پیش و ظاهرا بدون اطلاع قبلی باز شده و متقاضیان تا فردا برای ثبت‌نام در آن مهلت دارند. حالا این پرسش پیش آمده که آیا بازگشایی سایت سامانه به معنای مرحله سوم فروش یکپارچه است؟ اگر هست، چرا شرایط دو مرحله قبلی را ندارد و اگر نیست، چرا باز هم سامانه موردنظر به عنوان سکوی فروش خودروها در نظر گرفته شده است؟

 

نگاهی به شرایط در‌نظر‌گرفته‌شده برای فروش جدید، به‌نوعی پاسخ این پرسش‌ها را می‌دهد. طبق اطلاعیه وزارت صمت، محصولات چهار شرکت خودروساز خصوصی از محل افزایش تولید و ظرفیت‌های مازاد آنها در سامانه عرضه شده‌اند که علاوه بر متقاضیان شرکت‌کننده در مراحل اول و دوم، افرادی که تاکنون فعالیتی در سامانه نداشته‌‌اند، نیز می‌توانند اقدام به ثبت‌نام کنند. در این اطلاعیه تاکید شده «با توجه به تکمیل اجرای مرحله اول و دوم تخصیص خودرو از محل ظرفیت‌های مازاد چهار شرکت خودروساز مونتاژی کرمان‌موتور، مدیران‌خودرو، صنایع خودروسازی ایلیا و سانیارموتور پارسیان، به سبب تکمیل نشدن ظرفیت‌های موجود، با هدف تسهیل شرایط برای همه متقاضیان، ظرفیت‌های خالی خودروسازان مجددا با شرایط جدید و از طریق سامانه یکپارچه عرضه خواهد شد».

 

همچنین اعلام شده «متقاضیان محصولات تمامی شرکت‌های حاضر در طرح که تاکنون توسط خودروساز دعوت‌نامه دریافت نکرده‌اند نیز می‌توانند نسبت به تغییر خودروی انتخابی قبلی به محصولات عرضه‌شده جدید، طی این مرحله اقدام کنند».  براساس اعلام شرکت‌های خودروساز حاضر در این فروش، عرضه خودروها در قالب فروش فوق‌العاده است و تحویل سه‌ماهه خواهد بود. با توجه به شرایط موجود نمی‌توان بازگشایی سامانه یکپارچه را به منزله آغاز مرحله سوم فروش یکپارچه خودرو دانست، اما در  سکوت سیاستگذار، به نظر می‌رسد مرحله اول فروش مستقیم به جای فروش یکپارچه در سامانه آغاز شده است.

 

سامانه یکپارچه تخصیص خودرو فعالیت خود را از اردیبهشت سال گذشته آغاز کرد و در نخستین دور فروش، ۳۰ خودرو عرضه و علاوه‌بر ایران‌خودرو و سایپا، برخی شرکت‌های بخش خصوصی هم در آن شرکت کردند. این سامانه پس از آن فعالیت خود را آغاز کرد که وزیر صمت [سابق] فروش خودرو خارج از سامانه یکپارچه را ممنوع کرد. از آن زمان به بعد، همه خودروسازان باید محصولات خود را در قالب سامانه موردنظر عرضه می‌کردند (به استثنای تعداد محدودی خودرو که از طریق بروس کالا عرضه شد).

 

این روند ادامه داشت تا اینکه شورای رقابت به «خودرو» بازگشت و مصوب کرد که تمام خودروها، حتی وارداتی‌ها، باید در سامانه یکپارچه عرضه شوند. چندی بعد نیز سیاستگذار تصمیم گرفت مدل فروش در سامانه یکپارچه تخصیص را تغییر دهد و از دل آن، فروش یکپارچه گسترده بیرون آمد.

 

 

در واقع این مدل از فروش هرچند در دل سامانه بود، اما شرایط خاصی داشت، از جمله اینکه متقاضیان باید قبل از ثبت‌نام مبلغ ۱۰۰میلیون تومان را در حسابی وکالتی بلوکه می‌کردند. خصیصه مهم دیگر این مدل فروش، عرضه انبوه خودرو بود، به‌نحوی‌که به تمام شرکت‌کنندگان واجد شرایط در سامانه، طبق نوبت‌بندی‌ای که بعد از اتمام ثبت‌نام انجام می‌شد، خودرو تعلق می‌گرفت. از همین رو در دو مرحله فروش، خودروسازان متحمل نزدیک به دومیلیون تعهد شدند.

 

حالا با توجه به اینکه فروش جدید در سامانه یکپارچه شرایط اصلی قبلی را ندارد (متقاضیان پولی بلوکه نمی‌کنند و عرضه بسیار محدود است) نمی‌توان آن را آغاز رسمی مرحله سوم فروش یکپارچه خودرو (مطابق آنچه در دو مرحله قبل بود) دانست. از طرفی چون این فروش در سامانه موردنظر انجام می‌شود، به‌هر‌حال از آن به عنوان دور جدید فروش یکپارچه نیز نام می‌برند.