به گزارش قطعات خودرو به نقل از بازار، ایران دومین کشور ارزان از نظر قیمت بنزین شناخته می‌شود، اما این تمام واقعیت نیست. نگاهی به آمارهای اعلامی نشان می دهد، هزینه ای که ایرانی ها برای سوخت پرداخت می کنند نسبت به سطح درآمدیشان نه تنها پایین نبوده بلکه در مقایسه با بسیاری از کشورها بالا هم هست.
هم اکنون هر لیتر بنزین یارانه ای در ایران به قیمت ۱۵۰۰ تومان یا ۳ سنت(با احتساب دلار ۵۰ هزار تومان) و هر لیتر بنزین آزاد به قیمت ۳ هزار تومان یا ۶ سنت فروخته می شود. حال آنکه قیمت بنزین حتی در کشورهای همسایه ایران هم خیلی بالاتر از این حرف هاست. هم اکنون قیمت بنزین در عراق ۵۱ سنت است. پاکستان در مرزهای مختلف، بالاترین قیمت بنزین در همسایگی ایران را دارد که معادل ۱.۸۴ دلار در هر لیتر است. ارزان ترین قیمت بنزین در منطقه پس از ایران متعلق به کشور عربستان سعودی است که با نرخ هر لیتر حدود ۱۷ سنت (حدود ۵ هزار تومان) در این جایگاه قرار گرفته است. با وجود این اختلاف اما کارشناسان مقایسه قیمت بنزین در ایران را با سایر کشورها اشتباه می دانند.
بهروزی فر: نمی توان قیمت انرژی را بر اساس فاکتورهای جهانی و قیمت آن در سایر کشورها محاسبه کنیم اما در سایر پارامترهای اقتصادی از قبیل متوسط سرانه درآمد یا وضعیت مصرف سوخت در خودروهای داخلی کاری به دنیا نداشته باشیم
مرتضی بهروزی فر کارشناس انرژی در اینباره به بازار می گوید: نمی توان قیمت انرژی را بر اساس فاکتورهای جهانی و قیمت آن در سایر کشورها محاسبه کنیم اما در سایر پارامترهای اقتصادی از قبیل متوسط سرانه درآمد یا وضعیت مصرف سوخت در خودروهای داخلی کاری به دنیا نداشته باشیم.
او با بیان اینکه بهتر است مدیریت مصرف را از خودروسازان شروع کنیم، ادامه داد: حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که سطح درآمد کشورهای همسایه مانند ایران باشد، در این کشورها ممنوعیتی برای واردات خودروهای جدید روز دنیا وجود نداشته و مردم می توانند با هزینه کم از خودروهایی استفاده کنند که مصرفشان یک سوم خودروهای ایرانی است. اما در ایران به دلیل خودروسازی انحصاری که ایجاد شده مردم مجبور به استفاده از خودروهای بی کیفیت، پر مصرف و البته بسیار گران قیمت هستند.
این کارشناس انرژی همچنین این نکته را هم گفت: شاید الان وقتی قیمت بنزین در ایران را بر مبنای دلار محاسبه کنید، احساس کنید که قیمت سوخت در ایران به شدت ارزان است. اما نباید فراموش کرد که بخش زیادی از این ارزانی ظاهری حاصل افت ارزش پول ملی و سیاست های نادرست پولی و مالی است. چرا که دلاری که در ابتدای سال ۱۴۰۱ حدود ۲۷ هزار تومان قیمت داشت در پایان سال به حدود ۵۰ هزار تومان رسید.
بررسی وضعیت درآمد در کشورهای همسایه
قیمت بنزین در آذربایجان حدود ۱.۶ مانات یا همان ۵۹ سنت بوده و در ترکمنستان هر لیتر از این سوخت ۴۳ سنت فروخته می شود. بنزین در ترکیه هم حدود ۲۴ لیر و در عراق هم ۵۱ سنت قیمت دارد.
حداقل دستمزد در ایران حدود ۱۱۴ دلار، در عراق ۳۰۰ دلار، در ترکیه ۲۲۳ دلار و در عربستان ۱۷۴۵ دلار است
اما بد نیست نگاهی هم به وضعیت دستمزد ها به کشورهایی که مدام قیمت سوخت ایران با آنها مقایسه می شود، داشته باشیم. هم اکنون حداقل دستمزد در ترکیه ۴۲۵۰ لیر یه به عبارتی حدود ۲۲۳ دلار است. البته متوسط درآمد در این کشور ماهانه حدود ۱۰ هزار لیر یا به عبارتی ۵۲۶ دلار است.
عربستان که از نظر شرایط ذخایر نفتی و گازی شرایطی مشابه ایران دارد، یکی از ارزان ترین کشورها از نظر قیمت بنزین است که اتفاقا سطح درآمد در آن هم بسیار بالاست. بر اساس گزارش «سازمان بین‌المللی کار» متوسط درآمد در کشور عربستان ماهانه معادل ۱۷۴۵ دلار است.
عراق از دیگر کشورهای بزرگ در تولید نفت که توانسته در سال های گذشته سهم خود از بازار جهانی را افزایش داده و به نوعی جایگزین ایران در اوپک شود. هم اکنون هم یک کارگر ساده در این کشور ماهانه حدود ۳۰۰ دلار و یک کارگر متخصص ماهانه دست کم ۱۲۰۰ دلار حقوق دریافت می کند.
آذربایجانی های ساکن در شهر باکو هم به طور متوسط ماهانه ۳۲۲۰ منات دریافت می کنند.
البته در میان همسایگان ایران هم هستند، کشورهایی همچون پاکستان که از سطح درآمدی مناسبی برخوردار نیستند. اما ماجرا اینجاست که وضعیت درآمد در این کشور هم از ایران بهتر است. هم اکنون هر کارگر ایرانی ماهانه حدودا ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان یا به عبارتی ۱۱۴ دلار حقوق دریافت می کند. حال آنکه پاکستانی ها دست کم ۲۰ درصد بیشتر از ایرانی ها حقوق دریافت می کنند. جالب است که بدانید دستمزد نیروی کار در کشورهای اروپایی ۶.۵ تا ۴۷.۳ یورو در هر ساعت است.
افت قدرت خرید ایرانی ها در سال های گذشته
معاونت بررسی های اقتصادی اتاق تهران با استناد به گزارش بانک جهانی، تحولات درآمد سرانه ملی اقتصادها در سال ۲۰۲۲ را منتشر کرد. براساس گزارش بانک جهانی، ۲۸ کشور در گروه کم درآمد، ۵۴ کشور در گروه با سطح درآمدی متوسط- پایین، ۵۴ کشور در گروه درآمدی متوسط- بالا و ۸۱ کشور در گروه با سطح درآمدی بالا قرار دارند. ایران نیز بعد از ۱۵ سال متوالی که در گروه اقتصادهای با درآمد متوسط- بالا قرار داشت، از سال ۲۰۲۰ تنزل موقعیت داده و به گروه اقتصادهای با سطح درآمدی متوسط- پایین سقوط کرده است.
طبق اطلاعات بانک جهانی، ایران در سال ۲۰۲۱ با دارابودن جمعیت ۸۵ میلیون نفری در حالی رتبه ۱۸ جهان را از حیث جمعیت داشته که از لحاظ درآمد سرانه ملی به روش اطلس با رقم ۳۳۷۰ دلار، رتبه ۱۳۳ و از حیث درآمد سرانه ملی براساس برابری قدرت خرید با رقم ۱۵۷۶۰ دلار، رتبه ۸۹ را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داد
درآمد سرانه ایران با نوساناتی طی سال های گذشته همراه بوده و در چند سال اخیر نیز نه تنها روند بهبودی نداشته بلکه تضعیف شده است. مقایسه وضعیت ایران با چهار کشور منطقه خاورمیانه نظیر قطر، امارات، عربستان و کویت نشان می دهد که همسایگان ایران وضعیت به مراتب بهتری از حیث درآمد سرانه ملی دارند و هر چهار اقتصاد یادشده در زمره اقتصادهای با درآمد بالا قرار دارند. اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ به دلیل رشد اقتصادی کم و افت ارزش پول ملی ملی مجددا تنزل موقعیت یافته و به گروه اقتصادهای با درآمد متوسط- پایین سقوط کرده که البته همچنان در این گروه قرار دارد. طبق اطلاعات بانک جهانی، ایران در سال ۲۰۲۱ با دارابودن جمعیت ۸۵ میلیون نفری در حالی رتبه ۱۸ جهان را از حیث جمعیت داشته که از لحاظ درآمد سرانه ملی به روش اطلس با رقم ۳۳۷۰ دلار، رتبه ۱۳۳ و از حیث درآمد سرانه ملی براساس برابری قدرت خرید با رقم ۱۵۷۶۰ دلار، رتبه ۸۹ را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داده است.
هم زمان با کاهش ارزش پولی ملی، دریافتی مردم ایران هم به شدت کاهش یافته است. هم اکنون هر کارگر ایرانی ماهانه حدودا ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان یا به عبارتی ۱۱۴ دلار حقوق دریافت می کند حال آنکه در سال های ۸۹ حداقل دریافتی در ایران معادل ۶۰۰ دلار و در ۹۰ حدود ۵۲۰ دلار بوده است.
چرا کسی از ارزان فروشی بنزین به خارجی ها دم نمی زند؟
در یک سال گذشته اظهار نظرهای متعددی درباره ارزانی انرژی به خصوص بنزین در ایران را از سوی مسئولین مختلف شنیده شد. اما جالب اینجاست که کسی درباره ارزان فروشی بنزین به خارجی ها صحبت نمی کند. ارزان فروشی که سال گذشته حسابی سرو صدا به پا کرد. درست در روزهایی که قیمت بنزین در فوب ۵۵ سنت در لیتر برآورد می‌شود، ایران بنزین تولیدی را با قیمت لیتری ۲۶ سنت فروخته بود. افغانستان، عراق، ارمنستان و امارات متحده عربی چهار کشوری هستند که از ما بنزین خریده‌اند، آن هم با قیمت‌های یارانه‌ای. آمارهای اعلامی نشان می دهد که ایران از سال ۱۴۰۰ تا مهر ۱۴۰۱ چیزی حدود ۱۹هزار میلیارد تومان به کشورهای همسایه یارانه سوخت داده است. ارزان‌فروشی بنزین ایران به همسایگان در حالی اتفاق می‌افتد که همه دولت‌های گذشته یکی از مصیبت‌های ایران را ارزان‌فروشی انرژی عنوان می‌کردند.
