رادیاتور (به انگلیسی: Radiator)، وسیله فلزی یا نیمه فلزی است که جنس آن بسته به نوع کاربردش می‌تواند متفاوت باشد. اغلب رادیاتورها به‌عنوان ناقل دمای آب عمل می‌کنند.
یکی از کاربردهای رادیاتور در خودروها برای خنک کردن آب برگشتی از موتور است. استفاده آن در منازل هم برای انتقال حرارت آب گرم رسیده از بویلر به داخل ساختمان است.
اما اینجا موضوع ما نقش رادیاتور ماشین است. رادیاتور با به گردش درآوردن آب از طریق لوله‌های مخصوص و خنک‌کردن آن با کمک فن‌ها و مایع خنک‌کننده گرمای موتور را کاهش می‌دهد. آب رادیاتور مخلوطی از آب مقطر و مایع خنک‌کننده است که به مرور زمان کیفیت خود را برای دفع گرما از دست می‌دهد. بنابراین تعویض به‌موقع آب رادیاتور ضروری است.
رادیاتور ماشین، سیستمی بسیار مهم و اساسی در خودرو است که اگر وجود نداشته باشد، مطمئن باشید بعد از حدود پنج کیلومتر رانندگی، خودروی شما از قسمت موتور آتش گرفته و از طریق لوله پمپ بنزین به باک رسیده و خودروی شما منفجر خواهد شد.
در اینجا می خواهیم شیوه عوض کردن آب رادیاتور ماشین را بررسی و به شما آموزش خواهیم داد.
چرا باید آب رادیاتور را تعویض کرد؟
آب رادیاتور صرفا آب لوله‌کشی شهری نیست و مخلوطی از آب مقطر و مایع خنک‌کننده است. به همین دلیل طبیعی است که بعد از مدتی کیفیت اولیه خود را از دست بدهد و نتواند به‌خوبی موتور را خنک نگه دارد.
اگر آب رادیاتور را به موقع عوض نکنید، موتور خودرو مدت کوتاهی بعد از کار کردن، داغ می‌کند و آسیب‌های قابل‌توجهی خواهد دید. بنابراین با تعویض آب رادیاتور خودرو در فواصل زمانی معین می‌توانید از این مشکل جلوگیری کنید.
بخوانید: چرا تعمیرکارها از زنان پول بیشتری می‌گیرند؟
اینکه چه زمانی باید آب رادیاتور را عوض کنید بستگی به مدل ماشین شما دارد.
برای برخی از خودروها بعد از هر ۴۸ هزار کیلومتر باید آب رادیاتور را تعویض کنید، اما برای برخی دیگر از خودروها بعد از ۹۶ هزار کیلومتر هم ممکن است هنوز نیازی به تعویض آن نباشد.
ملاک اصلی برای تعویض آب رادیاتور ماشین شما، همان است که در کتابچه راهنمای مالک خودرو نوشته شده است.
بخوانید: بررسی دلایل روغن‌سوزی موتور خودرو
مراحل تعویض آب رادیاتور
قبل از شروع، اگر چیزی از مکانیکی سردرنمی‌آورید ماشین را نزد مکانیک ببرید. اگرنه، می‌توانید اقدام کنید.
مراحل تعویض آب رادیاتور تقریبا در بیشتر خودروها به همین منوال است. تفاوتی که بین آنها وجود دارد این است که بسته به مدل ماشین ممکن است جای شیر تخلیه و دریچه‌ها و مواردی از این دست متفاوت باشد.
مرحله اول: تهیه آب رادیاتور
هر خودرو از مقدار و نوع مشخصی از مایع خنک‌کننده استفاده می‌کند. در برخی از خودروها چهار یا پنج قسمت از آب رادیاتور را مایع خنک‌کننده تشکیل می‌دهد اما در برخی دیگر ممکن است ۱۴ قسمت از آن مایع خنک‌کننده باشد. این اطلاعات در کتابچه راهنمای خودرو نوشته شده است.
یادتان باشد بعد از اینکه آب رادیاتور را تخلیه کردید نمی‌توانید با ماشین رانندگی کنید و دنبال آب رادیاتور بروید. پس از قبل آن را تهیه کنید. آب رادیاتور آماده و رقیق‌شده در بازار موجود است.
اگر می‌خواهید مایع خنک‌کننده بخرید و خودتان با آب مقطر رقیق کنید، باید آنها را به نسبتی که مخصوص اتومبیل خودتان و شرایط آب‌وهوایی محل زندگی‌تان است مخلوط کنید. برای بیشتر مناطق آب و هوایی نسبت ۵۰/۵۰ جواب می‌دهد.
مرحله دوم: رعایت ایمنی
خودرو را روی یک سطح صاف و خشک پارک کنید. ازآنجاکه با ماده شیمیایی سروکار دارید حتما از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید.
صبر کنید تا ماشین کاملا خنک شود. بسیاری از خودروها در حال کارکردن به دمای بیشتر از ۲۰۰ درجه فارنهایت می‌رسند و بنابراین ممکن است محوطه موتور داغ باشد. از سوی دیگر، رادیاتور خودرو طوری طراحی شده است که با کمک فن‌هایی که در آن تعبیه شده‌اند، آبی را که از موتور بازگشته است خنک می‌کند و دوباره به سمت موتور می‌فرستد. بنابراین آبی که در رادیاتور وجود دارد و بخار آن، بسیار داغ هستند. دست‌کم یک ساعت باید از کارکردن خودرو بگذرد (بسته به میزان کارکرد، برخی از خودروها تا چند ساعت هم خنک نمی‌شوند)، بااین‌حال قبل از شروع به کار، بدنه رادیاتور و دریچه‌ها را با احتیاط لمس کنید تا ببینید که خنک شده‌اند یا نه.
مرحله سوم: انجام کارهای مقدماتی
کاپوت را باز کنید و آن را به‌خوبی محکم کنید تا روی سر و دست‌تان نیفتد.
اتصال باتری را قطع کنید، چون با قسمت‌های الکتریکی کاری ندارید. با قطع اتصال باتری مطمئن می‌شوید که هنگام تعویض آب رادیاتور موتور روشن نخواهد شد. برای این کار، کافی است پایانه منفی باتری را شل کنید و کابل را از پایانه جدا کنید.
شلنگ‌ها را بررسی کنید که ترک یا نشتی نداشته باشند. ممکن است لازم باشد آنها را تعویض کنید.
حالا ماشین را با جک کمی بالا بیاورید تا جایی که بتوانید یک سطل بزرگ را زیر آن قرار دهید. حتما از پایه‌های جک استفاده کنید و به خود جک برای نگه‌داشتن وزن ماشین تکیه نکنید.
مرحله چهارم: تخلیه آب رادیاتور
رادیاتور در جلوی محفظه موتور قرار دارد. روی آن احتمالا یک یا دو فن نصب شده است و مخزن‌هایی پلاستیکی یا فلزی در هر دو طرف بدنه آلومینیومی آن می‌بینید.
دریچه یا شیر تخلیه را پیدا کنید. شیر تخلیه رادیاتور معمولا سمت راننده نزدیک به لبه پایین رادیاتور و روی یکی از مخزن‌ها قرار دارد. گاهی بسته به مدل ماشین ممکن است زیر رادیاتور قرار داشته باشد.
اگر نتوانستید شیرتخلیه را پیدا کنید یا مطمئن نیستید، از کتابچه راهنمای خودرو کمک بگیرید.
حالا یک سطل زیر شیر تخلیه رادیاتور قرار دهید. بسته به مدل ماشین شما، ممکن است یک پیچ T شکل داشته باشد که باید آن را شل کنید. اجازه دهید آب درون سطل سرازیر شود. سطل باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا تمام مایعی را که از رادیاتور تخلیه می‌شود در خود نگه دارد. خیلی مراقب باشید، با وجود خنک‌شدن ماشین و رادیاتور، باز هم ممکن است آب آن کمی گرم‌تر از حد معمول باشد.
نکته مهم: به‌هیچ‌عنوان اجازه ندهید آب رادیاتور روی زمین بریزد. مایع خنک‌کننده سمی است و هم برای محیط زیست و هم برای حیوانات خطرناک و کشنده است. آن را به شیوه مناسب و طبق قوانین کشور خودتان دفع کنید.
این مطلب را هم بخوانید: این‌کارها را نکنید تا اتومبیل‌تان سالم بماند
مرحله پنجم: پیدا کردن درپوش رادیاتور و تعویض آن در صورت خرابی
هنگامی که رادیاتور تخلیه شد، شیر را ببندید و درپوش رادیاتور را بردارید. اگر خودروی شما مخزن پلاستیکی یا مخزنی برای خنک‌کننده هم دارد درپوش آن را هم باز کنید.
اگر نمی‌دانید درپوش رادیاتور کجاست، از کتابچه راهنما کمک بگیرید. همچنین می‌توانید با دنبال‌کردن لوله‌ای که از رادیاتور به موتور می‌رسد آن را پیدا کنید. اگر در مسیر لوله درپوش وجود دارد آن را باز کنید، اگر نه باید در قسمت بالای مخزن خنک‌کننده قرار داشته باشد. وقتی آن را پیدا کردید بازش کنید و درونش را نگاه کنید. سطح مایع بعد از تخلیه رادیاتور باید کاملا پایین رفته باشد.
نکته: اگر درپوش رادیاتور مشکل دارد همین جا آن را تعویض کنید. اگر درپوش نشتی داشته باشد ماشین شما توانایی تنظیم درجه حرارت را نخواهد داشت، بنابراین ممکن است موتور بیش‌ازحد داغ شده و به اجزا و قطعات ماشین آسیب برسد. حتما درپوشی را که مناسب مدل ماشین خودتان است خریداری کنید، زیرا اگر بزرگ یا کوچک باشد مشکل‌ساز خواهد شد.
مرحله ششم: شستشوی رادیاتور با آب و محلول رادیاتورشوی
حالا یک قیف روی دهانه دریچه بالایی رادیاتور قرار دهید و آب مقطر و محلول رادیاتورشوی (فلاش) را در آن بریزید. این محلول باعث می‌شود هر گونه رسوب و خوردگی از لوله‌ها خارج شود. درپوش را ببندید و موتور و بخاری را روشن کنید. اجازه بدهید ده دقیقه کار کند تا آب از طریق سیستم خنک‌کننده بچرخد و درون آن را تمیز کند.
نکته: هنگام کار حواستان به دما باشد. اگر عقربه آن به ناحیه قرمز نزدیک شد، بلافاصله ماشین را خاموش کنید. اگر هم به‌جای عقربه چراغ دارد، به‌محض روشن‌شدن چراغ خودرو را خاموش کنید.
صبر کنید موتور و رادیاتور کاملا خنک شوند، به‌طوری که وقتی بدنه آنها را لمس می‌کنید اصلا گرم نباشد. حالا دوباره آب را تخلیه کنید تا آخرین قطره‌های خنک‌کننده قبلی تخلیه شود.
نکته: تازمانی‌که رادیاتور در حال تخلیه‌شدن است از فرصت استفاده کنید و شلنگ‌های رادیاتور را بررسی کنید. هر کدام شکسته یا پوسیده شده‌اند یا نشتی دارند همین جا آنها را تعویض کنید.
مرحله هفتم: شل‌کردن شلنگ پایین رادیاتور
بعد از تخلیه آب رادیاتور، ممکن است هنوز رسوباتی باشند که بیرون نیامده باشند. شلنگ پایین رادیاتور را شل کنید و رادیاتور را با آب لوله‌کشی پر کنید، سپس شلنگ را بکشید تا آب کثیف و رسوبات خارج شوند.
مرحله هشتم: تعویض ترموستات
ترموستات مهم‌ترین جزو سیستم خنک‌کننده خودروی شماست، زیرا دما را تنظیم می‌کند. بااین‌حال بسیاری از افراد هنگام تعویض آب رادیاتور خودرو به تعویض ترموستات خراب توجه نمی‌کنند. خرابی ترموستات بعد از خرابی فن رادیاتور، شایع‌ترین علت گرم‌شدن موتور است. هم ترموستات و هم درپوش رادیاتور ارزان هستند و بهتر است در صورتی که خراب شده‌اند عوض‌شان کنید تا بعدها مشکلی پیش نیاید.
مرحله نهم: هواگیری و پرکردن آب رادیاتور
در نهایت باید رادیاتور را با آب جدید پر کنید. شیر تخلیه را کامل ببندید. آب رادیاتور را که خودتان آماده کرده‌اید یا آماده خریده‌اید از درپوش بالای رادیاتور به آرامی به درون مخزن بریزید.
صبور باشید، زیرا این مایع به‌تدریج از مخزن خارج می‌شود و به لوله‌های سیستم خنک‌کننده منتقل می‌شود. بنابراین اگر با شتاب آن را وارد مخزن کنید ممکن است سرریز شود.
در صورتی که مقدار مایع خنک‌کننده به خط «حداکثر یا ماکزیمم» رسید، مخزن پر شده است.
درپوش را ببندید و موتور را روشن کنید. بخاری را هم روشن کنید و بگذارید ده دقیقه همین‌طور بماند و آب رادیاتور در سراسر سیستم جریان یابد.
برای از بین بردن هوای اضافی باید پیچ‌های هواگیری را باز کنید. وجود هوا در سیستم می‌تواند عملکرد دفع گرمای خودرو را با مشکل مواجه کند.
درپوش رادیاتور و مخزن را ببندید. یکی دو روز بعد باز هم سطح مایع را بررسی کنید تا از نبود نشتی در سیستم مطمئن شوید.
خواندن این مطالب هم ممکن است به‌شما کمک کند:
