به گزارش قطعات خودرو به نقل از صمت، آمار تولید در سال‌های ۹۷ و ۹۸ به کمترین تیراژ رسید و این امر، عزم‌ها را جزم کرد تا وابستگی خارجی به حداقل برسد. طرح نهضت تعمیق ساخت داخل، تیر ۹۸ کلید خورد و داخلی‌سازی قطعات سرعت گرفت. اما تمرکز بر کمیت منجر به غفلت از کیفیت شد و این امر گلایه‌هایی را به‌دنبال داشت. این موضوع از سوی رهبر معظم انقلاب نیز گوشزد شد. در این راستا، مدیران‌عامل جدید دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور برنامه خود را بر این اساس تدوین و آماده کردند تا علاوه‌بر رضایتمندی داخلی به‌سوی توسعه بازارهای خود و صنعت خودرو گام‌های بلند بردارند.
اهمیت زیرساخت‌ها
ارتقای کیفیت محصولات، تکمیل خودروهای دارای کسری قطعه، افزایش ظرفیت‌های تولید، کاهش نرخ تمام‌شده تولید، افزایش رضایتمندی کارکنان، توسعه بازارهای صادراتی، تنوع‌بخشی به محصولات و بهبود ارتباط با قطعه‌سازان از جمله ۸ برنامه راهبردی مدیرعامل جدید گروه صنعتی ایران‌خودرو است.
در این‌باره رضا رضایی، عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور به گفت: صنعت خودرو، صنعتی استراتژیک است که با مدیریت درست می‌تواند درآمدزایی زیادی برای کشور داشته باشد. برنامه‌های راهبردی بسیاری برای این صنعت نوشته شده و در دوره‌های گوناگون دنبال شده است.
وی افزود: توانمندی مدیران در اجرای این برنامه‌های راهبردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. امیدواریم شرکت خودروساز با دسته‌بندی این اهداف بتواند در اجرا، تغییرات مثبتی در روند فعالیت‌های این صنعت پیشران به‌وجود آورد.
این فعال صنعت با بیان اینکه برای دستیابی به اهداف، زیرساخت‌ها باید فراهم باشد، ادامه داد: رسیدن به برنامه‌های راهبردی نیاز به زیرساخت دارد.
از این رو یکی از مسائل مهم این است که امروز دولت باید برای حوزه صنعت بسترساز و سیاست‌گذار باشد و مقررات و ضوابط را برای فعالان صنعتی تسهیل کند.
ثبات در قوانین تولید
این عضو هیات‌مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو اظهارکرد: تولید نیاز به دلسوزی ندارد اما اگر می‌خواهیم تولید و صنعت رشد کند، این امر با ثبات در قوانین، شدنی است.
رضایی با بیان اینکه شئونات تولیدکننده در جامعه باید حفظ شود، یادآور شد: زمینه باید به‌گونه‌ای فراهم شود که صنعتگر بتواند در بستر تولید برنامه‌ریزی منسجم داشته باشد. این امر هم به‌طور مستقیم به سیاست‌های کلان توسعه کشور وابسته است.
وی تصریح کرد: تا هنگامی‌که صنعتگر نداند سیاست‌های کلان توسعه‌ای کشور چیست، چگونه می‌تواند در راستای آن برنامه‌ریزی داشته باشد.
بخشی از این مسائل در سایه مجموعه قوانین با ثبات در تولید و تجارت چه در حوزه گمرک، چه مالیات و چه در سایر حوزه‌ها دست‌یافتنی است؛ موضوعی که در جهان تجربه‌شده و موفق بوده است.
این فعال صنعت با بیان اینکه سیاست‌گذاران کشور باید دغدغه‌هایی که تولید دارد را از نزدیک لمس کنند، عنوان کرد: در این روزهای پایانی سال، مدیران بنگاه‌های صنعتی دغدغه حقوق و عیدی کارگران خود را دارند و با مشکلات کمبود نقدینگی که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، فشارهای زیادی را متحمل می‌شوند؛ از این‌رو نیاز به حمایت معنوی دارند.
وی اضافه کرد: صنعت خودرو چند درصد اشتغالزایی ایجاد کرده است؟ چه تعداد جوان در واحدهای صنعتی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار شده‌اند؟ علاوه‌بر اینکه، ایجاد شغل در بخش تولید، مولد بوده و زمینه اشتغال بیشتر را در سایر حوزه‌ها فراهم می‌کند.
کیفیت حامل‌های انرژی و محصول نهایی
رئیس پیشین انجمن قطعه‌سازان کشور در ادامه سخنان خود به سود تولید و بهره بانکی به‌عنوان چالش صنعت خودرو اشاره کرد و گفت: برای ادامه حیات تولید، صنعتگر وام می‌گیرد اما چقدر سود دارد که بهره‌های بالای بانکی را پوشش دهد؛ بنابراین بخشی از هزینه‌های تولید در بازپرداخت این وام‌ها از بین می‌رود.
این تولیدکننده عنوان کرد: این مسائل موانعی است که اجازه جلو رفتن را در صنعت خودرو نمی‌دهد.
صنعتگر شب و روز در حال دویدن است تا تولید مستمر ادامه داشته باشد اما همچنان گلایه‌ها پابرجاست. برای موفقیت در تولید باید بانک‌ها و تولیدکنندگان بالادستی و تامین‌کننده مواد اولیه با او همکاری و همراهی داشته باشند.
اگر انتظار است نرخ تمام‌شده کاهش پیدا کند باید ورودی کارخانجات تولید هم ارزان تمام شود؛ یعنی مواد اولیه با نرخ مناسب به‌دست تولیدکننده میانی و نهایی برسد. وی ادامه داد: همچنین در بحث ارتقای کیفی محصولات باید مواد اولیه هم از کیفیت مناسب برخوردار باشد. تمام مسائل همچون زنجیر بهم پیوسته هستند.
کیفیت و نرخ مواد اولیه و نهاده‌های تولید تاثیر مستقیم در کیفیت و نرخ تمام‌شده کالای نهایی مانند خودرو دارد.
او گفت: برای تحقق اهداف تدوین‌شده خودروسازان باید نهادها دیگر هم در کنار خودروساز و قطعه‌ساز، همراه صنعت بوده و دغدغه تولید داشته باشند.
رضایی در پایان یادآور شد: تولیدکننده برنامه‌ریزی می‌کند و برای رسیدن به اهداف تدوین‌شده تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیرد اما وقتی سایر بخش‌ها حمایت نکنند، به‌تنهایی نمی‌تواند به مقصد برسد.
روش‌های توسعه
جهان به‌سوی هوشمندسازی حرکت کرده و تولید هم از این امر مستثنا نیست. تحولات فناوری به سرعت در حال نفوذ در صنایع بوده و این امر ادامه مسیر را دشوارتر می‌کند.
تولید خودروهای جدید علاوه‌بر تنوع‌بخشی به سبد محصولات، رقابت را در بازارهای بین‌المللی بسیار سخت کرده است. صنعت خودرو داخل در برنامه‌های راهبردی در بخش تنوع محصولات به این تغییرات باید توجه ویژه داشته باشند.
در ادامه گفت‌وگو ابوالفضل خلخالی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت و مدرس مهندسی خودرو برای تحقق برنامه‌های راهبردی خودروسازان به گفت: در جهان برای توسعه صنعت خودرو دو روش وجود دارد؛ یکی مدل ورود به زنجیره ارزش جهانی بوده و اینکه صنعتگران داخلی در تقسیم کار بین‌المللی مشارکت داشته باشند.
این روش از ابتدای دهه ۸۰ خورشیدی در صنعت خودرو کشور اجرا شد.
وی افزود: در این دوره سیاست کلان صنعت خودرو، حضور در زنجیره ارزش جهانی و تقسیم کار بین‌المللی بود.
او ادامه داد: در این دوره روی تولید تمرکز و پایان دهه ۷۰ با تولید سمند، به‌عنوان نخستین خودرو ملی مصادف شد.
برنامه توسعه در این سال‌ها مبتنی بر دانش و فناوری بومی بود که مدل توسعه دوم است و در کشورهای توسعه‌یافته مانند آلمان، فرانسه، ژاپن و کره‌جنوبی تجربه‌شده است.
وی اظهارکرد: اگر در این دوره ایران، سمند را به‌عنوان خودرو ملی داشت، کره‌جنوبی محصولی در حد سمند یا شاید هم ضعیف‌تر داشت. اگر این مدل توسعه، ادامه می‌یافت چه‌بسا امروز خودروساز ما خیلی جلوتر از کره‌جنوبی حرکت می‌کرد.
این مدرس مهندسی خودرو یادآور شد: پیشنهاد می‌کنم در حوزه مدل توسعه حتما براساس دانش و فناوری بومی پیش برویم.
به این معنا که توسعه محصولات جدید را در دستور کار قرار دهیم و براساس توانمندی‌های داخلی و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و با درگیر کردن شرکت‌های دانش‌بنیان، تولید خودروهای بومی را سرلوحه کارها قرار دهیم. در این راستا هم به‌تدریج مونتاژ محصولات خارجی متوقف شود.
ظرفیت خالی بازار داخل و خارج
خلخالی گفت: تحقق این امر زمان و هزینه خودش را نیاز دارد و باید حوصله کنیم و فرصت دهیم و منابع آن تامین شود تا بتوانیم پس از ۵ سال به نقطه‌ای برسیم که محصولات باکیفیت بومی براساس توانمندی داخلی داشته باشیم، زیرا بازار آن را هم در داخل و هم کشورهای منطقه وجود دارد.
این کارشناس حوزه صنعت خودرو اظهارکرد: سایر مسیرها موقتی، کوتاه‌مدت و مسکن هستند اما اینکه بتوانیم محصولات کاملا ایرانی و با کیفیت تولید کنیم که براساس ظرفیت و توان شرکت‌های داخلی باشد، راهکار برون‌رفت صنعت خودرو از وضعیت فعلی خواهد بود.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: مدیران خودروساز این اهداف را در برنامه‌های راهبردی خود قرار داده‌اند امیدواریم با همراهی سایر بخش‌ها این برنامه‌ها به مرحله عمل برسد.
طراحی پلتفرم نقطه قوت خودروسازی
این مدرس مهندسی خودرو در ادامه سخنان خود با تاکید بر طرحی پلتفرم در داخل گفت: توصیه ما به شرکت‌های خودروساز در راستای تنوع به محصولات، طراحی پلتفرم در داخل است.
خودروسازان اگر بتوانند طراحی پلتفرم خود را توسعه دهند، می‌توانند چندین محصول ملی را روی یک پلتفرم تولید و عرضه کنند.
شرکت‌ها می‌توانند هر سال یا دست‌کم هر ۲ سال از یک مدل جدید رونمایی کنند. این عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت خاطرنشان کرد: لازمه این کار بها دادن به بخش تحقیق و توسعه (R&D) است.
ما در داخل باید بتوانیم دانش طراحی را ارتقا دهیم و دانش فنی این بخش را بازسازی کنیم. او اظهارکرد: باید از نیروهای جوان‌تر با انگیزه بیشتر استفاده کرد. در این‌باره می‌توان از پژوهشکده‌ها، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان کمک گرفت. در این راستا، ارتباطات و همکاری‌ها باید بیشتر شود. در قسمت طراحی باید چابک‌تر عمل کنیم تا بتوانیم سالانه محصولات متنوع ارائه دهیم.
وی تصریح کرد: اگر این رویه شکل بگیرد، بازار داخل متنوع از محصولات با برند داخلی و بومی خواهد شد. این امر منجر به رضایتمندی مشتریان می‌شود و بستر صادرات را مهیا می‌کند.
خلخالی با بیان اینکه برخی خودروسازان از جمله ایران‌خودرو، بازار خوبی در کشورهای همسایه دارد که نقطه قوت این خودروساز به شمار می‌رود، ادامه داد: این امر تولید را در داخل به‌صرفه و تیراژ تولید هزینه‌های سربار را سرشکن می‌کند. با سودآوری تولید می‌توانیم روی بخش تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری بیشتری کنیم.
این مدرس دانشگاه با اشاره به تجارب گذشتگان ادامه داد: در برنامه‌های راهبردی نباید از تحولات جهانی مانند تولید خودروهای برقی یا به‌اصطلاح سبز غافل شد.
سخن پایانی
بنابر این گزارش، برنامه‌های راهبردی تدوین‌شده در شرکت‌های خودروساز به‌ویژه در خودروساز بزرگ کشور امکان‌پذیر است اما با همراهی و همکاری نهادهای مرتبط با این صنعت و نیز تکیه بر توان داخل. تاکید کارشناسان حوزه خودرو طراحی پلتفرم بومی و تولید چند محصول بومی روی این پلتفرم است. حال باید دید در ادامه، مدیران‌عامل جدید شرکت‌های خودروساز داخلی چگونه و با چه راهکاری به برنامه‌های خود جامه‌عمل می‌پوشانند.
