انتخابات فرآیندی مدرن برای تغییر سیاست‌مداران، دگرگونی سیاست‌ها، چرخش آرام در نهادهای قدرت، و جستن رویکردی تازه برای حل مشکلات است. انتخابات با خود الزاماتی دارد از جمله رویارویی احزاب در قالب رقبای انتخاباتی، نقد کارنامه یکدیگر، تبلیغات وسیع و برگزاری مناظرات میان نامزدهای مهم احزاب. معمولاً در روزهای انتخابات و ایام تبلیغات، مناظرات چه به‌صورت رودررو و چه به‌صورت گروهی یکی از جذاب‌ترین مراحل تبلیغات انتخاباتی است. در کشور ما نیز از سال 1388 و انتخابات ریاست‌جمهوری، مناظرات رو در رو وارد مرحله تبلیغات انتخاباتی شد و از همان سال به داغ‌ترین مبحث در دوره‌ی تبلیغات تبدیل شد. برخلاف آنچه که از ابتدا تصور میشد که مناظرات ما از هیجانات و تهمت ها و تنشهای غیراخلاقی و چالشهای معمول که در دیگر کشورها رخ میدهد، خالی باشد اما برعکس، مناظرات در کشور ما چند برابر آن کشورها درگیر تهمتها و بی اخلاقیها گردید. در دوره‌های قبلی انتخابات شاهد بودیم که در مناظرات تهمتها، رفتارهای نادرست، آبروریزی‌ها، رو کردن پرونده‌های مجهول، شایعه پراکنی، و دروغ‌پراکنی براساس شایعات بی‌بنیان چنان رواج داشت که حتی به بدآموزی‌های گسترده‌ای در میان مردم به عنوان مخاطبان مناظرات منجر میشد.
اما مناظرات بهعنوان یک روش تبلیغاتی در فرآیند انتخابات و در دوره تبلیغات نامزدها باید از چه قواعد و الزامات اخلاقی پیروی کنند؟ طبعا وقتی هدف هر یک از نامزدها این است که خود را بهتر نشان دهد و با تأکید بر نقاط ضعف نامزد مقابل، برتری خویش را عیان سازد، ناخودآگاه زمینه برای رشد رفتارهای غیراخلاقی مانند دروغ، تهمت زدن، مغالطه‌های گوناگون، دادن آمارهای اشتباه، و فریب رأی‌دهندگان بهعنوان کنشگران اصلی انتخابات، به وجود می‌آید. برای داشتن مناظرهای سالم که در شان فرهنگ و تاریخ پرآوازه ما باشد و پرهیز از انواع روش‌های نادرست و غیراخلاقی که منجر به رواج افترا و تهمت در جامعه میگردد، هر یک از نامزدها باید اصولی را رعایت کنند.
درجهت سلبی و به عبارتی کارهایی که نامزدها و احزاب در یک مناظره نباید انجام دهند : پرهیز از غلو در نقد طرف مقابل، عدم دادن آمارهای مشکوک و نادرست، پرهیز از دروغ چه عامدانه و چه غیر عامدانه، به کار نبردن پرونده‌هایی که باعث بی‌آبرویی شود، پرهیز از افترا و تهمت و اشاعه شایعات نادرست در مناظره، عدم بهرهبردن از لقب‌ها و دادن القاب به نامزد یا گروه یا حزب رقیب، پرهیز از بکارگیری حملات لفظی با چاشنی توهین، عدم دادن وعده‌هایی غلوآمیز که از ابتدا نادرستی آنها مشخص است.
نامزدها باید از توانایی خودشان صحبت کنند، درباره پیشینه و سوابق و عملکردشان در گذشته توضیح دهند، درباره برنامه‌ها و رویکردها و اهداف و آرمان‌هایشان برای دوران ریاست‌جمهوری شفاف‌سازی کنند، و با بازگویی ریز برنامه هایشان به عموم مردم بهعنوان مخاطبان مناظراتشان اطمینان دهند که تنها نامزد برتر هستند.
و در جهت ایجابی و به عبارتی کارهایی که نامزدها و احزاب در یک مناظره باید انجام دهند : نامزدها باید از توانایی خودشان صحبت کنند، درباره پیشینه و سوابق و عملکردشان در گذشته توضیح دهند، درباره برنامه‌ها و رویکردها و اهداف و آرمان‌هایشان برای دوران ریاست‌جمهوری شفاف‌سازی کنند، و با بازگویی ریز برنامه هایشان به عموم مردم بهعنوان مخاطبان مناظراتشان اطمینان دهند که تنها نامزد برتر هستند.
با رعایت همین نکات ساده اخلاقی می‌توان در مناظرات شاهد برگزاری یک مناظره درست، اخلاقی، آگاهی بخش، و سازنده بود که به مردم را به عنوان کنشگران اصلی انتخابات اطلاعات مفیدی از نامزدها میدهد و برای آنها مناظرهای مفید و کارآمد باشد. در این حالت رفتارها و گفتارهای غیراخلاقی و تنش آفرین به‌شدت کاهش پیدا می‌کند و تلاش نامزدها به‌جای این‌که صرف بدنام کردن رقیب شود، بر نشان دادن تواناییهای خود متمرکز میشود.
شایسته تاریخ بزرگ و فرهنگ غنی کشور ما و ساختار سیاسی آن، برگزاری انتخاباتی با بالاترین حد رعایت اصول اخلاقی است
در نهایت شایسته تاریخ بزرگ و فرهنگ غنی کشور ما و ساختار سیاسی آن، برگزاری انتخاباتی با بالاترین حد رعایت اصول اخلاقی است – و در دل آن برگزاری مناظراتی سراسر اخلاقی و انسانی است – که در آن هدف تنها رسیدن به قدرت چندروزه و به هر قیمتی نباشد، بلکه رعایت انصاف، اخلاق و عدالت درباره طرف مقابل و حزب مخالف اولویت اصلی باشد. در این حالت فراتر از شکست و پیروزی در میدان انتخابات، همه بخاطر رعایت اصول اخلاقی و انسانی برنده انتخابات هستند.
در پایان باید متذکر شد که برخی رفتارها و گفتارهای غیراخلاقی نیز ناخواسته و در دل هیاهو و احساس‌گرایی شدید دوره انتخابات بروز می‌کند که باید با پیروی از اصول اخلاقی و خرد انسانی بر این رفتارها و گفتارهای احساسی نیز غلبه کرد تا جامعه از هر گونه رفتار غیر اخلاقی در دوره انتخابات و ایام تبلیغات انتخابات پیراسته گردد، به امید آنروز….
