به گزارش قطعات خودرو به نقل از «اخبار خودرو»،مسافرت زمینی و جاده‌ای از رایج‌ترین شیوه‌های سفر و سیاحت است. مسافرت با خودرو شخصی یا اتوبوس این امکان را به مسافران می‌دهد تا از مناظر طبیعی اطراف جاده‌ها لذت ببرند.
قدیم‌ترها امکانات در جاده‌ها و راه‌های برون‌شهری محدود و شامل چند رستوران و مغازه بین‌راهی بود که معمولا هم نشانی از بهداشت و پاکیزگی نداشتند.
درواقع این واحدهای جاده‌ای، وظیفه ارائه خدمات رفاهی به مردم را برعهده داشتند. برخی از این رستوران‌ها آنقدر در زمینه بهداشتی و عرضه مواد خوراکی ضعیف بودند که کمتر کسی رغبت می‌کرد پایش را در این اماکن بگذارد! اما از حدود دو دهه پیش نسل اول مجتمع‌های رفاهی-خدماتی بین‌راهی ایجاد شدند تا کمبود امکانات در جاده‌ها را برطرف کنند.
البته طبق اعلام مسئولان راهداری قرار است تا سال 1404 ، 1200 مرکز رفاهی در سطح راه‌های کشور ساخته شود.
استراحت در مسیر!
با گسترش شهرنشینی، تنوع نیاز افراد، افزایش مسافرت‌های بین‌شهری و گستردگی راه‌ها و عدم تامین نیاز مخاطبان از طریق جایگاه‌های سوخت‌رسانی و رستوران‌های بین‌راهی که از نظر بهداشتی و نظارتی ضعیف بودند، مجموعه‌های بین‌راهی جایگزین مناسبی برای ارائه خدمات در مبحث توریسم و سفرهای جاده‌ای مطرح شدند. به طور کلی مجموعه بین‌راهی به تسهیلات عمومی نزدیک بزرگراه‌ها یا آزادراه‌ها اطلاق می‌شود و شامل رستوران، جایگاه سوخت‌گیری و محل توقف به‌منظور ارائه خدمات به رانندگان و مسافران است. اما این مجموعه‌ها در روند توسعه خود فراتر رفته و به مجموعه‌های چندمنظوره با هدف ارتقای خدمات به شهروندان و توسعه صنعت توریسم تبدیل شده‌اند. تجمیع کاربری‌هایی همچون رستوران، جایگاه سوخت‌گیری، محل توقف، پارکینگ، کمپ و هتل، زمین‌های ورزشی و بازی، فضا تجاری و فروشگاهی، اداری، بانک و… مجموعه کامل و جامعی را برای جذب گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرده‌اند و از بعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهند.
مسافران و رانندگان در سفرهای طولانی به دنبال مکانی برای تجدید قوا و رفع خستگی هستند. خوردن غذای گرم و استراحتی کوتاه نه‌تنها لذت سفر را دوچندان می‌کند بلکه به‌شکل قابل‌توجهی را آمار تصادفات جاده‌ای کاهش می‌دهد.
تجمیع خدمات رفاهی در جاده‌ها در قالب مجتمع‌های خدماتی- رفاهی بین‌راهی یک شیوه ریاج در جهان است. در این زمینه، دولت‌ها صرفا به توجیهات اقتصادی این مجتمع‌ها توجه ندارند، بلکه منافع زیست‌محیطی، اجتماعی و فرهنگی این مجتمع‌ها به‌حدی است که دولت‌ها و نهادهای مسئول برای احداث مجتمع خدماتی- رفاهی بین‌راهی تسهیلات ویژه‌ای قائل می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، دولت ترکیه دستورالعملی را تهیه کرده است که براساس آن همزمان با احداث اتوبان، مجتمع‌های خدماتی-رفاهی بین‌راهی وابسته به آن به‌طور همزمان احداث شود.
مجموعه‌های بین‌راهی به‌منظور ارائه خدمات رفاهی و نیازهای اولیه مسافران از قبیل سرویس بهداشتی، غذاخوری، رستوران، نمازخانه، جایگاه سوخت و … ساخته می‌شوند. ازدیگر مزیت‌های مجتمع‌های بین‌راهی جلوگیری از پراکندگی واحدهای خدماتی در مسیرهای پرتردد و افزایش ایمنی سفرهای جاده‌ای است. جاده‌های اصلی کشور محل رقابت ارائه خدمات این استراحتگاه‌ها با یکدیگر هستند و طبق اعلام مسئولان به تعداد این واحدهای جاده‌ای هم افزوده می‌شود.
از نظر بین‌المللی ایران یکی از مسیرهای معتبر و مهم ترانزیت کالا در جهان به‌شمار می‌رود. همچنین بخش مهمی از راه‌های اصلی کشور در مسیر کریدورهای بین‌المللی شمال- جنوب و شرق- غرب قرار دارد. ایران؛ کریدورهای آسیا را به اروپا و اروپا را به قفقاز و آسیای‌مرکزی متصل می‌کند. به‌دلیل قرار گرفتن ایران در مسیر این کریدورها، گسترش احداث مجتمع‌های خدماتی- رفاهی به منزله یک اقدام زیربنایی در حمل‌ونقل ضرورتی حیاتی است. درحال‌حاضر ۹۰۰ مجتمع رفاهی در راه‌های مواصلاتی کشور فعال هستند. البته باید گفت این مجتمع‌های رفاهی در ارتقای ایمنی و تردد امن در راه‌های کشور بسیار تاثیرگذارند.
کرونا و کاهش فعالیت
به‌علت کاهش مسافر در دوران شیوع و همه‌گیری بیماری کووید-19 درآمد و فعالیت بسیاری از مجتمع‌های بین‌راهی کاهش یافته است. به علت گسترش کرونا، کاهش سفرهای بین‌شهری و افت قابل‌توجه تعداد مسافران و مشتریان، برخی مجتمع‌های رفاهی فعالیت خود را تعطیل کرده‌اند یا فعالیت آنها فقط بر ارائه خدمات سوخت‌گیری به خودروهای عبوری متمرکز شده است. با این شرایط و کسادی بازار، درآمد این مجتمع‌های رفاهی به شدت کاهش یافته است. در این روزها که علاوه‌بر کرونا به‌دلیل شرایط اقتصادی، آمار سفر و گردش نیز کاهش یافته است. ضمن اینکه هزینه ضدعفونی، رعایت شیوه‌نامه‌ها و موارد بهداشتی که ازسوی دستگاه‌های اجرایی اعلام و اجرایی شده‌اند، مخارج این واحدهای مسافرتی را افزایش داده است.
تخلف‌هایی که منجر به تعطیلی می‌شوند
فعالیت این واحدهای صنفی زیر نظر اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای است. در همین رابطه معاون حمل‌ونقل اداره‌کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان زنجان گفت: «تخلف هر یک از مجتمع‌های خدماتی- رفاهی بین جاده‌ای که محرز شود، مجوز باطل آن واحد و از فعالیتش جلوگیری خواهد شد.» وی ادامه داد: «تابلوهایی حاوی شماره‌های پیامکی برای ارسال شکایت، انتقاد و پیشنهاد توسط مسافران توسط راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای به مجتمع‌های بین‌راهی تحویل داده است که باید در معرض دید مسافران نصب شود. چنانچه این تابلو دور از دید مسافران باشد یا اصلا نصب نشود، با مالکان مجتمع‌های خدماتی- رفاهی برخورد قانونی صورت می‌گیرد.» معاون حمل‌ونقل اداره‌کل راهداری‌و حمل‌ونقل جاده‌ای استان زنجان تصریح کرد: «در بازدیدهای انجام‌شده از برخی مجتمع‌های خدماتی- رفاهی بین‌جاده‌ای، نبود مایع دستشویی در سرویس‌های بهداشتی، آب سرد، کثیفی فرش‌های نمازخانه‌ها و نظافت نداشتن آشپرخانه‌ها و سرویس‌های بهداشتی ازجمله مواردی بودند که مشاهده و تذکر داده شده است.»
