در نیمه اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ آمریکا به‌صورت یک‌جانبه از برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام خارج شد و رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد؛ تحریم‌های علیه ایران طی دو بازه زمانی ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازخواهند گشت. بر این اساس، برای آن‌که بین دخل و خرج ارزی ایران تعادل برقرار شود و بازار ارز دچار تلاطم نشود، واردات برخی اقلام غیرضروری از اوایل تیرماه ۹۷ ممنوع شد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها خودرو بود.
اما این موضوع تنها شوکی نبود که پس از بازگشت تحریم‌ها در بازار خودرو ایران تجربه شد. نرخ خودروهای داخلی و خارجی در بازار بعد از ممنوعیت واردات خودرو از نیمه تیرماه ۹۷ و تحریم صنعت خودرو از اواسط مردادماه همان سال با نوسانات بسیاری روبه‌رو شد. این روند تا جایی ادامه داشت که نرخ پراید از مرز ۱3۰میلیون تومان هم گذشت.
دولت آینده باید برای مهار قیمت محصولات خودروسازان برنامه‌ای جامع ارائه کند
حال بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت آینده باید برای مهار قیمت محصولات خودروسازان برنامه‌ای جامع ارائه کند. این درحالی است که نامزدها در چند روز پایانی تبلیغات و معرفی اهدافشان برای کاهش مصائب کشور، به موضوع خودرو نیز اشاره‌هایی گذارا داشتند. این درحالی است که مجموعه‌ای از عوامل مختلف باعث به وجود آمدن شرایط فعلی در صنعت و بازار خودرو شده‌اند که هر یک از آن‌ها باید در جای خود تعیین تکلیف شوند.
ازجمله بزرگ‌ترین معضلات این حوزه می‌توان به خودتحریمی‌ها، دخالت‌های سیاسی در صنعت خودرو، ممنوعیت واردات خودرو و قیمت‌گذاری دستوری اشاره کرد. مجموع این عوامل، روند تولید خودرو و عرضه آن به بازار را کند کرد و در نتیجه عرضه از عهده تقاضا برنیامد و رفته‌رفته روند قیمت خودرو به شکل بی‌سابقه‌ای صعودی‌تر شد.
برای ایجاد توازن در بازار خودرو طی این سال‌ها، راهکارهای متفاوتی امتحان شده‌اند؛ ابتدا شورای رقابت از قیمت‌گذاری محصولات خودروسازان کنار رفت و قرار شد خودرو توسط کارخانه‌ها با قیمت ۵ درصد زیر حاشیه عرضه شود که عملا از 25 درصد زیر حاشیه بازار کمتر نشد و جذابیت تفاوت قیمت کارخانه و بازار برای دلالان حفظ شد. در ادامه، برخی کارشناسان؛ فضای مجازی را مقصر افزایش قیمت‌ها معرفی کردند و پیرو آن؛ قیمت خودرو از سایت‌ها حذف شد. سپس دولتمردان برای کاهش سهم واسطه‌ها به دنبال توزیع یک رانت 100هزار میلیاردی به‌صورت عادلانه بین متقاضیان واجد شرایط رفتند و تحویل خودرو به شکل قرعه‌کشی ادامه یافت.
چندی بعد نیز دوباره شورای رقابت را به قیمت‌گذاری خودروها بازگرداندند. اما این راهکارها نه‌تنها دردی را درمان نکرد، بلکه موجب شد سرعت رشد نرخ خودرو در برهه‌ای شتاب بیشتری بگیرد و در نتیجه نرخ تورم در بخش خودرو در این هشت‌ساله رکورد جدیدی را به نام خود ثبت کرد. در ادامه این مطلب به بیان دیدگاه‌های خودرویی هر یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری می‌پردازیم تا ببینیم تا چه اندازه به این موضوعات اشراف داشته و برای صنعت و بازار خودرو برنامه دارند.
عبدالناصر همتی: دو راهکار برای شکست انحصار در بازار خودرو دارم
عبدالناصر همتی در ارتباط با انحصار خودرو معتقد است دو مسیر برای شکستن انحصار در بازار خودرو وجود دارد: «باید ایجاد رقابت از مسیر واردات خودرو صورت بگیرد یا آن‌که برنامه‌ریزی برای ایجاد رقابت میان خودروسازان داخلی در برنامه قرار بگیرد.»
وی با بیان این‌که باید واردات خودرو به کشور به‌صورت مشروط آزاد شود، گفت: «چنان‌چه بخواهیم واردات خودرو را آزاد کنیم، باید به‌نحوی برنامه‌ریزی کنیم که زنجیره تولید محصولات داخلی تخریب نشود. البته واردات خودرو به شرط در اختیار داشتن منابع ارزی کافی امکان‌پذیر خواهد بود.» این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به تاثیر آزادسازی واردات بر افزایش کیفیت محصولات تولیدی شرکت‌های خودروساز گفت: «تعیین قیمت نیز به کمک مکانیزم عرضه و تقاضا باید انجام شود.»
محسن رضایی : واردات خودرو خارجی به‌صورت مرحله‌ای آزاد شود
محسن رضایی وعده داد: «با اصلاح تعرفه‌ها، واردات خودرو را به‌صورت چندمرحله‌ای آزاد کرده و خودروهای خارجی را به شکل پلکانی و برای رقابت با خودروهای داخلی وارد می‌کنیم.» وی معتقد است: «خودروسازی ما از ابتدا ناقص متولد شد و درحالی‌که این صنعت با خودروسازی کره جنوبی همزمان تشکیل شده اما صنعت ما از خودروسازی کره‌جنوبی بسیار عقب‌تر است.
اما اقتصاد را بازمعماری می‌کنم و حتما خودروهای خارجی را به‌صورت مرحله‌ای وارد خواهیم کرد تا رقابت ایجاد شود.» این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «خوشبختانه قطعه‌سازی ما در وضعیت خوبی است و می‌توانیم در این بخش صادرات هم داشته باشیم که باید تقویت شود.» وی همچنین اظهار کرد: «خیلی از کشورها دنبال خودروسازی نرفتند، اما در قطعه‌سازی حرف زیادی برای گفتن دارند.» رضایی همچنین هیبریدکردن خودروهای داخلی و برقی‌کردن خودروهای عمومی را در شهرها از اولویت‌های اصلی دولت خود دانست و گفت: «با برقی یا هیبرید کردن خودروهای عمومی در مصرف سوخت صرفه‌جویی زیادی می‌شود و می‌توانیم با صادر کردن آن ارز فراوانی وارد کنیم.»
محسن مهرعلیزاده : انحصار در صنعت و بازار خودرو شکسته شود
محسن مهرعلیزاده درباره برنامه‌های دولت خود درخصوص صنعت و بازار خودرو گفت: «صنعت خودرو قدمتی حداقل ۶۰ساله در کشور ما دارد و در زمان راه‌اندازی خودروسازی در ایران هنوز هیوندای و دوو کره جنوبی نبودند.» وی افزود: «به واردات انحصاری خودرو معتقد نبوده و با انحصار خودروسازی در داخل نیز موافق نیستم.
در دنیا اصطلاح تعرفه گمرکی وجود دارد که ابزاری برای کنترل بازار است؛ به‌نحوی‌که کیفیت محصول بالا برود، استاندارها رعایت شود، بهره‌وری در کارخانه‌ها بالا برود، قیمت‌های تمام‌شده پایین بیاید.
اما از همه این‌ها مهم‌تر، به وجود آمدن بازار رقابتی برای خودروست که این کار باید در ایران انجام شود.» این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری همچنین معتقد است؛ قطعه‌سازی از خودروسازی مهم‌تر بوده و خوشبختانه توان خودروسازی کشور ما بسیار بالاست.
سید ابراهیم رئیسی : باید به افزایش تولید خودرو اهتمام بورزیم
سیدابراهیم رئیسی با اشاره بر لزوم برنامه‌ریزی برای افزایش کمیت و کیفیت و قیمت‌گذاری خودرو گفت: «در کشور ما تولید خودرو داخلی به اندازه مورد نیاز نیست.» وی با بیان این‌که یک‌میلیون خودرو در کشور تولید می‌شود، ولی این مقدار قابلیت افزایش دارد، افزود: «با توجه به زیرساخت‌های موجود می‌توانیم در گام اول این میزان را به یک‌میلیون و ۶۰۰هزار دستگاه و در گام دوم به 2میلیون دستگاه افزایش دهیم.»
این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان این‌که در شرایط فعلی هم خودروساز و هم مشتری ناراضی و دغدغه‌مند هستند، تصریح کرد: «عادلانه شدن زنجیره قیمت‌گذاری خودرو در این باره مهم است.» وی درباره برنامه دولت خود درخصوص واردات خودرو خارجی، اذعان کرد: «اگر کیفیت خودروهای ما به حدی برسد که بتواند با دیگر خودروها رقابت کند، دیگر نگران ورود خودرو خارجی به کشور نخواهیم بود. چون در آن صورت مردم دست از خودرو داخلی برنمی‌دارند.»
سعید جلیلی : تدوین سند جامع و راهبردی صنعت خودرو ضروری است
سعید جلیلی گفت: «سند جامع و راهبردی برای رونق صنایع خودرو و قطعه‌سازی کشور به‌منظور افزایش کیفیت خودروهای داخلی در دولت جهاد و جهش تدوین شده است.» وی افزود: «ما برای تدوین سند بالادستی صنعت خودرو و رئوس آن فکر کردیم و این سند نوشته شده است و اکنون وجود دارد.» این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در پاسخ به این پرسش که آیا با واردات خودروهای خارجی موافق است یا تولید و عرضه خودرو صرفا باید در اختیار خودروسازان داخلی باشد، گفت: «یکی از بزرگ‌ترین ایرادها این است که به علت نداشتن راهبرد در صنعت خودرو کشور، این صنعت به‌جای این‌که مولد و مستقل باشد، بیشتر به صنعت مونتاژ تبدیل شده است.» وی درباره حمایت دولت خود از صنایع خودرو و قطعه‌سازی تصریح کرد: «حمایت دولت باید مشروط باشد، زیرا نمی توان بگوییم چون می‌خواهیم از تولید داخلی حمایت کنیم، تعرفه را بالا می‌بریم یا واردات را ممنوع کنیم تا کسی نتواند خودرو وارد کند.»
علیرضا زاکانی : متقاضیان خودروهای خارجی باید مالیات بدهند
علیرضا زاکانی با اشاره به لزوم شکستن انحصار و ایجاد شفافیت در صنعت و بازار خودرو، گفت: «قدم نخست دولت من شکستن انحصار است و شفافیت در عملکرد قطعه‌سازان نیز در دستور کار خواهد بود.» وی اذعان کرد: «به‌روز کردن تکنولوژی خودروسازی و ارتباط این حوزه با دانشگاه یکی دیگر از برنامه‌های ما در صنعت خودرو است.» این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «با واردات ماشین‌های خارجی هم مخالفتی نداریم. اما آن‌ها که تمایل به این خودروها دارند باید پول و مالیات حسابی بدهند و کسی که می‌خواهد خودرو شیک و ویژه استفاده کند، باید هزینه آن را بپردازد.»
امیرحسین قاضی زاده هاشمی : برای تولید مشترک با شرکای منطقه‌ای برنامه داریم
امیرحسین قاضی زاده هاشمی گفت: «در دولت سلام برای بازار ۶۰۰میلیونی منطقه برنامه‌ریزی کرده‌ایم. زیرا بازار ۸۰میلیونی کشور برای ایجاد رقابت در برخی از محصولات مانند خودرو، کوچک است.» وی افزود: «با داشتن شرکای منطقه‌ای می‌توانیم به‌صورت مشترک با آن‌ها خودرو تولید کنیم.» این نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری همچنین گفت: «یکی دیگر از مزایای تولید مشترک با هدف بازار منطقه، بازارگشایی برون‌مرزی برای قطعه‌سازان کشور و رشد کمی و کیفی آن‌هاست.»
منبع: اخبار خودرو
